ജ​നി​ക്കാ​നി​രി​ക്കു​ന്ന ഒ​രാ​ൾ ലോ​ക​ത്തി​ന്‍റെ ഉ​റ​ക്കം കെ​ടു​ത്താ​ൻ തു​ട​ങ്ങി​യി​ട്ട് പ​തി​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളാ​യി. ഇ​ന്ന് 14-ാം ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടെ 90-ാം പി​റ​ന്നാ​ൾ ദി​ന​ത്തി​ലും 15-ാം ദ​ലൈ​ലാ​മ ആ​രാ​ണ്, ആ​രു​ടേ​താ​ണ് എ​ന്ന​താ​ണ് ത​ർ​ക്കം. സാ​മ്യ​മു​ള്ള ക​ഥ പ​റ​യു​ന്ന "യോ​ദ്ധ' സി​നി​മ​യി​ലെ ആ​ഭി​ചാ​ര-​അ​ധി​കാ​ര​ത്ത​ർ​ക്ക​ങ്ങ​ളോ​ട് ഇ​തി​നു സാ​ദൃ​ശ്യ​മു​ണ്ടാ​കാം. പ​ക്ഷേ, ഇ​വി​ടെ വ്യ​ക്തി​ക​ൾ​ക്കും മ​ന്ത്ര​വാ​ദി​ക​ൾ​ക്കും ഗു​ണ്ട​ക​ൾ​ക്കും പ​ക​രം രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളാ​ണ്. ചൈ​ന ഇ​ന്ന​ലെ​യും ഉ​റ​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ല.

ഇ​ന്ന് ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടെ 90-ാം പി​റ​ന്നാ​ൾ ഹി​മാ​ച​ൽ പ്ര​ദേ​ശി​ലെ ധ​ർ​മ​ശാ​ല​യി​ൽ ആ​ഘോ​ഷി​ക്കു​ക​യാ​ണ്. പ​ക്ഷേ, എ​ത്ര ആ​ശം​സി​ച്ചാ​ലും അ​തൊ​രു "ഹാ​പ്പി ബ​ർ​ത് ഡേ' ​ആ​കി​ല്ല. കാ​ര​ണം, ദ​ലൈ​ലാ​മ പ​റ​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു, 15-ാം ദ​ലൈ​ലാ​മ​യെ ത​ങ്ങ​ൾ തീ​രു​മാ​നി​ക്കു​മെ​ന്ന്.

ടി​ബ​റ്റി​ന്‍റെ മ​ണ്ണ് ക​വ​ർ​ന്നെ​ടു​ത്ത ചൈ​ന​യ്ക്ക് അ​റി​യാം അ​വി​ട​ത്തെ ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ മ​ന​സ് ക​വ​ര​ണ​മെ​ങ്കി​ൽ ദൈ​ലൈ​ലാ​മ സ്വ​ന്തം ആ​ളാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന്. ത​ങ്ങ​ൾ​ക്കു വ​ഴ​ങ്ങാ​ത്ത ഇ​പ്പോ​ഴ​ത്തെ ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടെ കാ​ല​ശേ​ഷം അ​ടു​ത്ത​യാ​ളെ, ഒ​രു പ​ക്ഷേ, അ​ടി​മു​ടി വി​ധേ​യ​നാ​യ ഒ​രു ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റി​നെ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കാ​നി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ചൈ​ന. പ​ക്ഷേ, വ്യാ​ളി​യെ നേ​രി​ടാ​ൻ യോ​ദ്ധാ വ​രു​മെ​ന്ന് ഉ​റ​പ്പാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

എ​ന്തു​കൊ​ണ്ട് ചൈ​ന ഉ​റ​ങ്ങി​യി​ല്ല എ​ന്നു വി​ശ​ദ​മാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു​മു​ന്പ്, ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടെ​യും ടി​ബ​റ്റി​ന്‍റെ​യും അ​ട​ങ്ങാ​ത്ത സ്വ​ത​ന്ത്ര്യ​ദാ​ഹ​ത്തെ​യും ആ​ത്മീ​യ ആ​ഭി​മു​ഖ്യ​ത്തെ​യും കു​റി​ച്ച് ഒ​രാ​മു​ഖം വേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. പ​ക്ഷേ, സ​ന്തോ​ഷ് ശി​വ​ൻ സം​വി​ധാ​നം ചെ​യ്ത് 92ൽ ​പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി​യ "യോ​ദ്ധ' സി​നി​മ​യി​ലേ​തു​പോ​ലെ മ​ന്ത്ര​വാ​ദ​ത്തി​നും ത​മാ​ശ​ക​ൾ​ക്കു​മൊ​ടു​വി​ൽ ശു​ഭ​പ​ര്യ​വ​സാ​യി​യാ​യ ക​ഥ​യു​ടെ ആ​മു​ഖ​മ​ല്ല അ​ത്.

ദ​രി​ദ്ര ദ​ന്പ​തി​ക​ളു​ടെ മ​ക​നാ​യി കാ​ലി​ത്തൊ​ഴു​ത്തി​ൽ പി​റ​ക്കു​ക​യും വൈ​കാ​തെ ത​ങ്ങ​ൾ കാ​ത്തി​രു​ന്ന ര​ക്ഷ​ക​നും ആ​ത്മീ​യ നേ​താ​വു​മാ​യി വി​ശ്വാ​സി​ക​ൾ തി​രി​ച്ച​റി​യു​ക​യും പി​ന്നീ​ട് ഭ​ര​ണ​കൂ​ടം അ​പാ​യ​പ്പെ​ടു​ത്തു​മെ​ന്ന സൂ​ച​ന കി​ട്ടി​യ​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് ജ​ന്മ​നാ​ട്ടി​ൽ​നി​ന്നു ക​ഴു​ത​പ്പു​റ​ത്ത് പ​ലാ​യ​നം ചെ​യ്യു​ക​യും ചെ​യ്ത ഒ​രു മ​നു​ഷ്യ​പു​ത്ര​ന്‍റെ ക​ഥ​യാ​ണി​ത്.

ലാ​മോ തോ​ൺ​ഡു​പ് എ​ന്നും പി​ന്നീ​ട് ടെ​ൻ​സിം​ഗ് ഗ്യാ​ട്സോ എ​ന്നും അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന, 14-ാമ​ത്തെ ദ​ലൈ​ലാ​മ. പ​ക്ഷേ, അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് ഒ​രി​ക്ക​ലും ജ​ന്മ​നാ​ടാ​യ ടി​ബ​റ്റി​ലേ​ക്കു തി​രി​ച്ചു പോ​കാ​നോ മ​ല​ക​ളി​ൽ പ്ര​സം​ഗി​ക്കാ​നോ ക​ഴി​ഞ്ഞി​ല്ല. ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ ഹി​മാ​ച​ൽ പ്ര​ദേ​ശി​ലു​ള്ള ധ​ർ​മ​ശാ​ല​യി​ലെ പ്ര​വാ​സ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന് ആ​റ​ര പ​തി​റ്റാ​ണ്ടു ക​ഴി​ഞ്ഞു.

ദ​ലൈ​ലാ​മ, പു​ന​ര​വ​താ​ര​മെ​ടു​ക്കു​ന്ന ആ​ത്മീ​യ​നേ​താ​വി​ന്‍റെ സ്ഥാ​ന​പ്പേ​രാ​ണ്. ടി​ബ​റ്റ​ന്‍ ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തി​ലെ ഒ​രു വി​ഭാ​ഗ​ത്തി​ന്‍റെ ആ​ത്മീ​യ​ഗു​രു​വും രാ​ജ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ൽ ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യു​മാ​കേ​ണ്ടി​യി​രു​ന്ന ടെ​ൻ​സിം​ഗ് ഗ്യാ​ട്സോ എ​ന്ന ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടെ 90-ാം പി​റ​ന്നാ​ൾ​ദി​ന​മാ​ണി​ന്ന്. ക​ഴി​ഞ്ഞ ബു​ധ​നാ​ഴ്ച, പി​റ​ന്നാ​ളി​നോ​ട​നു​ബ​ന്ധി​ച്ചു​ള്ള ത്രി​ദി​ന സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തി​ന്‍റെ ആ​ദ്യ​ദി​വ​സം ത​ന്നെ അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു; മ​ര​ണ​ശേ​ഷം ത​നി​ക്കു പി​ൻ​ഗാ​മി​യു​ണ്ടാ​കും, അ​താ​രാ​ണെ​ന്നു ത​ങ്ങ​ൾ തീ​രു​മാ​നി​ക്കും.

600 വ​ര്‍​ഷം പ​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള ടി​ബ​റ്റ​ന്‍ ബു​ദ്ധി​സം ഇ​പ്പോ​ഴ​ത്തെ ദ​ലൈ​ലാ​മ​യോ​ടെ അ​വ​സാ​നി​ക്കു​മെ​ന്ന അ​ഭ്യൂ​ഹ​ങ്ങ​ള്‍​ക്ക് ഇ​തോ​ടെ വി​രാ​മ​മാ​യി. പ​ക്ഷേ, രാ​ഷ്‌​ട്രീ​യ യു​ദ്ധ​ത്തി​നു വി​രാ​മ​മാ​യി​ട്ടി​ല്ല. അ​ടു​ത്ത ദ​ലൈ​ലാ​മ​യെ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കാ​നി​രു​ന്ന ചൈ​ന പ​റ​ഞ്ഞ​ത്, പു​തി​യ ദ​ലൈ​ലാ​മ​യ്ക്ക് ത​ങ്ങ​ളു​ടെ അം​ഗീ​കാ​രം വേ​ണ​മെ​ന്നാ​ണ്. ചൈ​നാ വ്യാ​ളി ഇ​ന്ന​ലെ​യും ഉ​റ​ങ്ങി​യി​ട്ടി​ല്ല.

അ​തേ, ടി​ബ​റ്റ് സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​കി​ല്ല, അ​വ​രു​ടെ സ്വ​ന്തം ദ​ലൈ​ലാ​മ​യെ ചൈ​ന അം​ഗീ​ക​രി​ക്കി​ല്ല, ഇ​ന്ത്യ​യി​ലു​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള ടി​ബ​റ്റ​ൻ അ​ഭ​യാ​ർ​ഥി​ക​ൾ​ക്ക് ഉ​ട​നെ​യൊ​ന്നും ജ​ന്മ​നാ​ട്ടി​ലേ​ക്കു മ​ട​ങ്ങാ​നാ​വി​ല്ല..! യോ​ദ്ധാ​യും അ​നു​യാ​യി​ക​ളും പ്ര​വാ​സി​ക​ളാ​യി തു​ട​രേ​ണ്ടി​വ​രും. മ​ത​വും രാ‌​ഷ്‌​ട്രീ​യ​വും കെ​ട്ടു​പി​ണ​ഞ്ഞു​കി​ട​ക്കു​ന്ന ച​രി​ത്ര​മാ​ണ് ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടേ​ത്. ഇ​പ്പോ​ഴ​ത്തെ ദ​ലൈ​ലാ​മ​യ്ക്ക് അ​ഭ​യം കൊ​ടു​ത്ത​താ​ണ് 1962ൽ ​ചൈ​ന ഇ​ന്ത്യ​യെ ആ​ക്ര​മി​ക്കാ​നു​ള്ള കാ​ര​ണ​മെ​ന്നു​പോ​ലും വി​ല​യി​രു​ത്ത​ലു​ണ്ട്.

ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടെ ക​ഥ എ​വി​ടെ​നി​ന്നു വേ​ണ​മെ​ങ്കി​ലും പ​റ​ഞ്ഞു തു​ട​ങ്ങാം. പ​ക്ഷേ, 1959 മാ​ർ​ച്ച് 31നു ​മു​ന്പും ശേ​ഷ​വും എ​ന്നു വേ​ർ​തി​രി​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രും. അ​ന്നു രാ​ത്രി​യി​ലാ​ണ് ടി​ബ​റ്റി​ന്‍റെ ത​ല​സ്ഥാ​ന​മാ​യ ലാ​സ​യി​ൽ​നി​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം അ​ടു​ത്ത കു​ടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളോ​ടും അ​നു​യാ​യി​ക​ളോ​ടു​മൊ​പ്പം ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്കു ര​ക്ഷ​പ്പെ​ട്ട​ത്.

ലോ​ക​ത്തെ ഏ​റ്റ​വും "മ​ഹാ​നാ​യ' അ​ഭ​യാ​ർ​ഥി​യും രാ​ജ്യ​മി​ല്ലാ​ത്ത രാ​ജാ​വു​മാ​യി ഇ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം ഇ​ന്ത്യ അ​നു​വ​ദി​ച്ച ധ​ർ​മ​ശാ​ല​യി​ലെ ഭൂ​മി​യി​ൽ ക​ഴി​യു​ന്നു. മാ​ർ​ച്ചി​ലെ പ​ലാ​യ​ന​ത്തി​ന്‍റെ രാ​ത്രി​ക്കു​മു​ന്പ് ഹി​മാ​ല​യ​ത്തി​ന്‍റെ മ​ഞ്ഞും നി​ലാ​വും വീ​ണു​കി​ട​ക്കു​ന്ന ടി​ബ​റ്റി​ന്‍റെ പ​ക​ലു​ക​ളി​ലേ​ക്കി​റ​ങ്ങാം.

ദ​ലൈ​ലാ​മ വ​യ​സ് അ​ഞ്ച്

1935ല്‍ ​കി​ഴ​ക്ക​ൻ ടി​ബ​റ്റി​ലെ കും​ഭം എ​ന്ന പ്ര​ദേ​ശ​ത്തെ സ​ന്ന്യാ​സി​മ​ഠ​ത്തി​ന​ടു​ത്തു​ള്ള ട​ക്സ്റ്റ​റി​ലെ ഒ​രു ദ​രി​ദ്ര ക​ർ​ഷ​ക കു​ടും​ബ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു ജ​ന​നം. ജീ​വ​നോ​ടെ അ​വ​ശേ​ഷി​ച്ച ഏ​ഴു മ​ക്ക​ളി​ൽ ഒ​രാ​ൾ. ഒ​രു കാ​ലി​ത്തൊ​ഴു​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു പി​റ​വി എ​ന്നു ചി​ല രേ​ഖ​ക​ളി​ൽ കാ​ണു​ന്നു. പ​തി​മൂ​ന്നാം ദ​ലൈ​ലാ​മ​യാ​യ തു​ബ്‌​ടെ​ൻ ഗ്യാ​ട്സോ​യു​ടെ പു​ന​ർ​ജ​ന്മ​മാ​യി അം​ഗീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​തോ​ടെ ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ വ​യ​സി​ൽ കു​ട്ടി​യെ കും​ഭം ബു​ദ്ധ ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​പോ​യി.

1940ല്‍ ​ലാ​സ​യി​ലെ പൊ​ട്ടാ​ല കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ല്‍​വെ​ച്ച് ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടെ സ്ഥാ​നാ​രോ​ഹ​ണം ന​ട​ത്തി. അ​പ്പോ​ൾ അ​ഞ്ചു വ​യ​സ്. അ​വ​ലോ​കി​തേ​ശ്വ​ര​ന്‍ എ​ന്ന ബോ​ധി​സ​ത്വ​ന്‍റെ പു​ന​ര​വ​താ​ര​മാ​യി​ട്ടാ​ണ് ടി​ബ​റ്റ​ന്‍ ജ​ന​ത ദ​ലൈ​ലാ​മ​യെ കാ​ണു​ന്ന​ത്. ആ​റാം ദ​ലൈ​ലാ​മ ദു​ർ​ബ​ല​നാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാ​ൽ പ​ല​രും ടി​ബ​റ്റി​നെ ആ​ക്ര​മി​ച്ചു. ചൈ​ന സ​ഹാ​യി​ക്കാ​നെ​ത്തി.

പ​ക്ഷേ, ചൈ​ന​യി​ലെ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​യു​ടെ പ്ര​തി​നി​ധി​ക​ളാ​യി ര​ണ്ട് അം​ബാ​ൻ​മാ​രെ (പ്ര​ധാ​ന ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ൻ) ലാ​സ​യി​ലെ കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ൽ നി​യോ​ഗി​ച്ചു. അ​വ​രി​ലൂ​ടെ ചൈ​ന ടി​ബ​റ്റി​നെ നി​യ​ന്ത്രി​ക്കാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി. 1895-ല്‍ ​അ​ധി​കാ​ര​മേ​റ്റെ​ടു​ത്ത 13-ാം ദ​ലൈ​ലാ​മ ക​രു​ത്ത​നാ​യി​രു​ന്നു. അ​ദ്ദേ​ഹം ബ്രി​ട്ട​ന്‍റെ സ​ഹാ​യ​ത്തോ​ടെ സ്വ​ത​ന്ത്ര​ഭ​ര​ണം തു​ട​ങ്ങി. പ​ക്ഷേ, 1949ൽ ​ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റു പാ​ർ​ട്ടി ചൈ​ന​യി​ൽ അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തി​യ​തോ​ടെ വീ​ണ്ടും പി​ടി​മു​റു​ക്കി.

പ​ട്ടാ​ളം ടി​ബ​റ്റി​ലെ​ത്തി. എ​തി​ർ​ക്കാ​ൻ ശേ​ഷി​യി​ല്ലാ​തി​രു​ന്ന ടി​ബ​റ്റ്, ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടെ അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ൽ ഇ​ട​പെ​ടി​ല്ലെ​ന്ന​ത് ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ 17 ധാ​ര​ണ​ക​ളു​ള്ള ക​രാ​റി​ൽ ഒ​പ്പു​വ​ച്ചു. പ​ക്ഷേ, ചൈ​ന​യു​ടെ ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് സ്വ​ഭാ​വം സ​ർ​വാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്‍റെ​യും കീ​ഴ​ട​ക്ക​ലി​ന്‍റേ​തു​മാ​യി ചോ​ര​യി​ൽ ചു​വ​ന്നു. സാം​സ്കാ​രി​ക വി​പ്ല​വ​ത്തി​ന്‍റെ കാ​ല​ത്ത് ടി​ബ​റ്റി​ലെ ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തി​ന്‍റെ അ​ട​യാ​ള​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലും ത​ക​ർ​ത്തു. നി​ര​വ​ധി​പേ​ർ ജ​യി​ലി​ലാ​യി. ടി​ബ​റ്റു​കാ​ർ സാ​യു​ധ ക​ലാ​പ​ത്തി​നി​റ​ങ്ങി. ചൈ​ന കൂ​ടു​ത​ൽ പ​ട്ടാ​ള​ത്തെ അ​യ​ച്ചു.

മാ​ർ​ച്ചി​ലെ രാ​ത്രി

1959 മാ​ർ​ച്ച് 10ന് ​ചൈ​ന​യി​ലെ ഒ​രു നൃ​ത്ത​സം​ഘ​ത്തി​ന്‍റെ പ​രി​പാ​ടി​യി​ൽ പ​ങ്കെ​ടു​ക്കാ​ൻ ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് പാ​ർ​ട്ടി​യു​ടെ ഒ​രു ക്ഷ​ണം ദ​ലൈ​ലാ​മ​യ്ക്കു ല​ഭി​ച്ചു.

താ​മ​സി​യാ​തെ വീ​ണ്ടു​മൊ​രു ക്ഷ​ണ​ക്ക​ത്ത് ല​ഭി​ക്കു​ക​യും അ​തി​ൽ ടി​ബ​റ്റ​ൻ സൈ​നി​ക​ർ ഒ​പ്പ​മു​ണ്ടാ​ക​രു​തെ​ന്നും അം​ഗ​ര​ക്ഷ​ക​ർ നി​രാ​യു​ധ​രാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും വ്യ​വ​സ്ഥ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടെ ലാ​സ​യി​ലെ അ​നു​യാ​യി​ക​ൾ​ക്ക് പ​ന്തി​കേ​ടു തോ​ന്നി. കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​നു സ​മീ​പം ത​ടി​ച്ചു​കൂ​ടി​യ പ​തി​നാ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​നാ​ളു​ക​ൾ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ചൈ​ന​യി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്ന​തി​ൽ​നി​ന്നു വി​ല​ക്കി.

അ​ന്നു​ത​ന്നെ നാ​ടു വി​ട്ടു​കൊ​ള്ളാ​ൻ അ​വ​രു​ടെ വെ​ളി​ച്ച​പ്പാ​ടും അ​റി​യി​ച്ച​തോ​ടെ രാ​ത്രി 10 മ​ണി​യോ​ട​ടു​ത്ത് ഒ​രു സാ​ധാ​ര​ണ പ​ട്ടാ​ള​ക്കാ​ര​ന്‍റെ വേ​ഷ​ത്തി​ൽ ദ​ലൈ​ലാ​മ ഏ​താ​നും സ​ഹാ​യി​ക​ളു​മാ​യി ലാ​സ ന​ദി​ക്ക​ര​യി​ലേ​ക്കു പു​റ​പ്പെ​ട്ടു. അ​വി​ടെ കാ​ത്തു​നി​ന്നി​രു​ന്ന ഏ​താ​നും കു​ടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളു​മൊ​ത്ത് അ​ദ്ദേ​ഹം ഇ​ന്ത്യ​യെ ല​ക്ഷ്യ​മാ​ക്കി പ​ലാ​യ​നം തു​ട​ങ്ങി.

രാ​ത്രി മു​ഴു​വ​ൻ യാ​ത്ര ചെ​യ്തും പ​ക​ൽ ബു​ദ്ധ​വി​ഹാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലോ വീ​ടു​ക​ളി​ലോ താ​മ​സി​ച്ചും ഹി​മാ​ല​യ​ത്തി​ലൂ​ടെ അ​വ​ർ നീ​ങ്ങി. മാ​ർ​ച്ച് 26ന് ​ഭൂ​ട്ടാ​നി​ലെ ലു​വെ​ൻ​സെ​യി​ലു​ള്ള ബു​ദ്ധ​വി​ഹാ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തി. അ​വി​ടെ​നി​ന്നാ​ണ്, ത​നി​ക്ക് അ​ഭ​യം ന​ൽ​ക​ണ​മെ​ന്നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു ദ​ലൈ​ലാ​മ ഇ​ന്ത്യ​ൻ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്‌​റു​വി​നു ക​ത്തെ​ഴു​തി​യ​ത്. അ​മേ​രി​ക്ക​യും നെ​ഹ്‌​റു​വു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ടു.

നെ​ഹ്‌​റു ദ​ലൈ​ലാ​മ​യെ സ്വീ​ക​രി​ക്കാ​ൻ സൈ​ന്യ​ത്തെ ചു​മ​ത​ല​പ്പെ​ടു​ത്തി. മാ​ർ​ച്ച് 31ന് ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ അ​തി​ർ​ത്തി​യാ​യ മ​ക്മോ​ഹ​ൻ ലൈ​ൻ ക​ട​ന്ന് ദ​ലൈ​ലാ​മ​യും സം​ഘ​വും ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ പ്ര​വേ​ശി​ച്ചു. നെ​ഹ്റു പാ​ർ​ല​മെ​ന്‍റി​ൽ ദ​ലൈ​ലാ​മ​യ്ക്ക് അ​ഭ​യം ന​ൽ​കു​ന്ന​ത് അ​റി​യി​ക്കു​ക​യും ഹി​മാ​ച​ൽ പ്ര​ദേ​ശി​ലെ ധ​ർ​മ​ശാ​ല​യി​ൽ ഭൂ​മി അ​നു​വ​ദി​ക്കു​ക​യും അ​വ​ര​വി​ടെ പ്ര​വാ​സി ഭ​ര​ണ​സം​വി​ധാ​നം സ്ഥാ​പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

ഇ​ന്നി​പ്പോ​ൾ മൂ​ന്നാ​റി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ വി​വി​ധ ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ൽ ടി​ബ​റ്റ​ൻ പ്ര​വാ​സി​ക​ൾ ക​ന്പി​ളി​യും ക​ര​കൗ​ശ​ല​വ​സ്തു​ക്ക​ളും വി​റ്റ് കൂ​ട്ട​മാ​യി താ​മ​സി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. ക​ർ​ണാ​ട​ക​ത്തി​ലെ കു​ശാ​ൽ ന​ഗ​റി​ന​ടു​ത്ത് ടി​ബ​റ്റ​ൻ ഗ്രാ​മ​മു​ണ്ട്. അ​വി​ടെ ബു​ദ്ധ​വി​ഹാ​ര​ങ്ങ​ളും കൃ​ഷി​യി​ട​ങ്ങ​ളും ആ​ശ്ര​മ​ങ്ങ​ളും വ്യാ​പാ​ര സ​മു​ച്ച​യ​ങ്ങ​ളു​മൊ​ക്കെ​യു​ണ്ട്. ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ ഏ​ക​ദേ​ശം ഒ​രു ല​ക്ഷ​ത്തോ​ളം ടി​ബ​റ്റ​ൻ പ്ര​വാ​സി​ക​ളു​ണ്ട്. ലോ​ക​മെ​ങ്ങു​മാ​യി 2.5 ല​ക്ഷം എ​ന്നു ക​രു​തു​ന്നു.

ഒ​രി​ക്ക​ൽ യ​ഹൂ​ദ​ർ ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ലോ​ക​മെ​ങ്ങു​മാ​യി ചി​ത​റി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന 2.5 ല​ക്ഷം ടി​ബ​റ്റ​ൻ പ്ര​വാ​സി​ക​ളു​ടെ സ്വ​പ്നം ഒ​രി​ക്ക​ൽ ടി​ബ​റ്റി​ൽ തി​രി​ച്ചെ​ത്തി സ്വ​ന്തം മ​ണ്ണി​ൽ സ്വൈ​ര​മാ​യി ജീ​വി​ക്കു​ക എ​ന്ന​താ​ണ്. ദ​ലൈ​ലാ​മ നി​ര​വ​ധി ലോ​ക​രാ​ഷ്‌​ട്ര​ങ്ങ​ൾ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ചു. ബു​ദ്ധി​സ​ത്തെ​യും ക​രു​ണ​യെ​യും സ്നേ​ഹ​ത്തെ​യും കു​റി​ച്ചു​ള്ള അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ൾ ലോ​കം ശ്ര​ദ്ധ​യോ​ടെ കേ​ട്ടു.

ചൈ​ന​യു​മാ​യി ര​മ്യ​ത​യി​ലാ​കാ​ൻ ടി​ബ​റ്റി​നു സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​മെ​ന്ന ആ​വ​ശ്യം ഉ​പേ​ക്ഷി​ച്ച് ചൈ​ന​യു​ടെ കീ​ഴി​ൽ സ്വ​യം​ഭ​ര​ണാ​വ​കാ​ശം മ​തി​യെ​ന്നു സ​മ്മ​തി​ച്ചു. പ​ക്ഷേ, ചൈ​ന വ​ഴ​ങ്ങി​യി​ല്ല. 1989ൽ ​സ​മാ​ധാ​ന​ത്തി​നു​ള്ള നൊ​ബേ​ൽ പു​ര​സ്കാ​രം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു ല​ഭി​ച്ചു. നി​ര​വ​ധി ടി​ബ​റ്റു​കാ​ർ പ​ടി​ഞ്ഞാ​റ​ൻ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്കു കു​ടി​യേ​റി. എ​ങ്കി​ലും അ​വ​രു​ടെ ഉ​ള്ളി​ൽ ടി​ബ​റ്റ് ഒ​രു മു​റി​വാ​യി കി​ട​ക്കു​ക​യാ​ണ്.

ഇ​തി​നി​ടെ 1989ൽ ​ചൈ​ന ടി​ബ​റ്റി​ൽ പ​ട്ടാ​ള ഭ​ര​ണം ഏ​ർ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യും മ​റ്റ് വം​ശ​ക്കാ​രെ അ​വി​ടേ​ക്കു കു​ടി​യേ​റാ​ൻ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. അ​ങ്ങ​നെ കു​ടി​യേ​റി​യ​വ​ർ വ്യാ​പാ​ര​ത്തി​ലും സ​ന്പ​ത്തി​ലും ഉ​യ​ർ​ന്ന​പ്പോ​ൾ ത​ദ്ദേ​ശ​വാ​സി​ക​ളാ​യ ടി​ബ​റ്റു​കാ​ർ താ​ര​ത​മ്യേ​ന ദ​രി​ദ്ര​രാ​യി തു​ട​രു​ക​യാ​ണ്.

ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് ദ​ലൈ​ലാ​മ

ദ​ലൈ​ലാ​മ​യ്ക്ക് ഒ​ന്നാം സ്ഥാ​ന​വും പ​ഞ്ച​ൻ ലാ​മ​യ്ക്ക് ര​ണ്ടാം സ്ഥാ​ന​വും ക​ർ​മ​പാ ലാ​മ​യ്ക്ക് മൂ​ന്നാം സ്ഥാ​ന​വു​മാ​ണ് ടി​ബ​റ്റ​ൻ ബു​ദ്ധ​മ​ത​ത്തി​ന്‍റെ അ​ധി​കാ​ര ശ്രേ​ണി​യി​ലു​ള്ള​ത്.

ദ​ലൈ​ലാ​മ​യു​ടെ പു​ന​ര​വ​താ​ര​ത്തെ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ പ​ഞ്ച​ൻ ലാ​മ​യ്ക്ക് വ​ലി​യ പ​ങ്കു​ണ്ട്. 1995ൽ ​ദ​ലൈ​ലാ​മ അം​ഗീ​ക​രി​ച്ച 11-ാം പ​ഞ്ച​ൻ ലാ​മ​യെ​യും കു​ടും​ബ​ത്തെ​യും ടി​ബ​റ്റി​ൽ​നി​ന്നു ര​ണ്ടു ദി​വ​സ​ത്തി​ന​കം ചൈ​നീ​സ് സ​ർ​ക്കാ​ർ ത​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു പോ​യി. പി​ന്നീ​ട് അ​വ​രെ ആ​രും ക​ണ്ടി​ട്ടി​ല്ല.

ക​മ്യൂ​ണി​സ്റ്റ് ദ​ന്പ​തി​ക​ളു​ടെ മ​ക​നും ടി​ബ​റ്റ​ൻ ബാ​ല​നു​മാ​യ ഗ​യാ​ൽ​റ്റ്സെ​ൻ നോ​ർ​ബു​വി​നെ അ​വ​ർ പ​ഞ്ച​ൻ ലാ​മ​യാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. ദ​ലൈ​ലാ​മ പി​ൻ​ഗാ​മി​യെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചാ​ൽ, ടി​ബ​റ്റി​ലു​ള്ള നോ​ർ​ബു​വി​നെ​ക്കൊ​ണ്ട് അ​വ​ർ പു​തി​യ ദ​ലൈ​ലാ​മ​യെ പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചേ​ക്കും. പ​ക്ഷേ, നോ​ർ​ബു​വി​നെ ടി​ബ​റ്റു​കാ​ർ വ്യാ​ജ പ​ഞ്ച​ൻ എ​ന്നാ​ണു വി​ളി​ക്കു​ന്ന​ത്.

ചൈ​ന, ടി​ബ​റ്റ്, ഇ​ന്ത്യ എ​ന്നീ മൂ​ന്നു രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി വി​രി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന പാ​യ​യി​ൽ കി​ട​ന്നു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് ടി​ബ​റ്റു​കാ​ർ ഒ​രു സ്വ​ത​ന്ത്ര രാ​ജ്യം സ്വ​പ്നം കാ​ണു​ന്ന​ത്. ആ ​സ്വ​പ്ന​സാ​ക്ഷാ​ത്കാ​ര​ത്തി​ന്‍റെ യോ​ദ്ധാ​വാ​ണ് ദ​ലൈ​ലാ​മ. പ​ക്ഷേ, ക​ണ്ണീ​രി​ന്‍റെ ഉ​പ്പു രു​ചി വീ​തം വ​യ്ക്കു​ന്ന 90-ാം പി​റ​ന്നാ​ളി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം മ​ന്ത്രി​ക്കു​ന്നു; അ​വ​ൻ വ​രും, 15-ാം യോ​ദ്ധാ.