മാ​ലേ​ഗാ​വ് കേ​ൾ​ക്കാ​ൻ ര​സ​മു​ള്ളൊ​രു ക​ഥ​യ​ല്ല; ചോ​ര മ​ണ​ക്കു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ്. എ​ങ്കി​ലും സ്ഫോ​ട​ന​ക്കേ​സ് പ്ര​തി​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം വെ​റു​തേ​വി​ട്ട വി​ധി​യു​ടെ പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​ത്തി​ൽ പ​റ​യാ​തെ വ​യ്യ.

മാ​ലേ​ഗാ​വി​ലെ ഭി​ക്കു ചൗ​ക്കി​ലു​ള്ള ജ​ലീ​ൽ അ​ഹ്‌​മ​ദി​ന്‍റെ ക​ട​യി​ൽ ചാ​യ കു​ടി​ക്കാ​നെ​ത്തു​ന്ന​വ​ർ​ക്ക് ഭി​ത്തി​യി​ൽ ര​ണ്ട് ഘ​ടി​കാ​ര​ങ്ങ​ൾ കാ​ണാം. ഒ​ന്ന് കൃ​ത്യ​സ​മ​യ​മാ​ണ്. അ​തി​നു മു​ക​ളി​ലി​രി​ക്കു​ന്ന മ​റ്റൊ​ന്നി​ൽ എ​പ്പോ​ൾ നോ​ക്കി​യാ​ലും സ​മ​യം 9.35. ചി​ല​രൊ​ക്കെ ചോ​ദി​ക്കാ​റു​ണ്ട്; ജ​ലീ​ൽ ഭാ​യ്, ഇ​തെ​ന്താ ഇ​ങ്ങ​നെ? അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ മ​റു​പ​ടി, കേ​ൾ​ക്കാ​ൻ ര​സ​മു​ള്ളൊ​രു ക​ഥ​യ​ല്ല.

പ​ക്ഷേ, ചോ​ര മ​ണ​ക്കു​ന്ന മ​റു​പ​ടി പ​റ​ഞ്ഞു​തീ​രു​വോ​ളം കേ​ൾ​വി​ക്കാ​ര​ൻ മു​ക​ളി​ലെ ഘ​ടി​കാ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു നോ​ക്കി​യി​രി​ക്കും; കൈ​യി​ലെ ചാ​യ​യു​ടെ ചൂ​ടു മ​റ​ന്ന്. 2008 സെ​പ്റ്റം​ബ​ർ 29ന് ​രാ​ത്രി 9.35ന് ​നി​ര​പ​രാ​ധി​ക​ളാ​യ മ​നു​ഷ്യ​രെ ചി​ത​റി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞ മാ​ലേ​ഗാ​വ് സ്ഫോ​ട​ന​ത്തി​ൽ ഹൃ​ദ​യം സ്തം​ഭി​ച്ച ക്ലോ​ക്കാ​ണ​ത്. ജ​ലീ​ൽ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ടൊ​രു മൃ​ത​ദേ​ഹ​ത്തെ​യെ​ന്ന​പോ​ലെ ഇ​ന്നു​മ​തി​നെ തൂ​ത്തു​തു​ട​ച്ച് സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ക​യാ​ണ്.

പ​ക്ഷേ, വ്യാ​ഴാ​ഴ്ച മും​ബൈ എ​ൻ​ഐ​എ പ്ര​ത്യേ​ക കോ​ട​തി പ്ര​തി​ക​ളെ​യെ​ല്ലാം വെ​റു​തേ വി​ട്ട​പ്പോ​ൾ ആ ​ഘ​ടി​കാ​ര​ത്തി​ലെ ഒ​ടി​ഞ്ഞ സൂ​ചി ഒ​ന്നു പി​ട​ഞ്ഞോ​യെ​ന്ന് ആ​രു​മൊ​ട്ടു ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു​മി​ല്ല. അ​ങ്ങ​നെ ജ​ലീ​ലി​ന്‍റെ ക്ലോ​ക്ക് പോ​ലെ, ആ​റു പേ​രു​ടെ മ​ര​ണ​ത്തി​നും 101 പേ​രു​ടെ പ​രി​ക്കി​നും ഇ​ട​യാ​ക്കി​യ കു​പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​യ മാ​ലേ​ഗാ​വ് സ്ഫോ​ട​ന​ക്കേ​സും 17 വ​ർ​ഷ​ത്തെ ഓ​ട്ട​ത്തി​നൊ​ടു​വി​ൽ നി​ല​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഗാ​ന്ധി ഘാ​ത​ക​ൻ ഗോ​ഡ്സെ​യെ ദേ​ശ​സ്നേ​ഹി​യെ​ന്നു ചി​ത്രീ​ക​രി​ച്ച, ഹി​ന്ദു​ത്വ​യു​ടെ മു​ഖ​മാ​യി അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന സ​ന്യാ​സി​നി വേ​ഷ​ധാ​രി​യാ​യ പ്ര​ജ്ഞാ സിം​ഗ് ഠാ​ക്കൂ​ർ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ ഏ​ഴു പ്ര​തി​ക​ളെ​യാ​ണ് കോ​ട​തി വെ​റു​തേ വി​ട്ട​ത്. പ​ക്ഷേ, വി​ധി​യോ​ടൊ​പ്പം മും​ബൈ​യി​ലെ എ​ൻ​ഐ​എ പ്ര​ത്യേ​ക കോ​ട​തി ജ​ഡ്ജി എ.​കെ. ല​ഹോ​ട്ടി ഇ​തു​കൂ​ടി പ​റ​ഞ്ഞു: “കേ​സ​ന്വേ​ഷ​ണ​ത്തി​ൽ എ​ൻ​ഐ​എ​യ്ക്കു പാ​ളി​ച്ച​യു​ണ്ടാ​യി. തെ​ളി​വ് സ​മ​ർ​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ പ്രോ​സി​ക്യൂ​ഷ​ൻ പ​രാ​ജ​യ​പ്പെ​ട്ടു.

സം​ശ​യ​ത്തി​ന്‍റെ ആ​നു​കൂ​ല്യ​ത്തി​നു പ്ര​തി​ക​ൾ അ​ർ​ഹ​രാ​ണ്. ശി​ക്ഷി​ക്കാ​ൻ മ​തി​യാ​യ വി​ശ്വാ​സ​യോ​ഗ്യ​വും ശ​ക്ത​വു​മാ​യ തെ​ളി​വു​ക​ളി​ല്ലാ​ത്ത​തി​നാ​ൽ കേ​വ​ലം ധാ​ര​ണ​ക​ളു​ടെ അ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ൽ ആ​രെ​യും കു​റ്റ​ക്കാ​രെ​ന്നു വി​ധി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല.” അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞ​തി​ലെ ഏ​റ്റ​വും ശ്ര​ദ്ധേ​യ​മാ​യ മ​റ്റൊ​രു നി​രീ​ക്ഷ​ണം ഇ​താ​യി​രു​ന്നു:

“ഭീ​ക​ര​ത​യ്ക്കു മ​ത​മി​ല്ല.” ഈ ​രാ​ജ്യ​ത്തെ മ​റ്റൊ​രു പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നാ​ക്കും​വി​ധം ഇ​ത​ര മ​ത​വി​ദ്വേ​ഷ​ത്തി​ലേ​ക്കും അ​ക്ര​മ​ത്തി​ലേ​ക്കും ഹിം​സ​യി​ലേ​ക്കും ത​ള്ളി​വി​ടു​ന്ന എ​ല്ലാ മ​ത​ഭ്രാ​ന്ത​രെ​യും ക​രു​തി​യി​രി​ക്കാ​നു​ള്ള മു​ന്ന​റി​യി​പ്പാ​യി ഇ​തു മു​ഖ​വി​ല​യ്ക്കെ​ടു​ക്കാ​വു​ന്ന​താ​ണ്. ഭീ​ക​ര​ത​യ്ക്കു മ​ത​മി​ല്ല.

പ്ര​ജ്ഞാ സിം​ഗി​നെ കൂ​ടാ​തെ റി​ട്ട. ല​ഫ്. കേ​ണ​ൽ പ്ര​സാ​ദ് പു​രോ​ഹി​ത്, റി​ട്ട. മേ​ജ​ർ ര​മേ​ഷ് ഉ​പാ​ധ്യാ​യ്, അ​ജ​യ് രാ​ഹി​ര്‍​ക​ര്‍, സു​ധാ​ക​ര്‍ ച​തു​ര്‍​വേ​ദി, സു​ധാ​ക​ർ ദ്വി​വേ​ദി, സ​മീ​ര്‍ കു​ല്‍​ക്ക​ര്‍​ണി എ​ന്നി​വ​രെ​യാ​ണ് വെ​റു​തേ വി​ട്ട​ത്.

വി​ധി അ​റി​ഞ്ഞ​യു​ട​നെ പൂ​ന​യി​ൽ പ്ര​സാ​ദ് പു​രോ​ഹി​തി​ന്‍റെ വീ​ടി​നു മു​ന്നി​ൽ ഹി​ന്ദു​ത്വ സം​ഘ​ട​ന​യാ​യ പ​തി​ത് പ​വ​ൻ പ​ട​ക്കം പൊ​ട്ടി​ച്ച് ആ​ഘോ​ഷി​ച്ചു. ഇ​നി പു​രോ​ഹി​തി​നു സ്വീ​ക​ര​ണ​വു​മു​ണ്ട്. അ​തേ​സ​മ​യം, ത​ങ്ങ​ൾ​ക്കു നീ​തി ല​ഭി​ച്ചി​ല്ലെ​ന്നും മേ​ൽ​ക്കോ​ട​തി​യെ സ​മീ​പി​ക്കു​മെ​ന്നു​മാ​ണ് സ്ഫോ​ട​ന​ത്തി​ൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട 10 വ​യ​സു​കാ​രി ഫ​ർ​ഹീ​ന്‍റെ പി​താ​വ് ലി​യാ​ഖ​ത് ഷേ​ക്ക് പ​റ​ഞ്ഞ​ത്. വ​ട പാ​വ് വാ​ങ്ങാ​ൻ അ​ടു​ത്തു​ള്ള ക​ട​യി​ലേ​ക്കു പോ​ക​വേ​യാ​യി​രു​ന്നു ഫ​ർ​ഹീ​ൻ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട​ത്. ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ൽ ഇ​പ്പോ​ൾ അ​വ​ൾ​ക്ക് 27 വ​യ​സ്.

2006ൽ 189 ​പേ​ർ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട മും​ബൈ ട്രെ​യി​ൻ സ്ഫോ​ട​ന​പ​ര​ന്പ​ര​ക്കേ​സി​ൽ ബോം​ബെ ഹൈ​ക്കോ​ട​തി 12 പ്ര​തി​ക​ളെ​യും വി​ട്ട​യ​ച്ച​ത് ജൂ​ലൈ 21നാ​യി​രു​ന്നു. പ​ക്ഷേ, മ​ഹാ​രാ​ഷ്‌​ട്ര സ​ർ​ക്കാ​ർ ന​ൽ​കി​യ അ​പ്പീ​ലി​ൽ വി​ധി സു​പ്രീം​കോ​ട​തി സ്റ്റേ ​ചെ​യ്തു. പ​ക്ഷേ, മാ​ലേ​ഗാ​വി​ലെ ഫ​ർ​ഹീ​നു നീ​തി കി​ട്ടു​മോ​യെ​ന്ന് അ​റി​യി​ല്ല.

മ​ഹാ​രാ​ഷ്‌​ട്ര ഭീ​ക​ര​വി​രു​ദ്ധ സേ​ന​യി​ലെ ഹേ​മ​ന്ദ് ക​ര്‍​ക്ക​റെ​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള ഭീ​ക​ര​വി​രു​ദ്ധ സേ​ന​യാ​ണ് ആ​ദ്യം മാ​ലേ​ഗാ​വ് കേ​സ് അ​ന്വേ​ഷി​ച്ച​ത്. ര​ണ്ടു മാ​സ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ന​ട​ന്ന മും​ബൈ ഭീ​ക​രാ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​നി​ടെ അ​ദ്ദേ​ഹം കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടു. കേ​സി​ല്‍ ഭീ​ക​ര​വി​രു​ദ്ധ​സേ​ന കു​റ്റ​പ​ത്രം ന​ല്‍​കി. ഹി​ന്ദു​ത്വ​തീ​വ്ര​വാ​ദ സം​ഘ​ട​ന​യാ​യ ‘അ​ഭി​ന​വ് ഭാ​ര​ത്’ എ​ന്ന സം​ഘ​ട​ന​യാ​ണ് പി​ന്നി​ലെ​ന്ന് അ​വ​ർ ക​ണ്ടെ​ത്തി.

എ​ന്നാ​ല്‍, യു​പി​എ സ​ർ​ക്കാ​ർ കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ലും കോ​ൺ​ഗ്ര​സ്-​എ​ൻ​സി​പി സ​ർ​ക്കാ​ർ സം​സ്ഥാ​ന​ത്തും അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന 2011ല്‍ ​എ​ന്‍​ഐ​എ കേ​സ് ഏ​റ്റെ​ടു​ത്തു. പ​ക്ഷേ, 2016ൽ ​എ​ൻ​ഐ​എ കു​റ്റ​പ​ത്രം സ​മ​ർ​പ്പി​ച്ച​പ്പോ​ൾ കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ലും സം​സ്ഥാ​ന​ത്തും ബി​ജെ​പി നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള എ​ൻ​ഡി​എ സ​ർ​ക്കാ​രാ​യി​രു​ന്നു.

ആ ​കു​റ്റ​പ​ത്ര​ത്തി​ൽ പ്ര​ജ്ഞ സിം​ഗി​നെ​തി​രേ ശ​ക്ത​മാ​യ തെ​ളി​വി​ല്ലെ​ന്ന് എ​ൻ​ഐ​എ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി. ബി​ജെ​പി ഭ​ര​ണ​ത്തി​ൽ കേ​സ് വ​ഴി​മാ​റി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യെ​ന്ന് ഇ​ര​ക​ളും പ​ബ്ലി​ക് പ്രോ​സി​ക്യൂ​ട്ട​റും ആ​രോ​പി​ച്ചു. ഹി​ന്ദു​ത്വ​വാ​ദി​ക​ള്‍ പ്ര​തി​യാ​യ കേ​സു​ക​ൾ എ​ൻ​ഐ​എ ദു​ർ​ബ​ല​മാ​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നും നി​ല​പാ​ട് മ​യ​പ്പെ​ടു​ത്താ​ൻ ത​നി​ക്കു നി​ര്‍​ദേ​ശം ല​ഭി​ച്ചെ​ന്നും ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി സ്‌​പെ​ഷ​ൽ പ​ബ്ലി​ക് പ്രോ​സി​ക്യൂ​ട്ട​ര്‍ രോ​ഹി​ണി സാ​ലി​യ​ന്‍ രാ​ജി​വ​ച്ചു.

ഇ​തി​നെ​തി​രേ കോ​ട​തി​യ​ല​ക്ഷ്യ​ക്കേ​സു​മാ​യി ഒ​രാ​ൾ കോ​ട​തി​യെ സ​മീ​പി​ച്ച​പ്പോ​ൾ, ഇ​ട​പെ​ടാ​ൻ ശ്ര​മി​ച്ച എ​ൻ​ഐ​എ ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രു​ടെ പേ​ര് സാ​ലി​യ​ൻ സ​ത്യ​വാ​ങ്മൂ​ല​ത്തി​ൽ പ​രാ​മ​ർ​ശി​ച്ചു. 2018ൽ ​വി​ചാ​ര​ണ തു​ട​ങ്ങി​യ​തോ​ടെ 323 സാ​ക്ഷി​ക​ളി​ൽ 37 പേ​ർ പ്ര​തി​ക​ൾ​ക്ക് അ​നു​കൂ​ല​മാ​യി കൂ​റു​മാ​റി. നാ​ലു ജ​ഡ്ജി​മാ​രെ കേ​സി​നി​ടെ സ്ഥ​ലം​മാ​റ്റി​യി​രു​ന്നു. ഒ​ടു​വി​ൽ, പാ​ളി​ച്ച​യു​ണ്ടാ​യെ​ന്നു കോ​ട​തി വി​മ​ർ​ശി​ച്ച എ​ൻ​ഐ​എ കൊ​ടു​ത്ത തെ​ളി​വു​ക​ളു​ടെ അ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ൽ എ​ല്ലാ​വ​രെ​യും വെ​റു​തേ വി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഇ​തു ന​ടു​ക്കി​യെ​ന്നും ഇ​ന്ത്യ​ൻ ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​നും മ​തേ​ത​ര​ത്വ​ത്തി​നു​മെ​തി​രേ​യു​ള്ള പ്ര​ഹ​ര​മാ​ണെ​ന്നും ബോം​ബെ ഹൈ​ക്കോ​ട​തി മു​ൻ ജ​ഡ്ജി ബി.​ജി. കോ​ൾ​സെ പാ​ട്ടീ​ൽ പ്ര​തി​ക​രി​ച്ചു. ആ​രും കു​റ്റ​ക്കാ​ര​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ സ്ഫോ​ട​നം സ്വ​യം സം​ഭ​വി​ച്ച​താ​ണോ​യെ​ന്നാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം ചോ​ദി​ച്ച​ത്. അ​തേ, മാ​ലേ​ഗാ​വ് മ​സ്ജി​ദി​നു പു​റ​ത്തി​രു​ന്ന, പ്ര​ജ്ഞാ​സിം​ഗ് ഠാ​ക്കൂ​റി​ന്‍റേ​തെ​ന്നു തെ​ളി​യി​ക്കാ​നാ​വാ​തെ​പോ​യ ബൈ​ക്കി​ലി​രു​ന്ന ബോം​ബാ​ണ് പൊ​ട്ടി​യ​തെ​ന്ന​തും മ​നു​ഷ്യ​ർ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടെ​ന്ന​തും യാ​ഥാ​ർ​ഥ്യ​മാ​ണ്.

കു​റ്റ​മു​ണ്ട്; പ​ക്ഷേ, കു​റ്റ​വാ​ളി​ക​ളി​ല്ല. ഇ​നി​യും പ്ര​തീ​ക്ഷ​യു​ണ്ടോ ഇ​ല്ല​യോ എ​ന്ന​ത​ല്ല, മ​രി​ച്ച​വ​ർ​ക്കു നീ​തി കൊ​ടു​ക്കാ​ൻ​വേ​ണ്ടി മ​രി​ക്കാ​ത്ത​വ​ർ മേ​ൽ​ക്കോ​ട​തി​യി​ലേ​ക്കു പോ​കും; ഒ​രു ക​ര​ച്ചി​ല​ട​ക്കാ​നെ​ന്ന​പോ​ലെ.