നിയമസഭാംഗമായി 34 വർഷത്തിനു ശേഷമാണ് ഉമ്മൻ ചാണ്ടി മുഖ്യമന്ത്രി പദവിയിലെത്തുന്നത്. കേരളത്തിലെ കോണ്ഗ്രസിന്റെ സമുന്നതനേതൃത്വത്തിൽ അതിനും എത്രയോ കാലം മുന്പേ എത്തിച്ചേർന്ന ഉമ്മൻ ചാണ്ടി സ്ഥാനമാനങ്ങളിൽനിന്ന് അകന്നുനിന്ന ചരിത്രമാണു കൂടുതലും പറയാനുള്ളത്. കെ. കരുണാകരൻ മാറി എ.കെ. ആന്‍റണി മുഖ്യമന്ത്രി ആയപ്പോൾ പോലും ഉമ്മൻ ചാണ്ടി മന്ത്രിപദവിയിൽനിന്നു മാറിനിൽക്കുയായിരുന്നു.
ഉമ്മൻ ചാണ്ടി സ്റ്റൈൽ ആദ്യതവണ മുഖ്യമന്ത്രിയായപ്പോൾതന്നെ ഉമ്മൻ ചാണ്ടി സ്റ്റൈൽ എന്തെന്നു കേരളം കണ്ടു. അതിവേഗം ബഹുദൂരം എന്ന മുദ്രാവാക്യമുയർത്തി ഉമ്മൻ ചാണ്ടി ചടുലമായ നീക്കങ്ങൾ നടത്തി. എന്നാൽ ആഭ്യന്തരസംഘർഷങ്ങളും പിളർപ്പും തമ്മിലടിയുമെല്ലാമായി ജനങ്ങൾ വെറുത്തുപോയ യുഡിഎഫിനെ വീണ്ടും ജയിപ്പിക്കാൻ ഈ നടപടികൾ പോരായിരുന്നു. പിന്നീട് പ്രതിപക്ഷ നേതാവായ അഞ്ചുവർഷവും ഉമ്മൻ ചാണ്ടി ജനങ്ങൾക്കിടയിലായിരുന്നു.അടുത്ത തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ നേരിയ ഭൂരിപക്ഷത്തിൽ ഉമ്മൻ ചാണ്ടി വീണ്ടും അധികാരത്തിലെത്തിയപ്പോൾ ആ സർക്കാരിന് ആരും അധികം ആയുസ് കൽപിച്ചില്ല. സർക്കാർ കാലാവധി പൂർത്തിയാക്കിയത് ഉമ്മൻ ചാണ്ടിയുടെ മിടുക്കുകൊണ്ടാണെന്നതിൽ സംശയമില്ല.
ഘടകകക്ഷികളെ വിശ്വാസത്തിലെടുത്തും പാർട്ടിയിലെ ഭിന്നതകൾ പരിഹരിച്ചുമായിരുന്നു അഞ്ചു വർഷത്തെ ഈ യാത്ര. അവസാനനാളുകളിൽ പാർട്ടിക്കള്ളിലുണ്ടായ പ്രശ്നങ്ങളും സോളാർ പോലെയുള്ള ആരോപണങ്ങളുമായിരുന്നു ഏറെക്കുറെ ഉറപ്പായിരുന്നു തുടർഭരണം തട്ടിക്കളഞ്ഞത്.
ജനസന്പർക്കംഉമ്മൻ ചാണ്ടി എന്ന ഭരണാധികാരിയെക്കുറിച്ചു പറയുന്പോൾ ജനസന്പർക്ക പരിപാടിയെ മറക്കാനാകില്ല. പതിനെട്ടും ഇരുപതും മണിക്കൂർ ഒരേ നിൽപ്പു നിന്നുകൊണ്ടു പതിനായിരക്കണക്കിന് ആളുകളുടെ പരാതികൾക്കു പരിഹാരം കണ്ട ഈ പരിപാടി ലോകം ശ്രദ്ധിച്ചു. അന്ന് അതിനെ പരിഹസിച്ചവർപോലും പിന്നീട് മറ്റു രൂപത്തിലായാലും ജനങ്ങളിലേക്ക് ഇറങ്ങിച്ചെല്ലാൻ നിർബന്ധിതമായത് ജനസന്പർക്ക പരിപാടിയുടെ സ്വാധീനത്തിനു തെളിവായി.
സാധാരണക്കാരുടെ പ്രശ്നങ്ങൾക്കു പരിഹാരം കാണുന്നതിനു നിരവധിയായ പദ്ധതികളും പരിപാടികളും ആസൂത്രണം ചെയ്തു നടപ്പിലാക്കിയപ്പോഴും സംസ്ഥാനത്തിന്‍റെ ഭാവിക്കു സുപ്രധാനമായ മെഗാപദ്ധതികൾക്കും ഉമ്മൻ ചാണ്ടി രൂപംനൽകുകയോ നടപ്പിലാക്കുകയോ ചെയ്തത് അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ ദീർഘവീക്ഷണത്തിന് ഉദാഹരണമാണ്.
ആരൊക്കെ എന്തൊക്കെ പറഞ്ഞാലും ഇന്നു കൊച്ചിയിലൂടെ മെട്രോ ട്രെയിൻ ഓടുന്നുണ്ടെങ്കിൽ, കണ്ണൂരിൽ വിമാനമിറങ്ങുന്നുണ്ടെങ്കിൽ, വിഴിഞ്ഞത്ത് ലോകത്തിലെ വലിയ കപ്പലുകൾ അടുക്കുന്നുണ്ടെങ്കിൽ അതിനു കാരണക്കാരൻ ഉമ്മൻ ചാണ്ടിയാണെന്നു സമ്മതിക്കേണ്ടി വരും.അസാധാരണമായ വ്യക്തിത്വമായിരുന്നു ഉമ്മൻ ചാണ്ടി.
ഭരണാധികാരിയായും സംഘാടകനായും ജനകീയനായ രാഷ്‌ട്രീയനേതാവായും സ്വന്തമായ വഴി വെട്ടിത്തെളിച്ചയാളാണ് അദ്ദേഹം. ആ വഴി തികച്ചും വ്യത്യസ്തമായിരുന്നു. ആ യാത്ര സാധാരണ പൊതുപ്രവർത്തകനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ദുർഘടവുമായിരുന്നു.
ജീവിതസായാഹ്നത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിനു മനസറിയാത്ത കാര്യങ്ങളിൽ ഒരുപാടു പഴി കേൾക്കേണ്ടി വന്നു. അത് അദ്ദേഹത്തെ തളർത്തിയോ എന്നറിയില്ല. സ്വന്തം നിരപരാധിത്വം തെളിയിക്കപ്പെടുന്നത് അദ്ദേഹത്തിനു കാണാൻ സാധിച്ചു.
എങ്കിലും കേരളരാഷ്‌ട്രീയവും കേരളീയസമൂഹവും ഉമ്മൻ ചാണ്ടിയോടു നീതി കാട്ടിയില്ല. അദ്ദേഹത്തിന് അന്ത്യാഞ്ജലി അർപ്പിക്കാൻ തടിച്ചുകൂടിയ ജനലക്ഷങ്ങളുടെ വികാരപ്രകടനങ്ങൾ അതിനുള്ള പശ്ചാത്താപമായി വേണമെങ്കിൽ കാണാം.
പുതുപ്പള്ളി പള്ളിമുറ്റത്തെ ഉമ്മൻ ചാണ്ടിയുടെ കല്ലറയിൽ ഇങ്ങനെ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു: ഈ മനുഷ്യൻ സത്യമായും നീതിമാനായിരുന്നു. ഇന്നു കേരളവും അതുതന്നെ പറയുന്നു.