പ്ര​​​ഭാ​​​ഷ​​​ണ​​​ക​​​ല​​​യു​​​ടെ പ്രോ​​​ജ്വ​​​ല പ്ര​​​തീ​​​ക​​​ങ്ങ​​​ളാ​​​യി അ​​​മേ​​​രി​​​ക്ക​​​ൻ ജ​​​ന​​​ത രേ​​​ഖ​​​പ്പെ​​​ടു​​​ത്തി​​​യ ര​​​ണ്ടാ​​​മ​​​ത്തെ ഭാ​​​ര​​​തീ​​​യ​​​നാ​​​ണ് വേ​​​ങ്ങാ​​​ലി​​​ൽ കൃ​​​ഷ്ണ​​​ൻ കൃ​​​ഷ്ണ​​​മേ​​​നോ​​​ൻ എ​​​ന്ന വി.​​​കെ. കൃ​​​ഷ്ണ​​​മേ​​​നോ​​​ൻ. തോ​​​മ​​​സ് ജെ​​​ഫേ​​​ഴ്സ​​​ന്‍റെ ഭ​​​ര​​​ണ​​​ഘ​​​ട​​​നാ പ്ര​​​ഖ്യാ​​​പ​​​ന പ്ര​​​സം​​​ഗം, ഏ​​​ബ്ര​​​ഹാം ലി​​​ങ്ക​​​ന്‍റെ ഗെ​​​റ്റി​​​സ്ബ​​​ർ​​​ഗ് അ​​​ഡ്ര​​​സ്, സ്വാ​​​മി വി​​​വേ​​​കാ​​​ന​​​ന്ദ​​​ന്‍റെ ചി​​​ക്കാ​​​ഗോ പ്ര​​​സം​​​ഗം, മാ​​​ർ​​​ട്ടി​​​ൻ ലൂ​​​ഥ​​​ർ കിം​​​ഗി​​​ന്‍റെ മെം​​​ഫി​​​സ് പ്ര​​​സം​​​ഗം എ​​​ന്നി​​​വ​​​യോ​​​ടു ചേ​​​ർ​​​ത്തു​​​വ​​​ച്ചാ​​​ണ് കൃ​​​ഷ്ണ​​​മേ​​​നോ​​​ന്‍റെ യു​​​എ​​​ൻ പ്ര​​​ഭാ​​​ഷ​​​ണ​​​ങ്ങ​​​ളെ അ​​​മേ​​​രി​​​ക്ക​​​ൻ ച​​​രി​​​ത്ര​​​കാ​​​ര​​​ൻ​​​മാ​​​ർ രേ​​​ഖ​​​പ്പെ​​​ടു​​​ത്തു​​​ന്ന​​​ത്. കാ​​​ഷ്മീ​​​ർ പ്ര​​​തി​​​സ​​​ന്ധി ക​​​ത്തി​​​ജ്വ​​​ലി​​​ച്ചു​​​നി​​​ന്ന നാ​​​ളു​​​ക​​​ളി​​​ൽ ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ ന​​​യം വി​​​ശ​​​ദീ​​​ക​​​രി​​​ച്ചും ന്യാ​​​യീ​​​ക​​​രി​​​ച്ചും മേ​​​നോ​​​ൻ ഐ​​​ക്യ​​​രാ​​​ഷ്‌​​​ട്ര സ​​​ഭ​​​യി​​​ൽ ന​​​ട​​​ത്തി​​​യ​​​ത് യു​​​എ​​​ൻ ച​​​രി​​​ത്ര​​​ത്തി​​​ലെ ഏ​​​റ്റ​​​വും ദൈ​​​ർ​​​ഘ്യ​​​മേ​​​റി​​​യ പ്ര​​​സം​​​ഗ​​​മാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു.

സ്വാ​​​മി വി​​​വേ​​​കാ​​​ന​​​ന്ദ​​​ൻ സ്നേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ ഭാ​​​ഷ്യ​​​ത്തി​​​ലൂ​​​ടെ അ​​​മേ​​​രി​​​ക്ക​​​ൻ ജ​​​ന​​​ത​​​യു​​​ടെ ഹൃ​​​ദ​​​യം ക​​​വ​​​ർ​​​ന്ന​​​പ്പോ​​​ൾ പ്ര​​​ഭാ​​​ഷ​​​ണ ന​​​യ​​​ത​​​ന്ത്ര​​​ത്തി​​​ലൂ​​​ടെ പ്ര​​​തി​​​യോ​​​ഗി​​​ക​​​ൾക്കു​​​മേ​​​ൽ രാ​​​ഷ്‌​​​ട്രീ​​​യവി​​​ജ​​​യം ഉ​​​റ​​​പ്പി​​​ക്കു​​​ക​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു മേ​​​നോ​​​ൻ എ​​​ന്ന് ന്യൂ​​​യോ​​​ർ​​​ക്ക് ടൈം​​​സ് അ​​​ക്കാ​​​ല​​​ത്തു റി​​​പ്പോ​​​ർ​​​ട്ടു ചെ​​​യ്തു. ടൈം ​​​മാ​​​ഗ​​​സി​​​ന്‍റെ ക​​​വ​​​ർചി​​​ത്ര​​​മാ​​​യും കൃ​​​ഷ്ണ​​​മേ​​​നോ​​​ൻ പ്ര​​​ത്യ​​​ക്ഷ​​​പ്പെ​​​ട്ടു. പാ​​​ക്കി​​​സ്ഥാ​​​ന്‍റെ കാ​​​ഷ്മീ​​​ർ അ​​​വ​​​കാ​​​ശ​​​വാ​​​ദ​​​ങ്ങ​​​ളു​​​ടെ പൊ​​​ള്ള​​​ത്ത​​​രം കൃ​​​ഷ്ണ​​​മേ​​​നോ​​​നി​​​ലൂ​​​ടെ​​​യാ​​​ണ് ലോ​​​കം ആ​​​ദ്യം അ​​​റി​​​ഞ്ഞ​​​ത്. ആ ​​​നാ​​​ളു​​​ക​​​ളി​​​ൽ പ്ര​​​ധാ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി ജ​​​വ​​​ഹ​​​ർ​​​ലാ​​​ൽ നെ​​​ഹ്റു​​​വി​​​ന്‍റെ വി​​​ദേ​​​ശ​​​ന​​​യ രൂ​​​പീ​​​ക​​​ര​​​ണ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ പ്ര​​​ഭ​​​വകേ​​​ന്ദ്ര​​​മാ​​​യി നി​​​ല​​​കൊ​​​ണ്ട മേ​​​നോ​​​ൻ ഇ​​​ന്ത്യ​​​ൻ രാ​​​ഷ്‌​​​ട്രീ​​​യ​​​ത്തി​​​ലെ ര​​​ണ്ടാ​​​മ​​​നാ​​​യും ക​​​രു​​​ത​​​പ്പെ​​​ട്ടി​​​രു​​​ന്നു.

യു​​​ദ്ധ​​​കാ​​​ല​​​ത്ത് യു​​​എ​​​സ് പാ​​​ക്കി​​​സ്ഥാ​​​ന് ആ​​​യു​​​ധ​​​ങ്ങ​​​ൾ ന​​​ൽ​​​കി​​​യ​​​തി​​​നെ വി​​​മ​​​ർ​​​ശി​​​ച്ച മേ​​​നോ​​​ന് യു​​​എ​​​സ് സ്റ്റേ​​​റ്റ് സെ​​​ക്ര​​​ട്ട​​​റി ന​​​ൽ​​​കി​​​യ ന്യാ​​​യീ​​​ക​​​ര​​​ണം, അ​​​വ റ​​​ഷ്യ​​​ക്കെ​​​തി​​​രേ പ്ര​​​യോ​​​ഗി​​​ക്കാ​​​ൻ വേ​​​ണ്ടി​​​യാ​​​ണെ​​​ന്നാ​​​ണ്. അ​​​തി​​​ന് മേ​​​നോ​​​ന്‍റെ മ​​​റുചോ​​​ദ്യം. “ഒ​​​രു ഭാ​​​ഗ​​​ത്തേ​​​ക്കു മാ​​​ത്രം ഉ​​​ണ്ട ഉ​​​തിർ​​​ക്കു​​​ന്ന ആ​​​യു​​​ധം ഉ​​​ണ്ടോ? സ​​​സ്യ​​​ഭു​​​ക്കാ​​​യ ക​​​ടു​​​വ​​​യെ​​​പ്പോ​​​ലെ”.

കൃ​​​ഷ്ണ​​​മേ​​​നോ​​​നെ​​​ക്കു​​​റി​​​ച്ചു​​​ള്ള ഗ്ര​​​ന്ഥ​​​ത്തി​​​ൽ (A Chequered Brilliance) ജ​​​യ​​​റാം ര​​​മേ​​​ശ് അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തെ വി​​​ശേ​​​ഷി​​​പ്പി​​​ച്ച​​​ത്, 20-ാം നൂ​​​റ്റാ​​​ണ്ടി​​​ലെ ഇ​​​ന്ത്യാ ച​​​രി​​​ത്ര​​​ത്തി​​​ൽ വേ​​​റി​​​ട്ടു നി​​​ൽ​​​ക്കു​​​ന്ന വ്യ​​​ക്‌​​​തി​​​ത്വം എ​​​ന്നാ​​​ണ്. ഇ​​​തേ ഗ്ര​​​ന്ഥ​​​ത്തി​​​ൽ​​​ത​​​ന്നെ കൃ​​​ഷ്ണ​​​മേ​​​നോ​​​ന്‍റെ പി​​​ൽ​​​ക്കാ​​​ല വീ​​​ഴ്ച​​​ക​​​ൾ തു​​​റ​​​ന്നു കാ​​​ട്ടു​​​ന്ന​​​തി​​​നും ജ​​​യ​​​റാം ര​​​മേ​​​ശ് മ​​​ടി​​​ച്ചി​​​ല്ല. ഉ​​​ന്ന​​​ത​​​നാ​​​യ ന​​​യ​​​ത​​​ന്ത്ര​​​ജ്ഞ​​​ൻ, വാ​​​ഗ്മി, ഭ​​​ര​​​ണാ​​​ധി​​​കാ​​​രി എ​​​ന്നീ നി​​​ല​​​ക​​​ളി​​​ൽ മി​​​ക​​​വു പു​​​ല​​​ർ​​​ത്തി​​​യെ​​​ങ്കി​​​ലും ഇ​​​ന്ത്യ-​​​ചൈ​​​ന യു​​​ദ്ധ​​​കാ​​​ല​​​ത്ത് പ്ര​​​തി​​​രോ​​​ധ മ​​​ന്ത്രി​​​യെ​​​ന്ന നി​​​ല​​​യി​​​ൽ അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ പാ​​​ളി​​​ച്ച​​​ക​​​ൾ പാ​​​ർ​​​ട്ടി​​​ക്കു​​​ള്ളി​​​ലും പ്ര​​​തി​​​പ​​​ക്ഷ നി​​​ര​​​യി​​​ലും വി​​​മ​​​ർ​​​ശ​​​ന​​​ത്തി​​​നു വി​​​ധേ​​​യ​​​മാ​​​യി. ഒ​​​ടു​​​വി​​​ൽ ആ​​​ത്മ​​​മി​​​ത്ര​​​മാ​​​യ ജ​​​വ​​​ഹ​​​ർ​​​ലാ​​​ൽ നെ​​​ഹ്റു​​​വി​​​നു​​​പോ​​​ലും സം​​​ര​​​ക്ഷി​​​ക്കാ​​​നാ​​​കാ​​​തെ വ​​​ന്ന​​​തോ​​​ടെ 1962 ന​​​വം​​​ബ​​​റി​​​ൽ മേ​​​നോ​​​ന് രാ​​​ജി​​​വ​​​യ്ക്കേ​​​ണ്ടി​​​വ​​​ന്നു. നെ​​​ഹ്റു​​​വി​​​ന്‍റെ ഹൃ​​​ദ​​​യ​​​ത്തെ ഇ​​​ത് അ​​​ഗാ​​​ധ​​​മാ​​​യ മു​​​റി​​​വേ​​​ൽപ്പി​​ച്ചു.

കോ​​​ൺ​​​ഗ്ര​​​സ് നേ​​​താ​​​വെ​​​ന്ന നി​​​ല​​​യി​​​ലും സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര​​​നാ​​​യും തെ​​​ര​​​ഞ്ഞെ​​​ടു​​​പ്പു ഗോ​​​ദ​​​യി​​​ലെ ജ​​യ​​പ​​​രാ​​​ജ​​​യ​​​ങ്ങ​​​ൾ നേ​​​രി​​​ട്ട മേ​​​നോ​​​ൻ ആ ​​​രം​​​ഗ​​​ത്ത് പ​​​ല റി​​​ക്കാ​​​ർഡു​​​ക​​​ൾ​​​ക്കും ഉ​​​ട​​​മ​​​യാ​​​ണ്. 1953ൽ ​​​മ​​​ദ്രാ​​​സ് സം​​​സ്ഥാ​​​ന​​​ത്തു​​​നി​​​ന്ന് രാ​​​ജ്യസ​​​ഭാം​​​ഗ​​​മാ​​​യ​​​തോ​​​ടെ​​​യാ​​​ണ് അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ പാ​​​ർ​​​ല​​​മെ​​​ന്‍റ​​​റി ജീ​​​വി​​​തം തു​​​ട​​​ങ്ങു​​​ന്ന​​​ത്. 1957ലാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ ആ​​​ദ്യ ലോ​​​ക്‌​​​സ​​​ഭാ പോ​​​രാ​​​ട്ടം. ബോം​​​ബെ സ്വ​​​ദേ​​​ശി​​​യാ​​​യ പ്ര​​​ജാ സോ​​​ഷ്യ​​​ലി​​​സ്റ്റ് പാ​​​ർ​​​ട്ടി സ്ഥാ​​​നാ​​​ർഥി അ​​​ൽ​​​വാ​​​റി​​​ൻ പീ​​​റ്റ​​​റി​​​നെ​​​യാ​​​ണ് കോ​​​ഴി​​​ക്കോ​​​ടു​​​കാ​​​ര​​​ൻ മേ​​​നോ​​​ൻ പ​​​രാ​​​ജ​​​യ​​​പ്പെ​​​ടു​​​ത്തി​​​യ​​​ത്. ഐ​​​ക്യ​​​രാ​​​ഷ്‌​​​ട്ര സ​​​ഭ​​​യി​​​ലെ ഉ​​​ജ്വ​​​ല പ്ര​​​ക​​​ട​​​ന​​​മാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു ഇ​​​വി​​​ടെ മേ​​​നോ​​​നെ തു​​​ണ​​​ച്ച പ്ര​​​ധാ​​​ന​​​ ഘ​​​ട​​​കം.

1961ൽ ​​​ഇ​​​തേ മ​​​ണ്ഡ​​​ല​​​ത്തി​​​ൽ ന​​​ട​​​ന്ന ക​​​ടു​​​ത്ത പോ​​​രാ​​​ട്ട​​​ത്തി​​​ൽ മു​​​ൻ കോ​​​ൺ​​​ഗ്ര​​​സ് പ്ര​​​സി​​​ഡ​​​ന്‍റ്കൂ​​​ടി​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന ആ​​​ചാ​​​ര്യ കൃ​​​പ​​​ലാ​​​നി​​​ക്കെ​​​തി​​​രേ മേ​​​നോ​​​ൻ റി​​​ക്കാ​​​ർ​​​ഡ് വി​​​ജ​​​യം നേ​​​ടി. ക്യ​​​പ​​​ലാ​​​നി​​​ക്ക് ആ​​​കെ ല​​​ഭി​​​ച്ച വോ​​​ട്ടി​​​ന്‍റെ ഇ​​​ര​​​ട്ടി​​​യി​​​ലേ​​​റെ​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു മേ​​​നോ​​​ന്‍റെ ഭൂ​​​രി​​​പ​​​ക്ഷം. എ​​​ന്നാ​​​ൽ, 1967ൽ ​​​ബോം​​​ബെ പ്രൊ​​​വി​​​ൻ​​​ഷ​​​ൽ കോ​​​ൺ​​​ഗ്ര​​​സ് ക​​​മ്മി​​​റ്റി അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന് സ്ഥാ​​​നാ​​​ർ​​​ഥി​​​ത്വം നി​​​ഷേ​​​ധി​​​ച്ച​​​തോ​​​ടെ അ​​​ദ്ദേ​​​ഹം കോ​​​ൺ​​​ഗ്ര​​​സി​​​ൽ​​​നി​​​ന്നു രാ​​​ജി​​​വ​​​ച്ചു സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര​​​നാ​​​യി മ​​​ത്സ​​​രി​​​ച്ചു. എ​​​ന്നാ​​​ൽ, പ്ര​​​ധാ​​​ന​​​മ​​​ന്ത്രി ഇ​​​ന്ദി​​​രാ ഗാ​​​ന്ധി​​​യു​​​ടെ ശ​​​ക്ത​​​മാ​​​യ പി​​​ൻ​​​തു​​​ണ​​​യോ​​​ടെ മ​​​ത്സ​​​രി​​​ച്ച കോ​​​ൺ​​​ഗ്ര​​​സ് സ്ഥാ​​​നാ​​​ർ​​​ഥി ബി.​​​എ​​​സ്. ബ്രാ​​​വെ​​​യോ​​​ട് തുഛ​​​മാ​​​യ​​​ വോ​​​ട്ടു​​​ക​​​ൾ​​​ക്ക് പ​​​രാ​​​ജ​​​യ​​​പ്പെ​​​ട്ടു. ആ ​​​വ​​​ർ​​​ഷം​​​ത​​​ന്നെ ബ്രാ​​​വെ മ​​​ര​​​ണ​​​മ​​​ട​​​ഞ്ഞ​​​തി​​​നെത്തു​​​ട​​​ർ​​​ന്ന് ന​​​ട​​​ന്ന ഉ​​​പ​​​തെ​​​ര​​​ഞ്ഞെ​​​ടു​​​പ്പി​​​ലും മേ​​​നോ​​​ൻ മ​​​ത്സ​​​രി​​​ക്കു​​​ക​​​യും പ​​​രാ​​​ജ​​​യം ഏ​​​റ്റു​​​വാ​​​ങ്ങു​​​ക​​​യും ചെ​​​യ്തു.


ഈ ​​​തു​​​ട​​​ർപ​​​രാ​​​ജ​​​യ​​​ങ്ങ​​​ൾ മേ​​​നോ​​​നി​​​ലെ പോ​​​രാ​​​ളി​​​യെ ത​​​ള​​​ർ​​​ത്തി​​​യി​​​ല്ല. 1969ൽ ​​​ബം​​​ഗാ​​​ളി​​​ലെ മി​​​ഡ്നാ​​​പുരി​​​ൽ ന​​​ട​​​ന്ന ലോ​​​ക്‌​​​സ​​​ഭാ തെ​​​ര​​​ഞ്ഞെ​​​ടു​​​പ്പി​​​ൽ സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര​​​നാ​​​യി മ​​​ത്സ​​​രി​​​ച്ച് കോ​​​ൺ​​​ഗ്ര​​​സ് സ്ഥാ​​​നാ​​​ർ​​​ഥി​​​ക്കെ​​​തി​​​രേ മി​​​ന്നു​​​ന്ന വി​​​ജ​​​യം നേ​​​ടി. ഒ​​​രു ല​​​ക്ഷ​​​ത്തി​​​ലേ​​​റെ​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ ഭൂ​​​രി​​​പക്ഷം. മേ​​​നോ​​​ന്‍റെ ഒ​​​ടു​​​വി​​​ല​​​ത്തെ തെര​​​ഞ്ഞെ​​​ടു​​​പ്പു പോ​​​രാ​​​ട്ട​​​വും വി​​​ജ​​​യ​​​ത്തി​​​ലാ​​​ണു ക​​​ലാ​​​ശി​​​ച്ച​​​ത്.

1971ൽ ​​​തി​​​രു​​​വ​​​ന​​​ന്ത​​​പു​​​ര​​​ത്തു​​​നി​​​ന്ന് സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര​​​നാ​​​യി മ​​​ത്സ​​​രി​​​ച്ച​​​പ്പോ​​​ൾ മ​​​ല​​​യാ​​​ളികൾ വി​​​ജ​​​യ​​​തി​​​ല​​​കം ചാ​​​ർ​​​ത്തിക്കൊടുത്തു. അ​​​ങ്ങ​​​നെ തി​​​രു​​​വ​​​ന​​​ന്ത​​​പു​​​രം ലോ​​​ക്‌​​​സ​​​ഭാ മ​​​ണ്ഡ​​​ലം വി​​​ശ്വ​​​പൗ​​​ര​​​ൻ​​​മാ​​​ർ​​​ക്കു വ​​​ഴിതു​​​റ​​​ന്നു.

വെ​​​ങ്ങാ​​​ലി​​​ൽ ത​​​റ​​​വാ​​​ട്ടി​​​ലെ അം​​​ഗ​​​മാ​​​യി 1896ൽ ​​​ജ​​​നി​​​ച്ച കൃ​​​ഷ്ണമേ​​​നോ​​​ൻ കോ​​ഴി​​ക്കോ​​ട്ട് പ്രാഥമി​​​ക വി​​​ദ്യാ​​​ഭ്യാ​​​സം നേ​​ടി​​യ​​ശേ​​​ഷം മ​​​ദ്രാ​​​സ് പ്ര​​​സി​​​ഡ​​​ൻ​​​സി കോ​​​ള​​​ജി​​​ൽ​​നി​​​ന്നു ബി​​​രു​​​ദം നേ​​​ടി. 1924ൽ ​​​ഉ​​​പ​​​രി​​​പ​​​ഠ​​​ന​​​ത്തി​​​നാ​​​യി ഇം​​​ഗ്ല​​​ണ്ടി​​​ൽ പോ​​​യി. അ​​​വി​​​ടെ നെ​​​ഹ്റു​​​വു​​​മാ​​​യി പ​​​രി​​​ച​​​യ​​​പ്പെ​​​ട്ട​​​താ​​​ണ് മേ​​​നോ​​​ന്‍റെ രാ​​​ഷ്‌​​ട്രീ​​​യജീ​​​വി​​​ത​​​ത്തി​​​നു വ​​​ഴി​​​ത്തി​​​രി​​​വാ​​​യ​​​ത്.

1932ൽ ​​​ഇ​​​ന്ത്യ​​​യി​​​ൽ തി​​​രി​​​ച്ചെ​​​ത്തി സ്വാ​​​തന്ത്ര്യസ​​​മ​​​ര​​​ത്തി​​​ന്‍റെ ഗ​​​തി​​​വി​​​ഗ​​​തി​​​ക​​​ൾ നി​​​രീ​​​ക്ഷി​​​ച്ച മേ​​​നോ​​​ൻ ല​​​ണ്ട​​​നി​​​ലേ​​​ക്കു മ​​​ട​​​ങ്ങി ബ്രി​​​ട്ടീ​​​ഷ് സാ​​​മ്രാ​​​ജ്യ​​​ത്വം ഇ​​​ന്ത്യ​​​യി​​​ൽ ന​​​ട​​​ത്തു​​​ന്ന മ​​​ർ​​​ദ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ൾ​​​ക്കും മ​​​നു​​​ഷ്യാ​​​വ​​​കാ​​​ശ ധ്വം​​​സ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ൾ​​​ക്കു​​​മെ​​​തി​​​രേ നി​​​ര​​​ന്ത​​​രം പ്ര​​​ഭാ​​​ഷ​​​ണ​​​ങ്ങ​​​ളി​​​ലേ​​​ർ​​​പ്പെ​​​ട്ടു. ഫ​​​ല​​​ത്തി​​​ൽ ല​​​ണ്ട​​​ൻ തെ​​​രു​​​വുക​​​ളി​​​ലൂ​​​ടെ സാ​​​മ്രാ​​​ജ്യ​​​ത്വ​​​ത്തി​​​നെ​​​തി​​​രേ പ്ര​​​സം​​​ഗി​​​ച്ചുന​​​ട​​​ന്ന് അ​​​ദ്ദേ​​​ഹം ഇ​​​ന്ത്യ​​​ൻ സ്വാ​​​ത​​​ന്ത്ര്യസ​​​മ​​​ര​​​ത്തി​​​ൽ പ​​​ങ്കാ​​​ളി​​​യാ​​​കു​​​ക​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു. ബ്രി​​​ട്ടീ​​​ഷ് ജ​​​ന​​​ത​​​യു​​​ടെ​​​യും ഭ​​​ര​​​ണ​​​വ​​​ർ​​​ഗ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ​​​യും ജ​​​നാ​​​ധി​​​പ​​​ത്യ മ​​​നഃ​​സാ​​​ക്ഷി​​​യെ തൊ​​​ട്ടു​​​ണ​​​ർ​​​ത്താ​​​ൻ പോ​​​രു​​​ന്ന​​​താ​​​യി​​​രു​​​ന്നു മേ​​​നോ​​​ന്‍റെ ല​​​ണ്ട​​​ൻ ഇ​​​ട​​​പെ​​​ട​​​ലു​​​ക​​​ൾ.

സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര ഇ​​​ന്ത്യ​​​യു​​​ടെ ആ​​​ദ്യ​​​ത്തെ ബ്രി​​​ട്ടീ​​​ഷ് ഹൈ​​​ക്ക​​മ്മീ​​​ഷ​​​ണ​​​റാ​​​യി നിയ​​​മി​​​ച്ചു​​കൊ​​​ണ്ടാ​​​ണ് പ്ര​​​ഥ​​​മ പ്ര​​​ധാ​​​ന​​​മന്ത്രി ജ​​​വ​​​ഹ​​​ർ​​​ലാ​​​ൽ നെ​​​ഹ്റു മേ​​​നോ​​​നെ ആ​​​ദ​​​രി​​​ച്ച​​​ത്. പു​​​ഷ്പവ​​​ർ​​​ഷ​​​ങ്ങ​​​ളും കൂ​​​ർ​​​ത്ത ശ​​​ര​​​ങ്ങ​​​ളും ഏ​​​റ്റു​​​വാ​​​ങ്ങി​​​യ പൊ​​​തു​​​ജീ​​​വി​​​ത​​​ത്തി​​​ലു​​​ട​​​നീ​​​ളം കൃഷ്ണ​​​മേ​​​നോ​​​ൻ പ്ര​​​തി​​​ഭ​​​യു​​​ടെ​​​യും ധി​​​ഷ​​​ണ​​​യു​​​ടെ​​​യും പ്ര​​​തീ​​​ക​​​മാ​​​യി​​ത്ത​​​ന്നെ​​​യാ​​​ണ് നി​​​ല​​​കൊ​​​ണ്ട​​​ത്. ല​​​ണ്ട​​​നി​​​ൽ മേ​​​നോ​​​ന്‍റെ അ​​​ധ്യാ​​​പ​​​ക​​​നാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന ഹ​​​രോ​​​ൾ​​​ഡ് ലാ​​​സ്കി​​​യു​​​ടെ വാ​​​ക്കു​​​ക​​​ൾ: “എ​​​ന്‍റെ ഏ​​​റ്റ​​​വും മി​​​ക​​​ച്ച വി​​​ദ്യാ​​​ർ​​​ഥിക​​​ളി​​​ലൊ​​​രാ​​​ളും ബു​​​ദ്ധി​​​മാ​​​നു​​മാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു മേ​​​നോ​​​ൻ. ഒ​​​രു വി​​​ദ്യാ​​​ർ​​​ഥി​​​യി​​​ൽനി​​​ന്ന് ഞാ​​​നെ​​​ന്തെ​​​ങ്കി​​​ലും പ​​​ഠി​​​ച്ചി​​​ട്ടു​​​ണ്ടെ​​​ങ്കി​​​ൽ അ​​​ത് അ​​​യാ​​​ളി​​​ൽ​​നി​​​ന്നായി​​​രു​​​ന്നു”.

1974 ഒ​​​ക്‌ടോ​​​ബ​​​ർ ആ​​റി​​ന് ​കൃ​​​ഷ്ണ​​​മേ​​​നോ​​​ൻ അ​​​ന്ത​​​രി​​​ച്ച​​​പ്പോ​​​ൾ ‘ട്രിബ്യൂ​​​ൺ’ ദി​​​ന​​​പ​​​ത്രം എ​​​ഴു​​​തി: ലോ​​​ക​​​ ന​​​യ​​​ത​​​ന്ത്ര രം​​​ഗ​​​ത്ത് മേ​​​ധാ​​​വി​​​ത്വം പു​​​ല​​​ർ​​​ത്തി​​​യ ചു​​​രു​​​ക്കം ഏ​​​ഷ്യ​​​ക്കാ​​​രി​​​ൽ ഒ​​​രാ​​​ളാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു കൃ​​​ഷ്ണ​​മേ​​​നോ​​​ൻ. നി​​​ശ്ച​​​യ​​​മാ​​​യും അ​​​ദ്ദേ​​​ഹം 20-ാം നൂ​​​റ്റാ​​​ണ്ടി​​​ലെ ശ്ര​​​ദ്ധേ​​​യ​​​നാ​​​യ രാ​​​ഷ​​ട്രീ​​​യ വ്യ​​​ക്തി​​​യാ​​​യി​​​രു​​​ന്നു.