ഗാന്ധിജിയും ആഗോളവത്കരണവും
എം.എൻ. കാരശേരി
Thursday, January 30, 2025 12:20 AM IST
ഗാന്ധിജിക്ക് ആഗോളവത്കരണകാലത്ത് എന്താണു പ്രസക്തി? പിന്തിരിപ്പനും അറുപഴഞ്ചനുമായ ആ രാഷ്ട്രീയനേതാവിനു ചരിത്രബോധമുണ്ടോ? സാന്പത്തികപ്രശ്നങ്ങളെപ്പറ്റി വല്ല കാഴ്ചപ്പാടുമുണ്ടോ?
ഈ ലേഖനത്തിന്റെ തലക്കെട്ട് കാണുന്ന പലരുടെയും ഉള്ളിൽ ഉണരാൻ ഇടയുള്ള ചോദ്യങ്ങളാണ് മുൻ ഖണ്ഡികയിൽ കാണുന്നത്. നമുക്കു നോക്കാം:
എന്താണീ ആഗോളവത്കരണം (ഗ്ലോബലൈസേഷൻ)? അത് സാന്പത്തികശാസ്ത്രത്തിൽനിന്നു വരുന്ന പദമാണ്. കച്ചവടത്തിന്റെ പുതിയ മുഖമാണത്. ഏതു നാട്ടിലെ ഏതു ചരക്കും ഏതു നാട്ടിലും വില്ക്കാനും, ഏതു നാട്ടിലെ ഏതു ചരക്കും ആർക്കും ഏതു നാട്ടിൽനിന്നു വാങ്ങാനും കഴിയുന്ന സൗകര്യത്തിനാണ് ‘ആഗോളവത്കരണം’ എന്നു പറയുന്നത്. തുറന്ന ചന്ത (ഓപ്പണ് മാർക്കറ്റ്)യായി ഭൂഗോളത്തെ മുഴുവൻ രൂപാന്തരപ്പെടുത്തുന്ന മുതലാളിത്തത്തിന്റെ വിപണനതന്ത്രമാണ് ആഗോളവത്കരണം. കച്ചവടച്ചരക്കിലൂടെ ജീവിതരീതിയും കാഴ്ചപ്പാടും സംസ്കാരവുമെല്ലാം അഗാധമായി സ്വാധീനിക്കപ്പെടും എന്നുറപ്പാണ്. അതിലൂടെ വികസ്വരരാജ്യങ്ങളിലെ സാമൂഹ്യ-സാംസ്കാരിക ജീവിതം പാശ്ചാത്യരുടെ സന്പ്രദായങ്ങൾക്കു മാനസികമായി അടിമപ്പെടും എന്നതും ഉറപ്പാണ്. അപ്പോൾ കിഴക്കിനെ അടക്കി ഭരിക്കാൻ പടിഞ്ഞാറുകാർക്ക് ഇവിടെ വന്നു യുദ്ധം ചെയ്യേണ്ട ആവശ്യം വരില്ല; അവിടെയിരുന്ന് ചരക്കുകൾ ഉത്പാദിപ്പിച്ചാൽ മതിയാകും. അതായത്, പഴയ സാമ്രാജ്യത്വത്തിന്റെ പുതിയ രൂപമാണ് ആഗോളവത്കരണം - സാന്പത്തികമായും സാംസ്കാരികമായും പൗരന്മാരെ ചൂഷണം ചെയ്യുന്ന പാശ്ചാത്യ മുതലാളിത്തത്തിന്റെ പുതിയ രാഷ്ട്രീയം. ഒരു ഉദാഹരണം കണ്ടാൽ സംഗതികൾ വ്യക്തമാകും.
കൊക്കകോള എന്നൊരു പാനീയം വരുന്നു. പലവിധം പരസ്യതന്ത്രങ്ങളിലൂടെ വിപണി കൈയടക്കുന്ന കോള, പരിഷ്കാരത്തിന്റെയും സംസ്കാരത്തിന്റെയും ചിഹ്നമായിത്തീരുന്നു. നമ്മുടെ നാട്ടിൽ അതിന്റെ സ്ഥാനത്തുണ്ടായിരുന്ന സംഭാരം, ഇളനീര്, പഞ്ചസാരവെള്ളം മുതലായവ ‘അപരിഷ്കൃതം’ എന്ന നിലയ്ക്ക് അവഗണിക്കപ്പെടുന്നു. വിവാഹസത്കാരത്തിൽ കൊക്കകോള കൊടുക്കുന്നത് അന്തസാണ്. സംഭാരം കൊടുക്കുന്നത് മോശമാണ്. ഇവിടെ കച്ചവടത്തോടൊപ്പം സാംസ്കാരികാധിനിവേശംകൂടി നടക്കുന്നുണ്ട്. അതിലൂടെ പശുവിനെ വളർത്തുന്നവനും കീഴടക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്. ഇളനീർ വില്പന കുറയുന്തോറും തെങ്ങുകൃഷിക്കാരൻ കൂടുതൽ കൂടുതൽ ദരിദ്രനാവുകയാണ്. പാം ഓയിൽ ഇറക്കുമതി കൂടുംതോറും വെളിച്ചെണ്ണ കച്ചവടകേന്ദ്രങ്ങളിൽനിന്ന് അപ്രത്യക്ഷമാവുകയാണ്. ഈ കച്ചവട തന്ത്രത്തിന്റെ ഭാഗമായി ആദ്യം പ്രത്യക്ഷപ്പെടുക “വെളിച്ചെണ്ണ കൊളസ്റ്ററോളിനു കാരണമാകും” എന്ന കപടശാസ്ത്ര പ്രചാരവേലയാണ്. അപ്പോഴും കടക്കെണിയിൽപ്പെട്ട് ആത്മഹത്യയിൽ എത്തിച്ചേരുന്നത് തെങ്ങുകൃഷിക്കാരൻതന്നെ!
അട്ടിമറിക്കപ്പെട്ട ആഹാരരീതികൾ
അറബികളുടെയും പാശ്ചാത്യരുടെയും ചീനക്കാരുടെയും ഭക്ഷണപദാർഥങ്ങൾ ഇന്ന് കേരളീയരുടെ രുചിയെയും മനോഭാവത്തെയും എത്രമേൽ സ്വാധീനിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് ഓർത്തുനോക്കുക. ഷവർമയും പിസയും നൂഡിൽസും കേരളത്തിലെ ഒരുമാതിരിപ്പെട്ട എല്ലാ നഗരങ്ങളിലും ഗ്രാമങ്ങളിലും ഇപ്പോൾ കിട്ടും. കുട്ടികൾക്കും യുവാക്കൾക്കും അതിലാണ് ഇന്പവും കന്പവും. നമ്മുടെ ആഹാരരീതികൾ എത്രമേൽ അട്ടിമറിക്കപ്പെട്ടു എന്ന് ആലോചിച്ചുനോക്കുക. കപ്പ, ഓട്ടട തുടങ്ങിയ സ്വന്തം വിഭവങ്ങൾ നമ്മൾ ഒരു അതിഥിക്ക് വിളന്പുമോ? കോണ്ഫ്ളെക്സ് നൽകി സത്കരിക്കും. അവിൽ കൊടുക്കില്ല. കോണ്ഫ്ളെക്സ് ഒരിനം അവിലാണ് എന്ന് നാം ഓർക്കുകയില്ല.
സായ്പ് പ്രാതലിനു കഴിക്കുന്ന വിഭവമാണ് കോണ്ഫ്ളെക്സ് എന്ന അറിവിൽനിന്നാണ് ഈ ബോധം രൂപപ്പെട്ടത്.
സായ്പന്മാർ നാടുവാണിരുന്ന കാലത്തല്ല, അവർ 1947ൽ വിട്ടുപോയ ശേഷമാണ് ഭക്ഷണമേശയിൽ അവരുടെ ആധിപത്യം മുന്നേറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നത് എന്നതാണ് തമാശ. കെന്റക്കി ചിക്കൻ സ്റ്റാളുകൾക്കും മക്ഡൊണാൾഡ് റസ്റ്ററന്റുകൾക്കും നമ്മുടെ ഇടയിൽ കിട്ടിവരുന്ന സ്വീകാര്യത അന്പരപ്പിക്കുന്നതാണ്.
വേഷം, ആചാര്യമര്യാദകൾ, ഉപചാരങ്ങൾ, ഗൃഹനിർമാണ രീതികൾ, ആഘോഷങ്ങൾ, ശരീരഭാഷ തുടങ്ങിയവയിലെല്ലാം പാശ്ചാത്യാധിനിവേശം വർധിച്ചുവരുകയാണ്. വിദ്യാഭ്യാസരംഗത്ത് ഇംഗ്ലീഷിന്റെ ദുരാധിപത്യത്തിന് കേരളത്തിൽ ആർക്കും തെളിവ് ആവശ്യം വരില്ല.
ആഗോളവത്കരണം ഇന്ത്യയിൽ
ആഗോളവത്കരണം ഇന്ത്യയെ പിടികൂടുന്നത് 1990കളുടെ തുടക്കത്തിലാണ്. അന്ന് കേന്ദ്ര ധനകാര്യമന്ത്രിയും പിൽക്കാലത്ത് പ്രധാനമന്ത്രിയും ആയ ഡോ. മൻമോഹൻ സിംഗാണ് അതിനു വഴിയൊരുക്കിയത്. കോണ്ഗ്രസിന്റെയും ബിജെപിയുടെയും സാന്പത്തിക നയങ്ങൾ സമാനമായതുകൊണ്ട് മൂന്നരപ്പതിറ്റാണ്ടായി ഈ നയം തുടർന്നുവരികയാണ്. ആ സാഹചര്യം സൃഷ്ടിക്കുന്ന സാന്പത്തികവും സാംസ്കാരികവുമായ കെടുതികളാണ് നാം ഇപ്പോൾ അനുഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത്.
മുക്കാൽ നൂറ്റാണ്ടു മുന്പ് കൊല്ലപ്പെട്ട (30 ജനുവരി 1948) ഗാന്ധിജിയും ഈ സാന്പത്തിക സാഹചര്യവും തമ്മിൽ എന്താണു ബന്ധം?
ഈ ദുരവസ്ഥ ഒരു നൂറ്റാണ്ടു മുന്പു കണ്ട രാഷ്ട്രീയ ചിന്തകനാണ് ഗാന്ധിജി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആദ്യത്തെ പുസ്തകം ഇറങ്ങുന്നത് 1909ലാണ്. അതായത് 116 വർഷം മുന്പ്. ‘ഹിന്ദ് സ്വരാജ്’ എന്നാണ് പേര്. ലണ്ടനിൽനിന്ന് ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയിലെ ജോഹന്നാസ് ബർഗിലേക്കുള്ള കപ്പൽ യാത്രയിൽ 24 മണിക്കൂർകൊണ്ടാണ് അതെഴുതിത്തീർത്തത്. ഒരു വായനക്കാരൻ പത്രാധിപരോടു ചോദിക്കുന്ന ചോദ്യങ്ങളും അവയ്ക്കുള്ള മറുപടിയും എന്നു സങ്കല്പിച്ചുകൊണ്ടാണ് ആഖ്യാനം. വായനക്കാരനും പത്രാധിപരും അദ്ദേഹംതന്നെ.
ഗാന്ധിജിയുടെ മാതൃഭാഷയായ ഗുജറാത്തിയിൽ പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ട ചെറിയൊരു പുസ്തകം. ഇറങ്ങിയ ഉടനെതന്നെ ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാർ പുസ്തകം നിരോധിച്ചു. അതിന്റെ ഇംഗ്ലീഷ് പരിഭാഷ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചുകൊണ്ടാണ് നിരോധനത്തെ അദ്ദേഹം നേരിട്ടത്. ഇംഗ്ലീഷിലേക്കു പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയതും ഗ്രന്ഥകാരൻതന്നെ.
‘ഹിന്ദ് സ്വരാജ്’ എന്ന പദത്തിന് ‘സ്വയംഭരണം’ (സെൽഫ് റൂൾ) എന്നാണർഥം. സാന്പത്തികരംഗത്ത് സ്വാശ്രയത്വം നേടാതെ രാഷ്ട്രീയസ്വാതന്ത്ര്യം അർഥവത്താകുകയില്ല എന്ന തിരിച്ചറിവാണ് ആ പുസ്തകത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനം. അദ്ദേഹം എഴുതി:
“ഇന്ത്യ അടിമപ്പെട്ടത് ഇംഗ്ലീഷുകാരുടെ ആയുധങ്ങളുടെ മുന്പിലല്ല, അവരുടെ ചരക്കുകളുടെ മുന്പിലാണ്.”
ദയവായി ഈ വാക്യം ഒന്നുകൂടി വായിച്ചുനോക്കുക. സാമ്രാജ്യത്വത്തിന്റെ ഉൾസാരം എത്ര പെട്ടെന്ന് അദ്ദേഹം തിരിച്ചറിഞ്ഞു! എത്ര ലളിതമായി അത് ആവിഷ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു!
ഗാന്ധിജിയുടെ പ്രകടനപത്രിക (മാനിഫെസ്റ്റോ) ഈ ഗ്രന്ഥമാണ് എന്ന് ഞാൻ വിചാരിക്കുന്നു. ഇംഗ്ലീഷുകാരുടെ എന്നപോലെ തന്റെ രാഷ്ട്രീയ ഗുരു ഗോപാലകൃഷ്ണ ഗോഖലെ അടക്കമുള്ള പല ഇന്ത്യക്കാരുടെയും വ്യാപകമായ എതിർപ്പിനു വിധേയമായിട്ടും ഗാന്ധിജി അതു പിൻവലിക്കുകയോ പരിഷ്കരിക്കുകയോ ചെയ്തില്ല.
ആ പുസ്തകത്തിൽ വേറൊരു ഭാഗത്തു പറയുന്നുണ്ട്: “ലോകം മുഴുവൻ തങ്ങളുടെ ചരക്കുകൾ വിൽക്കാനുള്ള ചന്തയാക്കി മാറ്റണം എന്നാണ് യൂറോപ്പുകാരുടെ വിചാരം.”
ഇപ്പറഞ്ഞതല്ലേ ആഗോളവത്കരണം? ഓർക്കുക. ഇതെഴുതിയത് 1909ലാണ്. പിന്നെയും ആറു കൊല്ലം കഴിഞ്ഞാണ് (1915) അദ്ദേഹം ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യസമരരംഗത്തു പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നത്.
സാമ്രാജ്യത്വത്തെ നേരിട്ട ചർക്ക
അദ്ദേഹം നേതൃത്വം നൽകിയ പരിപാടികളിലെല്ലാം മാതൃഭൂമിയുടെ സ്വാശ്രയത്വത്തിന് വലിയ സ്ഥാനമുണ്ടായിരുന്നു. സാന്പത്തികമായ ചെറുത്തുനിൽപിലൂടെയാണ് സാമ്രാജ്യത്വത്തെ നേരിടേണ്ടതെന്ന ഉൾക്കാഴ്ചയാണ് ആ രാഷ്ട്രീയചിന്തകനെ നയിച്ചത്. അതിന്റെ പ്രതീകമാണ് ചർക്ക. സ്വദേശി പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ പ്രസക്തി എടുത്തുപറഞ്ഞുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം ചർക്കയെപ്പറ്റി ആദ്യം സംസാരിക്കുന്നത് 1920ലാണ്. 1921ലാണ് പ്രശസ്തമായ വിദേശവസ്ത്രബഹിഷ്കരണ പ്രഖ്യാപനം. ഒരു യോഗത്തിൽവച്ച് (1921 ഓഗസ്റ്റ് 7) അദ്ദേഹം വിദേശവസ്ത്രങ്ങൾ കത്തിക്കുകയുണ്ടായി. സ്വദേശിയായ ഖാദി വസ്ത്രങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കുന്നതും പ്രചരിപ്പിക്കുന്നതും സ്വാതന്ത്ര്യസമര പ്രവർത്തകന്റെ ചുമതലയായി അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാണിച്ചു. ആയിടെ ആന്ധ്രയിലെ വിജയവാഡയിൽ ചേർന്ന കോണ്ഗ്രസ് സമ്മേളനം പാർട്ടിയുടെ പതാകയിലെ ചിഹ്നമായി ചർക്ക അംഗീകരിച്ചു (1921 ജൂലൈ 31).
ഗാന്ധിജിയുടെ പ്രശസ്തമായ ഫോട്ടോകളിൽ ഒപ്പമുള്ള കഥാപാത്രം ചർക്കയാണ് എന്നോർക്കുക.
ഇന്ത്യയിൽനിന്ന് പരുത്തി കടത്തിക്കൊണ്ടുപോവുകയും അത് ബ്രിട്ടനിലെ തുണിമില്ലുകളിൽനിന്ന് തുണിത്തരങ്ങളാക്കി അതേ ഇന്ത്യയിലേക്കു കയറ്റി അയച്ച് ലാഭം കൊയ്യുകയും ചെയ്യുന്ന കാലത്തെ പ്രസക്തി ഇന്നു ചർക്കയ്ക്ക് ഇല്ലായിരിക്കാം. പക്ഷേ, അതൊരു ചരിത്രചിഹ്നമാണ്; ആഹ്വാനമാണ്. സ്വാശ്രയത്വത്തിന്റെയും സ്വാതന്ത്ര്യബോധത്തിന്റെയും കാഹളധ്വനി നിശബ്ദമായി അതിൽ മുഴങ്ങുന്നുണ്ട്.
ഉത്പന്നങ്ങളിലൂടെ, പരസ്യങ്ങളിലൂടെ, സിനിമകളിലൂടെ, ടെലിവിഷൻ ചാനലുകളിലൂടെ, പരിഷ്കാര സങ്കല്പങ്ങളിലൂടെ, അഭിരുചി നിർമാണങ്ങളിലൂടെ വിദേശികൾ ഇന്ത്യയെ ഇപ്പോഴും കോളനിയാക്കിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. അവർ ലാഭം നേടുകയും മേൽക്കോയ്മ നിലനിർത്തുകയും ചെയ്തുകൊണ്ടേയിരിക്കുന്നു.
രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ കച്ചവടവും കച്ചവടത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയവും എല്ലാ മേഖലകളിലും പ്രച്ഛന്നവേഷങ്ങളിൽ സ്ഥാനം ഉറപ്പിക്കുകയാണ്. അടിമത്ത മനോഭാവം നിർമിച്ചെടുക്കാൻ വിദേശികൾക്കുള്ള ശേഷിപോലെ ശക്തമാണ് അടിമത്ത മനോഭാവം സ്വീകരിക്കാൻ നമുക്കുള്ള സന്നദ്ധത എന്നു നമ്മൾ മറന്നുപോകരുത്.
മനുഷ്യന്റെ അന്തസിനുവേണ്ടി ചരിത്രത്തിൽ തുല്യതയില്ലാത്തവിധം ഐതിഹാസികമായി പോരാടിയ ഗാന്ധിജി എന്നും, എവിടെയും, എപ്പോഴും പറഞ്ഞുകൊണ്ടിരുന്നത് പഠിച്ചെടുക്കാൻ പ്രയാസമുള്ള ലളിതമായൊരു കാര്യമാണ്:ആത്മാഭിമാനം മറ്റെന്തിനേക്കാളും പ്രധാനമാണ്.