ചെ​ന്നൈ​യി​ലെ പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ വീ​ട്ടി​ൽ അ​ച്ഛ​ൻ ആ​ഗ​സ്റ്റി​ൻ ജോ​സ​ഫി​നൊ​പ്പം വ​ന്ന് താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന നീ​ണ്ട് മെ​ലി​ഞ്ഞ പ​യ്യ​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് ഇ​ന്ദി​രാ ഭാ​സ്ക​ര​ൻ പ​റ​യു​മാ​യി​രു​ന്നു- ""ഭാ​സ്ക​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റും അഗ​സ്റ്റി​ൻ ജോ​സ​ഫും സ്റ്റു​ഡി​യോ​യി​ലൊ​ക്കെ പോ​കും​നേ​രം മു​റി​യി​ൽ ഒ​റ്റ​യ്ക്കി​രു​ന്നു സാ​ധ​കം ചെ​യ്യു​മാ​യി​രു​ന്നു കൗ​മാ​ര​ക്കാ​ര​നാ​യ ഗാ​യ​ക​ൻ. അ​ധി​കം സം​സാ​ര​മൊ​ന്നു​മി​ല്ല.

എ​പ്പോ​ഴും പാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കും.'' ക​ഴി​ഞ്ഞ ആ​റു പ​തി​റ്റാ​ണ്ടിലേറെ കാ​ല​മാ​യി ത​ന്‍റെ മ​ന്ത്ര​നാ​ദം കൊ​ണ്ട് അ​മ്മാ​ന​മാ​ടു​ന്ന സാ​ക്ഷാ​ൽ കെ.​ജെ.​യേ​ശു​ദാ​സി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള ഇ​ന്ദി​രാ ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ ഓ​ർ​മ​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു ഇ​ത്. യേ​ശു​ദാ​സി​ന്‍റെ ഗാ​ന​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്‍റെ തു​ട​ക്ക​കാ​ല​ത്ത് ചെ​ന്നൈ​യി​ലെ​ത്തു​ന്പോ​ൾ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ആ​ശ്വാ​സം പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​ർ ആ​യി​രു​ന്നു. ആ ​കു​ടും​ബ​ത്തി​ലെ അം​ഗ​ങ്ങ​ളെ​പ്പോ​ലെ ത​ന്നെ​യാ​ണ് ഗൃ​ഹ​നാ​ഥ​യാ​യ ഇ​ന്ദി​ര അഗ​സ്റ്റി​ൻ ജോ​സ​ഫി​നേ​യും മ​ക​നേ​യും ക​ണ്ടി​രു​ന്ന​തും.

ഇ​തു​പോ​ലെ എ​ത്ര​യോ പ്ര​തി​ഭ​ക​ളു​ടെ ക​ലാ​ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്‍റെ ഉ​യ​ർ​ച്ച​യു​ടെ വ​ഴി​ക​ളി​ൽ സാ​ക്ഷി​യാ​യി​ട്ടു​ണ്ട് ഇ​ന്ദി​രാ ഭാ​സ്ക​ര​ൻ. പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ൻ എ​ന്ന അ​ന​ശ്വ​ര ക​വി​യു​ടെ, ഗാ​ന​ര​ച​യി​താ​വി​ന്‍റെ, സം​വി​ധാ​യ​ക​ന്‍റെ ത​ണ​ലി​ൽ ശാ​ന്ത​യാ​യി വ​ലി​യ കാ​ലം ജീ​വി​ച്ചു ഇ​ന്ദി​ര. ഭ​ർ​ത്താ​വി​നു ല​ഭി​ച്ച പ​ദ​വി​ക​ളി​ലും അം​ഗീ​കാ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും സ​ന്തോ​ഷി​ക്കു​ന്പോ​ൾ ത​ന്നെ ആ ​പ്ര​ശ​സ്തി​യു​ടെ പ​ങ്ക് പ​റ്റാ​തെ ഗൃ​ഹ​നാ​ഥ​യാ​യി ഒ​തു​ങ്ങി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞു. അ​തു​കൊ​ണ്ടു ത​ന്നെ ക​ഴി​ഞ്ഞ ദി​വ​സം വേ​ർ​പി​രി​ഞ്ഞു പോ​കു​ന്പോ​ഴും വ​ലി​യ വാ​ർ​ത്ത​ക​ളും ലേ​ഖ​ന​ങ്ങ​ളും ഒ​ന്നും വ​ന്നി​ല്ല.

പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ ഈ ​സൗ​മ്യ സാ​ന്നി​ധ്യം ക​വി​യു​ടെ ക​രു​ത്താ​യി​രു​ന്നു എ​ന്നും അ​ധി​കം പേ​രും അ​റി​ഞ്ഞതു​മി​ല്ല. പ​തി​നെ​ട്ടാ​മ​ത്തെ വ​യ​സി​ൽ പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലേ​ക്കു എ​ത്തി​യ കാ​ലം മു​ത​ൽ ഭാ​സ്ക​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​ർ വേ​ർ​പെ​ടും വ​രെ ഒ​രു നി​ഴ​ൽ പോ​ലെ ഇ​ന്ദി​ര​യും ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

ക​വി​യു​ടെ ഓ​ർ​മ​ക​ൾ​ക്കു മ​ങ്ങ​ലേ​റ്റ അ​വ​സാ​ന കു​റേ വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ൽ യ​ഥാ​ർ​ത്ഥ​ത്തി​ൽ താ​ങ്ങും ത​ണ​ലു​മാ​യി മാ​റി ഇ​ന്ദി​രാ ഭാ​സ്ക​ര​ൻ. അ​ധി​കം ആ​രും അ​റി​യാ​ത്ത ക​യ​റ്റി​യി​റ​ക്ക​ങ്ങ​ളു​ടെ കാ​ല​ങ്ങ​ളും ക​വി​യു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ ഉ​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ട്. ഉ​യ​ർ​ച്ച​യു​ടേ​യും അ​ടി​പ​ത​റലി​ന്‍റെ​യും കാ​ല​ത്തെ​ല്ലാം ഇ​ന്ദി​ര ഒ​പ്പ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

1978-79 കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ മ​ദ്രാ​സി​ൽ നി​ന്നും കേ​ര‍​ള​ത്തി​ലേ​ക്ക് പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ൻ ചേ​ക്കേ​റു​ന്ന​ത് ന​ഷ്ട​സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളു​മാ​യി​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു. സി​നി​മാ നി​ർ​മാ​ണ​വും മ​റ്റു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട് ക​ട​ബാ​ധ്യ​ത​ക​ൾ കാ​ര​ണം വീ​ടും സ്ഥ​ല​വും വി​റ്റി​ട്ടാ​ണ് തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തെ​ത്തു​ന്ന​ത്. ജ​വ​ഹ​ർ ന​ഗ​റി​ലെ പ​ല വാ​ട​ക വീ​ടു​ക​ളി​ലും മാ​റി​മാ​റി താ​മ​സി​ച്ച കാ​ലം ഇ​ന്ദി​ര മ​റ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല.

ക​വി പെ​രു​ന്പു​ഴ ഗോ​പാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​ന്‍റെ "പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ൻ-​ഉ​റ​ങ്ങാ​ത്ത തം​ബു​രു' എ​ന്ന ജീ​വ​ച​രി​ത്ര ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ൽ ഇ​ങ്ങ​നെ വാ​യി​ക്കാം- "മ​ദ്രാ​സ് വി​ടു​ന്പോ​ൾ സ​ഹ​ധ​ർ​മി​ണി​യും സ​ർ​ഗാ​ത്മ​ക​ത​യു​ടെ മ​ന​സും മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു കൈ​മു​ത​ൽ.' ഈ ​വാ​ക്കു​ക​ൾ​ക്കു​ള്ളി​ൽ ത​ന്നെ എ​ന്താ​യി​രു​ന്നു പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ ഇ​ന്ദി​ര ഭാ​സ്ക​ര​ൻ എ​ന്ന് അ​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്.


പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ സ​ഹ​ധ​ർ​മി​ണി എ​ന്ന നി​ല​യി​ൽ ദൃ​ശ്യ​മാ​ധ്യ​മ​ങ്ങ​ളി​ലും പൊ​തു​വേ​ദി​യി​ലും എ​പ്പോ​ഴും പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല ഇ​ന്ദി​ര ഭാ​സ്ക​ര​ൻ. ചു​രു​ക്കം അ​ഭ​ിമു​ഖ​ങ്ങ​ളേ ഉ​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ള്ളൂ. എ​ങ്കി​ലും പ​ല ഗാ​ന​ങ്ങ​ളു​ടേ​യും പി​റ​വി നി​മി​ഷ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് അ​ടു​പ്പ​മു​ള്ള​വ​രോ​ട് പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു.

"കാ​യ​ല​രി​ക​ത്ത് വ​ല​യെ​റി​ഞ്ഞ​പ്പം..., ഇ​ന്ന​ലെ മ​യ​ങ്ങു​ന്പോ​ൾ..., ക​രി​മു​കി​ൽ കാ​ട്ടി​ലെ..., ഒ​രു പു​ഷ്പം മാ​ത്ര​മെ​ൻ...' അ​ങ്ങ​നെ ധാരാളം അ​ന​ശ്വ​ര​ഗാ​ന​ങ്ങ​ൾ ന​മു​ക്കു സ​മ്മാ​നി​ച്ച ഭാ​സ്ക​ര​ൻ മാ​സ്റ്റ​റി​ന്‍റെ പാ​ട്ടെ​ഴു​ത്തു രീ​തി​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും ഇ​ന്ദി​ര പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ചൊ​രു സ​മ​യം, സ്ഥ​ലം, അ​ന്ത​രീ​ക്ഷം അ​ങ്ങ​നെ​യൊ​ന്നും മാ​സ്റ്റ​റി​നു ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

ആ​വ​ശ്യ​മു​ള്ള​പ്പോ​ൾ എ​ല്ലാം പേ​പ്പ​റും പേ​ന​യു​മെ​ടു​ത്ത് എ​ഴു​തും. പാ​ട്ടെ​ഴു​ത്തി​ന് പ്ര​തി​ഫ​ലം ന​ൽ​കാ​തെ നി​ർ​മാ​താ​ക്ക​ൾ മ​റ​യു​ന്പോ​ൾ ആ ​വേ​ദ​ന​യും നി​രാ​ശ​യും പ​റ​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ട് ഉ​മ്മ​റ​ത്തി​രു​ന്ന് വീ​ണ്ടും പാ​ട്ടെ​ഴു​തി​യി​രു​ന്ന പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ ചി​ത്ര​വും ആ ​മ​ന​സി​ൽ തെ​ളി​മ​യോ​ടെ എ​ന്നും ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ൻ-​ഇ​ന്ദി​രാ​ദേ​വി​യു​ടെ വി​വാ​ഹ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് പെ​രു​ന്പു​ഴ ത​ന്‍റെ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​ഗ്ര​ന്ഥ​ത്തി​ൽ വി​ശ​ദ​മാ​യി കു​റി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. മേ​ട​മാ​സ​ത്തി​ലെ ആ​യി​ല്യം, കും​ഭ​മാ​സ​ത്തി​ലെ തി​രു​വോ​ണം ന​ല്ല പൊ​രു​ത്ത​മു​ള്ള നാ​ളു​ക​ളാ​ണ് എ​ന്ന് വീ​ട്ടി​ലെ​ല്ലാ​വ​രും പ​റ​യു​ന്ന​ത് ഇ​ന്ദി​ര കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന​ത് കൊ​ടു​ങ്ങ​ല്ലൂ​ർ ഗേ​ൾ​സ് ഹൈ​സ്കൂ​ളി​ൽ ഒ​ൻ​പ​താം ക്ലാ​സി​ൽ പ​ഠി​ക്കു​ന്പോ​ഴാ​ണ്.

പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ൻ അ​ന്ന് ക​വി​യാ​യും ഗാ​ന​ര​ച​യി​താ​വാ​യും പേ​രെ​ടു​ത്ത് ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. പാ​ല​ക്കാ​ട് ആ​ല​ത്തൂ​ർ തെ​ക്കെ അ​ണു​വ​ങ്കോ​ട് വീ​ട്ടി​ൽ ല​ക്ഷ്മി​ക്കു​ട്ടി അ​മ്മ​യാ​ണ് ഇ​ന്ദി​രാ​ദേ​വി​യു​ടെ അ​മ്മ. അ​ച്ഛ​ൻ കൊ​ടു​ങ്ങ​ല്ലൂ​രി​ലെ പ്ര​ശ​സ്ത​നാ​യ ഡോ​ക്ട​ർ ഒ.​പി.​ആ​ർ.​മേ​നോ​ൻ. ഇ​ന്ദി​ര​യു​ടെ പ​ത്താ​മ​ത്തെ വ​യ​സി​ലാ​ണ് കു​ടും​ബം കൊ​ടു​ങ്ങ​ല്ലൂ​രി​ലേ​ക്ക് താ​മ​സം മാ​റ്റി​യ​ത്.

സ്കൂ​ളി​ൽ പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ സ​ഹോ​ദ​രി​മാ​രു​ടെ മ​ക്ക​ളു​ടെ സ​ഹ​പാ​ഠി​യാ​യി​രു​ന്നു ഇ​ന്ദി​ര. പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ സ​ഹോ​ദ​രി ക​ന​ക​മ്മ​യു​ടെ ഭ​ർ​ത്താ​വ് എം.​എ​ൻ.​മേ​നോ​ൻ വ​ഴി​യാ​ണ് വി​വാ​ഹാ​ലോ​ച​ന വ​ന്ന​ത്. മു​പ്പ​ത് വ​യ​സു​ള്ള വ​ര​നും പ​തി​നെ​ട്ടു​കാ​രി വ​ധു​വും ത​മ്മി​ലു​ള്ള വി​വാ​ഹ ച​ട​ങ്ങ് 1955 മേ​യ് 18നു ​ആ​ലു​വ​യി​ലെ ഒ​രു സ്കൂ​ൾ ഹാ​ളി​ൽ വ​ച്ചാ​ണ് ന​ട​ന്ന​ത്. വൈ​കി​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു മു​ഹൂ​ർ​ത്തം.

പ്ര​മു​ഖ കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നാ​യി​രു​ന്നു പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ അ​ച്ഛ​ൻ ന​ന്ദ്യേ​ല​ത്ത് പ​ദ്മ​നാ​ഭ മേ​നോ​ൻ. പ​ദ്മ​വി​ലാ​സ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ഇ​ന്ദി​രാ​ദേ​വി എ​ത്തു​ന്പോ​ൾ ത​റ​വാ​ട്ടി​ൽ അ​മ്മ, ആ​റു സ​ഹോ​ദ​രി​മാ​ർ, ര​ണ്ട് സ​ഹോ​ദ​ര​ൻ​മാ​ർ, ചെ​റി​യ​മ്മ​മാ​ർ, അ​മ്മാ​വ​ൻ​മാ​ർ, മ​രു​മ​ക്ക​ൾ എ​ന്നി​വ​ർ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​വ​രി​ലൊ​രാ​ളാ​യി ഇ​ന്ദി​ര പി.​ഭാ​സ്ക​ര​ന്‍റെ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലേ​ക്കും.

എ​സ്.​മ​ഞ്ജു​ളാ​ദേ​വി