ഒ​​​ന്നാം ലോ​​​ക​​​യു​​​ദ്ധ​​​കാ​​​ല​​​ത്ത് ഓ​​​ട്ടോ​​​മ​​​ൻ സാ​​​മ്രാ​​​ജ്യ​​​ത്തി​​​ലെ അ​​​സീ​​​റി​​​യ​​​ൻ, അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ ക്രൈ​​​സ്ത​​​വ​​​രെ ഉ​​​ന്മൂ​​​ല​​​നം ചെ​​​യ്യാ​​​നാ​​​യി ആ​​​രം​​​ഭി​​​ച്ച വം​​​ശ​​​ഹ​​​ത്യ ച​​​രി​​​ത്ര​​​ത്തി​​​ലെ ഭ​​​യാ​​​ന​​​ക​​​മാ​​​യ ഒരേടാണ്. പ​ത്തു​ല​ക്ഷ​ത്തോ​ളം അ​ർ​മേ​നി​യ​ന്‍, അ​സീ​റി​യ​ന്‍ ക്രൈ​സ്ത​വ​രാ​ണ് 1914-18 വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി കൊ​ല​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട​ത്. ര​​​ണ്ടാം ലോ​​​ക​​​​​​യു​​​ദ്ധ​​​കാ​​​ല​​​ത്ത് നാ​​​സി​​​ ഭ​​​ര​​​ണ​​​കൂ​​​ടം ന​​​ട​​​പ്പാ​​​ക്കി​​​യ യ​​​ഹൂ​​​ദ​​​വം​​​ശ​​​ഹ​​​ത്യ​​​ക്കും സ്റ്റാ​​​ലി​​​ന്‍റെ കൂ​​​ട്ട​​​ക്കൊ​​​ല​​​ക​​​ൾ​​​ക്കും മാ​​​തൃ​​​ക​​​യാ​​​യി​​​ത്തീ​​​ർ​​​ന്ന പ്ര​​​സ്തു​​​ത വം​​​ശ​​​ഹ​​​ത്യ​​​യെ ഇ​​​പ്പോ​​​ഴും തു​​​ർ​​​ക്കി ഒ​​​രു കു​​​റ്റ​​​കൃ​​​ത്യ​​​മാ​​​യി ക​​​ണ​​​ക്കാ​​​ക്കു​​​ന്നി​​​ല്ല.

2019 അ​​​വ​​​സാ​​​നം അ​​​മേ​​​രി​​​ക്ക​​​ൻ ഭ​​​ര​​​ണ​​​കൂ​​​ടം അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ കൂ​​​ട്ട​​​ക്കൊ​​​ല​​​യെ വം​​​ശ​​​ഹ​​​ത്യ​​​യാ​​​യി അം​​​ഗീ​​​ക​​​രി​​​ച്ചു. 2005 മു​​​ത​​​ൽ വ​​​ത്തി​​​ക്കാ​​​ൻ ഗ്ര​​​ന്ഥാ​​​ല​​​യ​​​ത്തി​​​ലെ ര​​​ഹ​​​സ്യ​​​രേ​​​ഖ​​​ക​​​ൾ പ​​​രി​​​ശോ​​​ധി​​​ച്ചുവ​​​രു​​​ന്ന ഗ​​​വേ​​​ഷ​​​ക​​​നാ​​​യ ഡോ. ​​​മൈ​​​ക്കേ​​​ൽ ഹേ​​​സേ​​​മ​​​ൻ അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ വം​​​ശ​​​ഹ​​​ത്യ​​​യെ​​​ക്കു​​​റി​​​ച്ചു​​​ള്ള മൂ​​​വാ​​​യി​​​ര​​​ത്തി​​​ലേ​​​റെ രേ​​​ഖ​​​ക​​​ൾ ക​​​ണ്ടെ​​​ത്തി പു​​​സ്ത​​​ക​​​ങ്ങ​​​ൾ പ്ര​​​സി​​​ദ്ധീ​​​ക​​​രി​​​ച്ചി​​​ട്ടു​​​ണ്ട്. അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​യി​​​ൽ ന​​​ട​​​ന്ന സം​​​ഭ​​​വ​​​ങ്ങ​​​ളു​​​ടെ നി​​​ജ​​​സ്ഥി​​​തി ലോ​​​ക​​​ത്തി​​​നു മ​​​ന​​​സി​​​ലാ​​​ക്കി​​​ക്കൊ​​​ടു​​​ക്കാ​​​ൻ ഇ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ കൃ​​​തി​​​ക​​​ളാ​​​ണ് ഏ​​​റ്റ​​​വും സ​​​ഹാ​​​യി​​​ച്ചി​​​ട്ടു​​​ള്ള​​​ത്.

അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ വം​​​ശ​​​ഹ​​​ത്യ​​​യി​​​ൽ വ​​​ധി​​​ക്ക​​​പ്പെ​​​ട്ട അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ ക​​​ത്തോ​​​ലി​​​ക്കാ ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ്പാ​​​ണ് ഇ​​​ഗ്നേ​​​ഷ്യ​​​സ് മ​​​ലോ​​​യ​​​ൻ (1869-1915). 2001 ഒ​​​ക്‌​​​ടോ​​​ബ​​​ർ ഏ​​​ഴി​​​ന് വാ​​​ഴ്ത്ത​​​പ്പെ​​​ട്ട​​​വ​​​നാ​​​യി പ്ര​​​ഖ്യാ​​​പി​​​ക്ക​​​പ്പെ​​​ട്ട ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ് മ​​​ലോ​​​യ​​​നെ ഇ​​​ക്ക​​​ഴി​​​ഞ്ഞ ഒ​​​ക്‌​​​ടോ​​​ബ​​​ർ 19ന് ​​​ലെ​​​യോ പ​​​തി​​​നാ​​​ലാ​​​മ​​​ൻ മാ​​​ർ​​​പാ​​​പ്പ വി​​​ശു​​​ദ്ധ​​​നാ​​​യി പ്ര​​​ഖ്യാ​​​പി​​​ച്ചു. ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ്പി​​​നെ സം​​​ബ​​​ന്ധി​​​ച്ച് അ​​​നേ​​​കം രേ​​​ഖ​​​ക​​​ളാ​​​ണ് വ​​​ത്തി​​​ക്കാ​​​ൻ ഗ്ര​​​ന്ഥാ​​​ല​​​യ​​​ത്തി​​​ലു​​​ള്ള​​​ത്. അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ ജ​​​ന​​​ത പൊ​​​തു​​​വാ​​​യും, ര​​​ക്ത​​​സാ​​​ക്ഷി​​​ക​​​ളാ​​​യി​​​ത്തീ​​​ർ​​​ന്ന അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ക്കാ​​​ർ വ്യ​​​ക്തി​​​പ​​​ര​​​മാ​​​യും അ​​​നു​​​ഭ​​​വി​​​ച്ച വി​​​വ​​​ര​​​ണാ​​​തീ​​​ത​​​വും നി​​​ഷ്ഠു​​​ര​​​വു​​​മാ​​​യ പീ​​​ഡ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ൾ മ​​​ത​​​ത്തി​​​ന്‍റെ പേ​​​രി​​​ലാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു എ​​​ന്നു​​​ള്ള​​​ത് ദൈ​​​വ​​​വി​​​ശ്വാ​​​സി​​​ക​​​ളെ ഞെ​​​ട്ടി​​​ക്കു​​​ന്ന​​​താ​​​ണ്. ദൈ​​​വ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ പേ​​​രി​​​ൽ ന​​​ട​​​ത്തു​​​ന്ന അ​​​രും​​​കൊ​​​ല​​​ക​​​ൾ ദൈ​​​വ​​​ഹി​​​ത​​​ത്തി​​​നു വി​​​രു​​​ദ്ധ​​​മാ​​​ണെ​​​ന്ന് ദി​​​വം​​​ഗ​​​ത​​​നാ​​​യ ഫ്രാ​​​ൻ​​​സി​​​സ് മാ​​​ർ​​​പാ​​​പ്പ പ്ര​​​സ്താ​​​വി​​​ച്ച​​​തു ശ്ര​​​ദ്ധേ​​​യ​​​മാ​​​ണ്.

രഹസ്യ രേഖകൾ

1915 ജൂ​​​ൺ ആ​​​ദ്യ​​​മാ​​​ണ് ഓ​​​ട്ടോ​​​മ​​​ൻ സാ​​​മ്രാ​​​ജ്യ​​​ത്തി​​​ൽ തു​​​ട​​​ങ്ങി​​​യ അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ, അ​​​സീ​​​റി​​​യ​​​ൻ ക്രൈ​​​സ്ത​​​വ​​​ഹ​​​ത്യ​​​ക​​​ളെ​​​ക്കു​​​റി​​​ച്ചു​​​ള്ള ആ​​​ദ്യ വി​​​വ​​​ര​​​ണ​​​ങ്ങ​​​ൾ വ​​​ത്തി​​​ക്കാ​​​നി​​​ൽ എ​​​ത്തു​​​ന്ന​​​ത്. കോ​​​ൺ​​​സ്റ്റാ​​​ന്‍റി​​​നോ​​​പ്പി​​​ളി​​​ലെ വ​​​ത്തി​​​ക്കാ​​​ൻ സ്ഥാ​​​ന​​​പ​​​തി​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന മോ​​​ൺ. ആ​​​ഞ്ച​​​ലോ എം. ​​​ദോ​​​ൾ​​​ചി വ​​​ത്തി​​​ക്കാ​​​ൻ സ്റ്റേ​​​റ്റ് സെ​​​ക്ര​​​ട്ട​​​റി​​​ക്ക് അ​​​യ​​​ച്ച ടെ​​​ല​​​ഗ്രാ​​​മി​​​ൽ എ​​​ഴു​​​തി: “ഇ​​​സ്‌​​​ലാ​​​മി​​​ക് തീ​​​വ്ര​​​വാ​​​ദി​​​ക​​​ളു​​​ടെ ആ​​​ക്ര​​​മ​​​ണം ഭ​​​യ​​​ന്ന് നി​​​ര​​​വ​​​ധി ക​​​ത്തോ​​​ലി​​​ക്ക​​​ർ ഉ​​​ൾ​​​പ്പെ​​​ടെ നൂ​​​റു​​​ക​​​ണ​​​ക്കി​​​ന് അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ വം​​​ശ​​​ജ​​​ർ നാ​​​ടു​​​വി​​​ടു​​​ന്ന​​​താ​​​യി റി​​​പ്പോ​​​ർ​​​ട്ടു​​​ണ്ട്. കൂ​​​ട്ട​​​ക്കൊ​​​ല​​​ക​​​ളെ​​​ക്കു​​​റി​​​ച്ചു​​​ള്ള കിം​​​വ​​​ദ​​​ന്തി​​​ക​​​ൾ മ​​​നഃ​​​പൂ​​​ർ​​​വം പ്ര​​​ച​​​രി​​​പ്പി​​​ച്ച് അ​​​വ​​​രെ നാ​​​ടു​​​വി​​​ടാ​​​ൻ പ്രേ​​​രി​​​പ്പി​​​ക്കു​​​ന്നുണ്ട്. ര​​​ണ്ടു സു​​​ഹൃ​​​ദ് രാ​​​ജ്യ​​​ങ്ങ​​​ളു​​​ടെ സ്ഥാ​​​ന​​​പ​​​തി​​​ക​​​ളു​​​ടെ ഇ​​​ട​​​പെ​​​ട​​​ലു​​​ക​​​ൾ നി​​​ഷ്ഫ​​​ല​​​മാ​​​യി​​​ത്തീ​​​ർ​​​ന്നി​​​രി​​​ക്കു​​​ന്നു.” അ​​​ദാ​​​നയി​​​ലെ മെ​​​ത്രാ​​​നു​​​മാ​​​യി അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ ക​​​ത്തോ​​​ലി​​​ക്കാ പാ​​​ത്രീ​​​ർ​​​ക്കീ​​​സ് വ​​​ഴി ബ​​​ന്ധ​​​പ്പെ​​​ടാ​​​ൻ ദോ​​​ൾ​​​ചി ശ്ര​​​മി​​​ച്ചെ​​​ങ്കി​​​ലും വി​​​ജ​​​യി​​​ച്ചി​​​ല്ല. ജ​​​ർ​​​മ​​​ൻ കോ​​​ൺ​​​സ​​​ൽ ജ​​​ന​​​റ​​​ൽ 1915 ജൂ​​​ൺ 22ന് ​​​അ​​​യ​​​ച്ച ഒ​​​രു ടെ​​​ലി​​​ഗ്രാ​​​മി​​​ൽ പ​​​റ​​​യു​​​ന്നു: “സി​​​ലി​​​ഷ്യാ പ്ര​​​വി​​​ശ്യ​​​യി​​​ൽ വ​​​ള​​​രെ കൃ​​​ത്യ​​​മാ​​​യി ഒ​​​രു മ​​​ത​​​പീ​​​ഡ​​​നം ന​​​ട​​​ക്കു​​​ന്നു​​​ണ്ട്. പ്ര​​​വി​​​ശ്യ​​​യി​​​ൽ​​​നി​​​ന്ന് എ​​​ല്ലാ അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ ക്രൈ​​​സ്ത​​​വ​​​രെ​​​യും ഇ​​​ല്ലാ​​​താ​​​ക്കു​​​ക​​​യാ​​​ണ് ഈ ​​​മ​​​ത​​​പീ​​​ഡ​​​ന​​​ത്തി​​​ന്‍റെ ല​​​ക്ഷ്യം.”

ഏ​​​താ​​​നും ദി​​​വ​​​സ​​​ങ്ങ​​​ൾ​​​ക്ക​​​കം കോ​​​ൺ​​​സ്റ്റ​​​ാന്‍റി​​​നോ​​​പ്പി​​​ളി​​​ൽ​​​നി​​​ന്നു ത​​​നി​​​ക്കു കി​​​ട്ടി​​​യ വി​​​ശ​​​ദാം​​​ശ​​​ങ്ങ​​​ൾ ദോ​​​ൾ​​​ചി റോ​​​മി​​​നെ ധ​​​രി​​​പ്പി​​​ച്ചു. “മ​​​ർ​​​ദീ​​​നി​​​ൽ ന​​​ട​​​ന്ന ഒ​​​രു കൂ​​​ട്ട​​​ക്കൊ​​​ല​​​യി​​​ൽ ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ് മ​​​ലോ​​​യ​​​ൻ ഉ​​​ൾ​​​പ്പെ​​​ടെ 700 അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ ക​​​ത്തോ​​​ലി​​​ക്ക​​​രെ കൊ​​​ന്ന​​​താ​​​യി റി​​​പ്പോ​​​ർ​​​ട്ട് ല​​​ഭി​​​ച്ചി​​​ട്ടു​​​ണ്ട്. അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ രൂ​​​പ​​​ത​​​യി​​​ലെ ടെ​​​ൽ-​​​എ​​​ർ​​​മെ​​​ൻ എ​​​ന്ന ക​​​ത്തോ​​​ലി​​​ക്കാ ഗ്രാ​​​മ​​​ത്തി​​​ലെ അം​​​ഗ​​​ങ്ങ​​​ളാ​​​ണ് കൊ​​​ല്ല​​​പ്പെ​​​ട്ട​​​ത്. പു​​​രു​​​ഷ​​​ന്മാ​​​രെ കൂ​​​ട്ടി​​​ക്കെ​​​ട്ടി കെ​​​ട്ടു​​​ക​​​ളാ​​​ക്കി പു​​​ഴ​​​യി​​​ലേ​​​ക്കെ​​​റി​​​ഞ്ഞു മു​​​ക്കി​​​ക്കൊ​​​ല്ലു​​​ക​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു. ഭ​​​ക്ഷ​​​ണ​​​ത്തി​​​നു​​​വേ​​​ണ്ടി സ്ത്രീ​​​ക​​​ൾ​​​ക്ക് ത​​​ങ്ങ​​​ളു​​​ടെ മ​​​ക്ക​​​ളെ വി​​​ല്ക്കേ​​​ണ്ടി​​​വ​​​ന്നി​​​രി​​​ക്കു​​​ന്നു. മ​​​ലാ​​​ത്തി​​​യ പ​​​ട്ട​​​ണ​​​ത്തി​​​ൽ​​​നി​​​ന്ന് ആ​​​ളു​​​ക​​​ളെ ആ​​​ട്ടി​​​യോ​​​ടി​​​ച്ചി​​​ട്ടും പോ​​​കാ​​​തെ ഒ​​​ളി​​​ച്ചി​​​രു​​​ന്ന​​​വ​​​രെ ക​​​ണ്ടെ​​​ത്തി ഒ​​​ന്നാ​​​കെ കൊ​​​ന്നു​​​ക​​​ള​​​ഞ്ഞു.”

ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ് മ​​​ലോ​​​യ​​​ൻ നേ​​​രി​​​ടേ​​​ണ്ടി​​​വ​​​ന്ന ര​​​ക്ത​​​സാ​​​ക്ഷി​​​ത്വം വ​​​ത്തി​​​ക്കാ​​​നെ അ​​​ക്ഷ​​​രാ​​​ർ​​​ഥ​​​ത്തി​​​ൽ സ്ത​​​ബ്‌‌‌‌‌‌‌‌‌​​​ധ​​​മാ​​​ക്കി​​​. ഓ​​​ട്ടോ​​​മ​​​ൻ സു​​​ൽ​​​ത്താ​​​ൻ അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തെ ആ​​​ദ​​​രി​​​ച്ചി​​​ട്ട് ര​​​ണ്ടു മാ​​​സ​​​മേ ആ​​​യി​​​രു​​​ന്നു​​​ള്ളൂ. ആ​​​ദ​​​ര​​​ത്തി​​​നു​​​ശേ​​​ഷം പ​​​ത്താം ദി​​​വ​​​സം തു​​​ർ​​​ക്കി തീ​​​വ്ര​​​വാ​​​ദി​​​ക​​​ൾ അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ വ​​​സ​​​തി​​​യി​​​ലേ​​​ക്ക് ഇ​​​ര​​​ച്ചു​​​ക​​​യ​​​റു​​​ക​​​യും ആ​​​യു​​​ധ​​​ങ്ങ​​​ൾ ഒ​​​ളി​​​പ്പി​​​ച്ചി​​​ട്ടു​​​ണ്ടോ എ​​​ന്നു പ​​​രി​​​ശോ​​​ധി​​​ക്കു​​​ക​​​യും ചെ​​​യ്തു. അ​​​വ​​​ർ​​​ക്ക് യാ​​​തൊ​​​ന്നും ക​​​ണ്ടെ​​​ത്താ​​​നാ​​​യി​​​ല്ല. ക​​​ത്തോ​​​ലി​​​ക്ക​​​ർ വി​​​ശു​​​ദ്ധ കു​​​ർ​​​ബാ​​​ന​​​യു​​​ടെ തി​​​രു​​​നാ​​​ൾ ആ​​​ച​​​രി​​​ക്കു​​​ന്ന ജൂ​​​ൺ മൂ​​​ന്നി​​​ന് തു​​​ർ​​​ക്കി പോ​​​ലീ​​​സു​​​കാ​​​ർ അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തെ​​​യും 28 വൈ​​​ദി​​​ക​​​രെ​​​യും സ​​​ന്യാ​​​സി​​​ക​​​ളെ​​​യും 860 അ​​​ൽ​​​മാ​​​യ​​​രെ​​​യും ച​​​ങ്ങ​​​ല​​​ക​​​ൾ​​​ക്കൊ​​​ണ്ട് ബ​​​ന്ധി​​​ച്ച് ത​​​ട​​​വി​​​ലാ​​​ക്കി.

ഇ​​​സ്‌​​​ലാ​​​മി​​​ലേ​​​ക്ക് മ​​​തംമാ​​​റ്റം ന​​​ട​​​ത്താ​​​ൻ വി​​​സ​​​മ്മ​​​തി​​​ച്ച അ​​​വ​​​രെ ഉ​​​ള്ളം​​​കാ​​​ലി​​​ൽ അ​​​ടി​​​ച്ചു ര​​​സി​​​ക്കു​​​ക​​​യും ‘കു​​​റ്റ​​​ക്കാ​​​രെ​​​ന്ന്’ ക​​​ണ്ടെ​​​ത്തി നാ​​​ടു​​​ക​​​ട​​​ത്ത​​​ൽ ശി​​​ക്ഷ​​​യ്ക്ക് വി​​​ധി​​​ക്കു​​​ക​​​യും ചെ​​​യ്തു. അ​​​ന്നു​​​ത​​​ന്നെ അ​​​വ​​​രി​​​ൽ 447 പേ​​​രെ, ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ്പി​​​നെ ഉ​​​ൾ​​​പ്പെ​​​ടെ വ​​​ധി​​​ക്കു​​​ക​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു. തു​​​ട​​​ർ​​​ന്ന് ജൂ​​​ലൈ 20 വ​​​രെ 12,000 പേ​​​രെ​​​യാ​​​ണ് കൊ​​​ന്നു​​​ക​​​ള​​​ഞ്ഞ​​​ത്. പ്രാ​​​യ​​​പൂ​​​ർ​​​ത്തി​​​യാ​​​കാ​​​ത്ത കു​​​ട്ടി​​​ക​​​ളെ അ​​​ടി​​​മ​​​ക​​​ളാ​​​യി വി​​​ല്ക്കു​​​ക​​​യും ചെ​​​യ്തു.

ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ്പും കൂ​​​ട്ടു​​​ത​​​ട​​​വു​​​കാ​​​രും അ​​​നു​​​ഭ​​​വി​​​ക്കേ​​​ണ്ടി​​​വ​​​ന്ന പീ​​​ഡ​​​ന​​​വും ര​​​ക്ത​​​സാ​​​ക്ഷി​​​ത്വ​​​വും സം​​​ബ​​​ന്ധി​​​ച്ച വി​​​വ​​​ര​​​ങ്ങ​​​ൾ സ്റ്റേ​​​റ്റ് സെ​​​ക്ര​​​ട്ട​​​റി ക​​​ർ​​​ദി​​​നാ​​​ൾ പി​​​യെ​​​ത്രോ ഗാ​​​സ്പാ​​​റി​​​ക്ക് ദോ​​​ൾ​​​ചി അ​​​യ​​​ച്ച ക​​​ത്തു​​​ക​​​ളി​​​ൽ​​​നി​​​ന്ന് വ്യ​​​ക്ത​​​മാ​​​ണ്. ജ​​​ർ​​​മ​​​ൻ കോ​​​ൺ​​​സ​​​ൽ​​​മാ​​​രും അം​​​ബാ​​​സഡ​​​റും മ​​​ർ​​​ദീ​​​നി​​​ലെ ഓ​​​ർ​​​ത്ത​​​ഡോ​​​ക്സ്, പ്രോ​​​ട്ട​​​സ്റ്റ​​​ന്‍റ് മെ​​​ത്രാ​​​ന്മാ​​​രു​​​മാ​​​ണ് ദോ​​​ൾ​​​ചി​​​യെ വി​​​വ​​​ര​​​ങ്ങ​​​ൾ അ​​​റി​​​യി​​​ച്ചു​​​കൊ​​​ണ്ടി​​​രു​​​ന്ന​​​ത്.

രക്തസാക്ഷി

ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ് മ​​​ലോ​​​യ​​​ൻ 1869ലാ​​​ണ് ജ​​​നി​​​ച്ച​​​ത്. ല​​​ബ​​​ന​​​നി​​​ലാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു വൈ​​​ദി​​​ക പ​​​രി​​​ശീ​​​ല​​​നം. അ​​​ല​​​ക്സാ​​​ണ്ട്രി​​​യാ​​​യി​​​ലും കെ​​​യ്റോ​​​യി​​​ലും അ​​​ദ്ദേ​​​ഹം വി​​​കാ​​​രി​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു. 1904 മു​​​ത​​​ൽ കോ​​​ൺ​​​സ്റ്റാ​​​ന്‍റി​​​നോ​​​പ്പി​​​ളി​​​ൽ പാ​​​ത്രി​​​യ​​​ർ​​​ക്കീ​​​സി​​​ന്‍റെ ഓ​​​ഫീ​​​സി​​​ൽ ജോ​​​ലി ചെ​​​യ്തു. 1911 ഒ​​​ക്‌​​​ടോ​​​ബ​​​ർ 22ന് ​​​മ​​​ർ​​​ദീ​​​ൻ ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ്പാ​​​യി റോമിൽ വച്ച് അ​​​ഭി​​​ഷി​​​ക്ത​​​നാ​​​യി. മ​​​ർ​​​ദീ​​​നി​​​ൽ പ്ര​​​വ​​​ർ​​​ത്ത​​​നം ആ​​​രം​​​ഭി​​​ച്ച അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ കാ​​​ല​​​ഘ​​​ട്ടം മ​​​ത​​​പീ​​​ഡ​​​ന​​​ത്തി​​​ന്‍റെ​​​യും നാ​​​ടു​​​ക​​​ട​​​ത്ത​​​ലി​​​ന്‍റെ​​​യും ര​​​ക്ത​​​സാ​​​ക്ഷി​​​ത്വ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ​​​യും ഭീ​​​ഷ​​​ണി​​​ക​​​ൾ​​​ക്കൊ​​​ണ്ട് ക​​​ലു​​​ഷി​​​ത​​​മാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു.

തു​​​ർ​​​ക്കി ഒ​​​ന്നാം ലോ​​​ക​​​യു​​​ദ്ധ​​​ത്തി​​​ൽ ക​​​ക്ഷി​​​യാ​​​യ​​​തോ​​​ടെ, ഓ​​​ട്ടോ​​​മ​​​ൻ സാ​​​മ്രാ​​​ജ്യ​​​ത്തി​​​ൽ​​​നി​​​ന്ന് മു​​​ഴു​​​വ​​​ൻ ക്രൈ​​​സ്ത​​​വ​​​രെ​​​യും ഉ​​​ന്മൂ​​​ല​​​നം ചെ​​​യ്യാ​​​നു​​​ള്ള യുവതു​​​ർ​​​ക്കി​​​ക​​​ളു​​​ടെ പ​​​ദ്ധ​​​തി​​​ക​​​ൾ​​​ക്ക് ജീ​​​വ​​​ൻ വ​​​ച്ചു. ദി​​​യാ​​​ർ ​​​ബെ​​​ക്കീ​​​റി​​​ന്‍റെ ഗ​​​വ​​​ർ​​​ണ​​​റാ​​​യി (വാ​​​ലി) ഡോ. ​​​മെ​​​ഹ്‌​​​മെ​​​ദ് റെ​​​ഷീ​​​ദ് നി​​​യ​​​മി​​​ത​​​നാ​​​യ​​​പ്പോ​​​ൾ അ​​​ദ്ദേ​​​ഹം ചി​​​ർ​​​ക്കേ​​​സ്യ​​​ൻ വം​​​ശ​​​ജ​​​രി​​​ൽ​​​നി​​​ന്നു​​​ള്ള ഒ​​​രു കി​​​ല്ല​​​ർ സ്ക്വാ​​​ഡി​​​ന് രൂ​​​പം കൊ​​​ടു​​​ക്കു​​​ക​​​യാ​​​ണ് ആ​​​ദ്യം ചെ​​​യ്ത​​​ത്. ദി​​​യാ​​​ർ​​​ബെ​​​ക്കീ​​​റി​​​ലെ ക​​​ശാ​​​പ്പു​​​കാ​​​ര​​​ൻ എ​​​ന്നാ​​​ണ് ഇ​​​യാ​​​ൾ അ​​​റി​​​യ​​​പ്പെ​​​ടു​​​ന്ന​​​തെ​​​ങ്കി​​​ലും അ​​​ർ​​​മേ​​​നി​​​യ​​​ൻ വം​​​ശ​​​ഹ​​​ത്യ​​​യു​​​ടെ സൂ​​​ത്ര​​​ധാ​​​ര​​​ൻ 1913-1918 വ​​​ർ​​​ഷ​​​ങ്ങ​​​ളി​​​ൽ ഓ​​​ട്ടോ​​​മ​​​ൻ സാ​​​മ്രാ​​​ജ്യ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ ത​​​ല​​​പ്പ​​​ത്തു​​​ണ്ടാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന ത​​​ലാ​​​ത്ത് പാ​​​ഷ ആ​​​യി​​​രു​​​ന്നു.

തു​​​ർ​​​ക്കി​​​യി​​​ൽ​​​നി​​​ന്ന് എ​​​ല്ലാ അ​​​മു​​​സ്‌​​​ലിം​​​ക​​​ളെ​​​യും നാ​​​ടു​​​ക​​​ട​​​ത്തു​​​ക​​​യോ മു​​​സ്‌​​​ലിം​​​ക​​​ളാ​​​യി മ​​​തം​​​ മാ​​​റ്റു​​​ക​​​യോ ആ​​​യി​​​രു​​​ന്നു ത​​​ലാ​​​ത്ത് പാ​​​ഷ​​​യു​​​ടെ ഉ​​​ദ്ദേ​​​ശ്യം. 1915 മേ​​​യ് 15ന് ​​​മ​​​ർ​​​ദീ​​​നി​​​ൽ വി​​​ളി​​​ച്ചു​​​കൂ​​​ട്ടി​​​യ ഒ​​​രു പൊ​​​തു​​​യോ​​​ഗ​​​ത്തി​​​ൽ ഗ​​​വ​​​ർ​​​ണ​​​റു​​​ടെ പ്ര​​​തി​​​നി​​​ധി​​​യാ​​​യ അ​​​സീ​​​സ് ഫെ​​​യ്സി പ്ര​​​സ്താ​​​വി​​​ച്ചു: “ഒ​​​രൊ​​​റ്റ ക്രി​​​സ്ത്യാ​​​നി പോ​​​ലും അ​​​വ​​​ശേ​​​ഷി​​​ക്കാ​​​ൻ പാ​​​ടി​​​ല്ല. ഈ ​​​ചു​​​മ​​​ത​​​ല നി​​​റ​​​വേ​​​റ്റാ​​​ത്ത​​​വ​​​ൻ മു​​​സ്‌​​​ലി​​​മ​​​ല്ല. തു​​​ർ​​​ക്കി​​​യെ അ​​​തി​​​ന്‍റെ ശ​​​ത്രു​​​ക്ക​​​ളാ​​​യ ക്രൈ​​​സ്ത​​​വ​​​രി​​​ൽ​​​നി​​​ന്നു ര​​​ക്ഷി​​​ക്കാ​​​നു​​​ള്ള സ​​​മ​​​യ​​​മാ​​​യി​​​രി​​​ക്കു​​​ന്നു. യൂറോ​​​പ്യ​​​ൻ രാ​​​ജ്യ​​​ങ്ങ​​​ൾ ന​​​മ്മെ ശി​​​ക്ഷി​​​ക്കു​​​മെ​​​ന്ന് പേ​​​ടി​​​ക്കാ​​​നി​​​ല്ല. ജ​​​ർ​​​മ​​​നി ന​​​മ്മു​​​ടെ പ​​​ക്ഷ​​​ത്താ​​​ണ്. അ​​​വ​​​ർ ന​​​മ്മെ സ​​​ഹാ​​​യി​​​ക്കും.” ഈ ​​​വാ​​​ക്കു​​​ക​​​ൾ ഉ​​​ദ്ധ​​​രി​​​ച്ചി​​​രി​​​ക്കു​​​ന്ന​​​ത് ഈ ​​​പൊ​​​തു​​​യോ​​​ഗ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ ദൃ​​​ക്സാ​​​ക്ഷി​​​യാ​​​യി​​​രി​​​ക്കു​​​ന്ന ഫ്ര​​​ഞ്ച് ഡൊ​​​മി​​​നി​​​ക്ക​​​ൻ വൈ​​​ദി​​​ക​​​ൻ ഷാ​​​ക്ക് റെ​​​ത്തോ​​​രെ​​​യാ​​​ണ്.

ഈ ​​​പൊ​​​തു​​​യോ​​​ഗം ക​​​ഴി​​​ഞ്ഞ് ര​​​ണ്ടാ​​​ഴ്ച​​​യ്ക്ക​​​കം ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ് മ​​​ലോ​​​യ​​​ൻ മ​​​ർ​​​ദീ​​​നി​​​ലെ സു​​​റി​​​യാ​​​നി ക​​​ത്തോ​​​ലി​​​ക്ക ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ്പാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന മാ​​​ർ ഗ​​​ബ്രി​​​യേ​​​ൽ ത​​​പ്പൂ​​​ണി​​​യെ സ​​​ന്ദ​​​ർ​​​ശി​​​ച്ച് അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തെ ത​​​ന്‍റെ മ​​​ര​​​ണ​​​പ​​​ത്രം ഏ​​​ല്പി​​​ച്ചു. അ​​​തി​​​ൽ അ​​​ദ്ദേ​​​ഹം ഏ​​​ഴു​​​തി: “നി​​​ങ്ങ​​​ളു​​​ടെ വി​​​ശ്വാ​​​സ​​​വും സ​​​ഭ​​​യി​​​ലു​​​ള്ള കൂ​​​ട്ടാ​​​യ്മ​​​യും നി​​​ല​​​നി​​​ർ​​​ത്തു​​​ക. സ​​​ഭ​​​യു​​​ടെ അ​​​ടി​​​സ്ഥാ​​​നം ശ്ലീ​​​ഹ​​​ന്മാ​​​രു​​​ടെ ര​​​ക്ത​​​മാ​​​ണ്. അ​​​വ​​​രു​​​ടെ ര​​​ക്ത​​​ത്തോ​​​ടൊ​​​പ്പം അ​​​യോ​​​ഗ്യ​​​രാ​​​യ ന​​​മ്മു​​​ടെ ര​​​ക്ത​​​വും കൂ​​​ടി​​​ക്ക​​​ല​​​രാ​​​ൻ ദൈ​​​വം അ​​​നു​​​വ​​​ദി​​​ക്കു​​​ന്ന​​​ത് വ​​​ലി​​​യ കൃ​​​പ​​​യാ​​​ണ്.

ര​​​ക്തം ചി​​​ന്തു​​​ന്ന​​​തു​​​വ​​​രെ ക്ഷ​​​ണി​​​ക​​​മാ​​​യ ഈ ​​​ജീ​​​വി​​​തം അ​​​വി​​​ട​​​ത്തെ കൃ​​​പ​​​യി​​​ൽ ജീ​​​വി​​​ക്കാ​​​നു​​​ള്ള ശ​​​ക്തി​​​ക്കാ​​​യി നി​​​ങ്ങ​​​ൾ എ​​​നി​​​ക്കുവേ​​​ണ്ടി പ്രാ​​​ർ​​​ഥി​​​ക്കു​​​ക...” അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തെ സ​​​മാ​​​ശ്വ​​​സി​​​പ്പി​​​ക്കാ​​​ൻ ശ്ര​​​മി​​​ച്ച മാ​​​ർ ത​​​പ്പൂ​​​ണി​​​യോ​​​ട് അ​​​ദ്ദേ​​​ഹം പ​​​റ​​​ഞ്ഞു: “ഈ ​​​മ​​​ര​​​ണ​​​പ​​​ത്രം അ​​​ങ്ങ് സൂ​​​ക്ഷി​​​ച്ചു വ​​​യ്ക്കു​​​ക. ഏ​​​തു ദി​​​വ​​​സ​​​വും അ​​​വ​​​ർ എ​​​ന്നെ തേ​​​ടി​​​വ​​​രാം. എ​​​നി​​​ക്കുവേ​​​ണ്ടി പ്രാ​​​ർ​​​ഥി​​​ക്ക​​​ണ​​​മേ. ന​​​മ്മ​​​ൾ അ​​​വ​​​സാ​​​നമാ​​​യി​​​ട്ടാ​​​ണ് ഇ​​​പ്പോ​​​ൾ കാ​​​ണു​​​ന്ന​​​തെ​​​ന്ന് എ​​​നി​​​ക്കു തോ​​​ന്നു​​​ന്നു.”

ഈ ​​​കൂ​​​ടി​​​ക്കാ​​​ഴ്ച​​​യ്ക്കു​​​ശേ​​​ഷം ര​​​ണ്ടു​​​ദി​​​വ​​​സ​​​ങ്ങ​​​ൾ​​​ക്ക​​​കം ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ് ബ​​​ന്ധ​​​ന​​​സ്ഥ​​​നാ​​​യി. ക​​​ഠോ​​​ര​​​മാ​​​യ പീ​​​ഡ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ൾ​​​ക്ക് അ​​​ദ്ദേ​​​ഹം വി​​​ധേ​​​യ​​​നാ​​​യി. മ​​​തം മാ​​​റി​​​യാ​​​ൽ മ​​​ര​​​ണ​​​ത്തി​​​ൽ​​​നി​​​ന്ന് ഒ​​​ഴി​​​വാ​​​ക്കാ​​​മെ​​​ന്ന പ്ര​​​ലോ​​​ഭ​​​ന​​​ത്തി​​​ന് ചെ​​​വി​​​കൊ​​​ടു​​​ക്കാ​​​തി​​​രു​​​ന്ന അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തെ ഗ​​​വ​​​ർ​​​ണ​​​ർ മെ​​​ഹ്‌​​​മെ​​​ദ് റെ​​​ഷീ​​​ദ് വെ​​​ടി​​​വ​​​ച്ചു കൊ​​​ല്ലു​​​ക​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു. വി​​​ശ്വാ​​​സദാ​​​ർ​​​ഢ്യ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ​​​യും മ​​​ന​​​ഃസാ​​​ക്ഷി​​​ സ്വാ​​​ത​​​ന്ത്ര്യ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ​​​യും ധീ​​​ര​​​പ്ര​​​തീ​​​ക​​​മാ​​​ണ് ആ​​​ർ​​​ച്ച്ബി​​​ഷ​​​പ് മ​​​ലോ​​​യ​​​ൻ. വി​​​ശ്വാ​​​സ​​​ത്തി​​​നു​​​വേ​​​ണ്ടി മ​​​ര​​​ണ​​​ം വ​​​രി​​​ച്ച ആ​​​ധി​​​കാ​​​രി​​​ക ​​​മ​​​നു​​​ഷ്യ​​​ൻ എ​​​ന്നാ​​​ണ് ലെ​​​യോ മാ​​​ർ​​​പാ​​​പ്പ അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തെ വി​​​ശേ​​​ഷി​​​പ്പി​​​ച്ച​​​ത്.

Tags : Armenian Archbishop Maloyan