Toggle navigation
HOME
NEWS
LATEST NEWS
LOCAL NEWS
KERALA
NATIONAL
INTERNATIONAL
BUSINESS
SPORTS
EDITORIAL
E - PAPER
LEADER PAGE
CHOCOLATE
OBIT
NRI
MOVIES
HEALTH
VIRAL
AGRI
TECH
INSIDE
SPECIAL FEATURE
SPECIAL NEWS
ENGLISH EDITION
TODAY'S STORY
STHREEDHANAM
AUTO SPOT
CATROONS
CAREER DEEPIKA
JEEVITHAVIJAYAM
ALLIED PUBLICATIONS
MATRIMONIAL
YOUTH SPECIAL
SUNDAY DEEPIKA
SAMSKARIKAM
CHOCOLATE
STUDENT REPORTER
SMART STUDENT
E - SHOPPING
DEEPIKA CALENDAR
COURT NOTICE
TRAVEL
QUIZ
BACK ISSUES
ABOUT US
STRINGER LOGIN
Sections in Sunday
Sunday Home
സണ്ഡേ സ്പെഷല്
വായനശാല
ചിന്താവിഷയം
കൗതുകം
ഫീച്ചര്
ഫാമിലിവിഷന്
സ്പെഷല് ന്യൂസ്
പൊന്നുപോലെ തിളങ്ങുന്ന ഇൻഡോർ
ഇൻഡോർ തിളങ്ങുകയാണ്. തുടർച്ചയായി നാലാം പ്രാവശ്യവും ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വൃത്തിയുള്ള നഗരത്തിനുള്ള അംഗീകാരം ലഭിച്ചിരിക്കുന്നു. പ്രധാന മന്ത്രിയുടെ സ്വച്ച്ഭാരത് മിഷൻ ഏറ്റവും ഫലപ്രദമായി നടപ്പാക്കിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന നഗരമാണിത്. ഇന്ത്യയുടെ മധ്യഭാഗ സംസ്ഥാനമായ മധ്യപ്രദേശിന്റെ സാന്പത്തിക തലസ്ഥാനം.
കഴിഞ്ഞ കാലങ്ങളിലെ പിന്നാക്കാവസ്ഥയിൽനിന്ന് ഒന്നാം സ്ഥാനത്തേക്കുള്ള കുതിപ്പ് നഗരവാസികൾക്കു പ്രചോദനമായിരിക്കുകയാണ്. അശ്രദ്ധമായി ചപ്പുചവറുകൾ വലിച്ചെറിയുന്ന സ്വഭാവവും തുറസായ സ്ഥലങ്ങളിൽ മലമൂത്രവിസർജനം നടത്താനുള്ള പ്രവണതയിലും ആളുകൾ മാറ്റം വരുത്തി. നഗരം വൃത്തിയായി സൂക്ഷിക്കുക എന്നത് തങ്ങളുടെ കടമയാണെന്ന് ഓരോരുത്തരും കരുതാൻ തുടുങ്ങി.
പുതിയ ഇൻഡോർ
2016 വരെ ഇതായിരുന്നില്ല സ്ഥിതി. മാലിന്യങ്ങൾ നിറഞ്ഞു കവിഞ്ഞ ഡസ്റ്റ് ബിന്നുകളും, നിലവാരശൂന്യമായ ജാഗിദാർ (നഗരം വൃത്തിയാക്കുന്നതിന്റെ കരാർ ഏറ്റെടുത്ത സ്വകാര്യ ഏജൻസികൾ) സേവനവും നഗരത്തെ ഒരു മാലിന്യക്കൂന്പാരമാക്കിക്കൊണ്ടിരുന്നു. ഈ സാഹചര്യത്തിലാണ് 2015ൽ ഇൻഡോർ കളക്ടറായി പി. നർഹരി ചുമതലയേറ്റത്.
നഗരത്തിന്റെ ദയനീയാവസ്ഥയെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കിയ അദ്ദേഹം മാറ്റംവരുത്താൻ തീരുമാനിച്ചു. ഭരണകൂടത്തിന്റെയും ജനങ്ങളുടെയും സഹായസഹകരണം തേടി. 2016 ജനുവരി 26ന് തുറസായ സ്ഥല മലമൂത്ര വിസർജന രഹിത (open Defection Free) നഗരമായി മാറി. ഇത്തരം ജില്ലകളുടെ ഗണത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്ന രാജ്യത്തെ രണ്ടാമത്തെ നഗരമാണ് ഇൻഡോർ.
തുടർച്ചയായ ചർച്ചകൾക്കും വ്യക്തമായ പദ്ധതികൾക്കും ശേഷം ഇൻഡോർ മുൻസിപ്പൽ കോർപറേഷൻ കമ്മീഷണർ ആയിരുന്ന മനീഷ് സിംഗ് ശ്രമകരമായ ഈ വെല്ലുവിളി സ്വയം ഏറ്റെടുക്കാൻ തയ്യാറായി. അതോടെ 2016 ൽ ശുചിത്വ നഗരങ്ങളുടെ സർവേയിൽ ഇൻഡോറിന്റെ സ്ഥാനം മെച്ചപ്പെട്ടു.
മുൻ വർഷങ്ങളിൽ ശുചിത്വത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ ഇൻഡോർ വളരെ പിന്നിലായിരുന്നതുകൊണ്ട് ധാരാളം ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങൾ ജനങ്ങൾ നേരിട്ടുകൊണ്ടിരുന്നു. 2016ൽ ഇൻഡോർ നഗരവാസികളുടെ ആരോഗ്യനില മെച്ചപ്പെട്ടതായി ശ്രദ്ധയിൽപെട്ടു. ശുചിത്വത്തെക്കുറിച്ച് ജനങ്ങളിൽ അവബോധമുണ്ടാക്കിയതാണ് ഇൻഡോറിനെ ഒന്നാമതാക്കിയതിന്റെ അടിസ്ഥാനമെന്ന് വേണമെങ്കിൽ പറയാം. ഏതു വെല്ലുവിളികളെയും നേരിടാമെന്ന നിശ്ചയദാർഢ്യം നേതൃത്വത്തിനുമുണ്ടായിരുന്നു.
പോരാട്ടം
ഇൻഡോറിനെ ഏറ്റവും വൃത്തിയുള്ള നഗരമാക്കിക്കൊണ്ട് ശുചിത്വ സർവേയിൽ ഇടം നേടുക എന്നതായിരുന്നു ആദ്യ ലക്ഷ്യം. ആദ്യംതന്നെ ഇൻഡോറിനെ ഡസ്റ്റ്ബിൻ ഫ്രീ നഗരമാക്കി. നമ്മുടെ നാട്ടിലേതുപോലെ മാലിന്യമിടാൻ സ്ഥലമന്വേഷിച്ച് ജനങ്ങൾ അലയണ്ട. ജീവനക്കാർ വീട്ടിലെത്തും. ഒരിക്കലും നടക്കില്ലെന്നു കരുതിയിരുന്ന വീടുതോറും കയറിയുള്ള മാലിന്യശേഖരണം പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കൽ, തുറന്ന മലിനീകരണത്തിൽ നിന്നും നഗരത്തെ മോചിപ്പിക്കാനായി എൻജിഒകളുടെ സഹായം തേടൽ, "ഇഡോർ നന്പർ 1 ക്ലീൻ സിറ്റി' യാക്കാനുള്ള ജനപ്രിയ പ്രചാരണം, ശുചീകരണ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കായി കൂടുതൽ ജീവനക്കാരെ നിയോഗിക്കൽ, ജോലിക്കാരിലുള്ള തുടർച്ചയായ നിരീക്ഷണം തുടങ്ങിയിവയ്ക്ക് മുനിസിപ്പൽ കോർപറേഷൻ കൂടൂതൽ ഊന്നൽ നൽകി. ഖരമാലിന്യ സംസ്കരണം പല തലങ്ങളിലായിട്ടാണ് നടത്തിയിരുന്നത്.
തുടക്കം വീടുകളിൽനിന്ന്
വീടുകളിൽനിന്നു മാലിന്യം ശേഖരിച്ച് പൊതുവായി ഒരു സ്ഥലത്ത് എത്തിക്കുക എന്നതായിരുന്നു പ്രാഥമികതലം. നഗരത്തിൽ 1300 ഡസ്റ്റ്ബിന്നുകളുണ്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ അവയിൽ പലതും വളരെ മോശം അവസ്ഥയിലായിരുന്നു. തുടർച്ചയായി ഇവ വൃത്തിയാക്കുന്നതിൽ ജാഗിദാർസ് വീഴ്ചവരുത്തിയിരുന്നതിനാൽ ഇവ കവിഞ്ഞൊഴുകി നഗരത്തിന് വൃത്തികെട്ട രൂപം നൽകി. നഗരത്തിലൂടെ അലഞ്ഞുതിരിഞ്ഞ് നടക്കുന്ന പശുക്കളും, പന്നികളും ഈ ജാഗിദാറുമാരുടെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ളവയായിരുന്നു. ഇവയുടെ മുഖ്യഭക്ഷണം നഗരത്തിലെ മാലിന്യങ്ങൾ തന്നെയായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് നഗരമധ്യത്തിൽ നിന്ന് മാലിന്യങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്യുന്നതിൽ അവർ അത്ര താത്പര്യം കാണിച്ചിരുന്നില്ല. അവരിൽനിന്ന് ഉത്തരവാദിത്വം മുനിസിപ്പാലിറ്റി ഏറ്റെടുത്തു.
പൊളിച്ചടുക്കി
മാലിന്യ നിർമാർജനത്തിന്റെ ദ്വിതീയ തലത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടിരുന്നത് "എ ടു ഇസഡ്' എന്ന കന്പനിയായിരുന്നു. ഈ കന്പനി കടുത്ത സാന്പത്തിക പ്രതിസന്ധി അനുഭവിച്ചിരുന്നതിനാൽ സേവനം വളരെ പരിമിതമായിരുന്നു. മുനിസിപ്പാലിറ്റിയുടെ ആവശ്യാനുസരണം ചേരിപ്രദേശങ്ങളിലും നഗരങ്ങളിൽപോലും വേണ്ടത്ര ശൗചാലയങ്ങൾ നിർമിച്ച് നൽകാനോ, ഉള്ളവ ഉപയോഗപ്രദമായ രീതിയീൽ സൂക്ഷിക്കനോ അവർക്ക് കഴിഞ്ഞില്ല. ഇതുമൂലം ചേരിപ്രദേശങ്ങളിലുള്ള തുറസായ മലമൂത്ര വിസർജനം കടുത്ത ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങൾക്ക് കാരണമായി. "എ ടു ഇസഡ്'പിരിച്ചുവിട്ട് ദ്വിതീയ മാലിന്യനിർമാർജനത്തിന്റെ ഉത്തരവാദിത്വം നഗർനിഗം സ്വയം ഏറ്റെടുത്തു. നഗരങ്ങളിലും ചേരിപ്രദേശങ്ങളിലും ആവശ്യത്തിന് ശൗചാലയങ്ങൾ നിർമിക്കുകയും ഉള്ളവ ഉപയോഗയോഗ്യമാക്കുകയും ചെയ്തു. പൊതുജനസഹകരണംകൂടിയായപ്പോൾ ഇൻഡോർ ഒരു ഡസ്റ്റ്ബിൻ രഹിത നഗരമായി പരിണമിച്ചു.
ഒറ്റക്കെട്ട്
ഇൻഡോറിന്റെ സ്വച്ഛ്ഭാരത് മിഷന്റെ വിജയത്തിനുപിന്നിലെ നിർണായക ഘടകങ്ങൾ എന്നുപറയുന്നത് ഇൻഡോർ കളക്ടർ പി. നർഹരി, മുൻസിപ്പൽ കമ്മീഷണർ മനീഷ് സിംഗ്, മേയർ മാലിനി ഗൗഡ്, രാഷ്ട്രീയനേതൃത്വം, തൊഴിലാളികളുടെ സഹകരണം, പൊതുജനത്തിന്റെ പിന്തുണ, എൻജിഒകളുടെ സേവനം തുടങ്ങിയവയാണ്.
2015 ഓഗസ്റ്റ് മുതൽ 2016 നവംബർ വരെയുള്ള കാലഘട്ടത്തിൽ മുനിസിപ്പൽ കോർപറേഷൻ കൂടുതൽ വാഹനങ്ങൾ വാങ്ങി. 415 ടിപ്പറുകൾ, 22 ജെസിബികൾ, 16 ദീർഘദൂര ആവശ്യത്തിനുള്ള വാഹനങ്ങൾ എന്നിവ. അതോടൊപ്പംതന്നെ പ്രവർത്തനരഹിതമായിരുന്ന മുനിസിപ്പാലിറ്റി വർക്ഷോപ്പുകൾ പുനരുദ്ധരിക്കുകയും ചെയ്തതോടെ പ്രവർത്തനം സുഗമമായി.
വൃത്തിയുള്ള നഗരം രൂപപ്പെടുത്തുക എന്ന ദർശനത്തോടെ മേയർ 85 വാർഡുകളെ 19 സോണുകളായി തിരിച്ചു. ഓരോ സോണിനും ഓരോ സാനിറ്ററി ഇൻസ്പക്ടറെ അനുവദിച്ചു (സിഎസ്ഐ). ഓരോ സോണിന്റെയും മാലിന്യ നിർമാജനത്തിന്റെയും മോടിപിടിപ്പിക്കലിന്റെയും പൂർണചുമതല സിഎസ്ഐയെ ഏൽപ്പിച്ചു. ശുചിത്വ നിരീക്ഷണത്തിന് യാത്രചെയ്യാനായി ഇവർക്ക് മഹീന്ദ്രാജീപ്പുകളും അനുവദിച്ചു നൽകി. ഓരോ സോണിന്റെയും പ്രവർത്തന റിപ്പോർട്ടുകൾ കൈമാറുവാൻ വാക്കി ടോക്കികൾ നൽകി. അലക്ഷ്യമായി മാലിന്യങ്ങൾ വലിച്ചെറിയുന്നവർക്കെതിരെ നടപടിയെടുക്കാനും സ്പോട്ടിൽ വച്ചുതന്നെ പിഴ ഈടാക്കാനുമുള്ള അധികാരം സിഎസ്ഐമാർക്ക് ലഭിച്ചതോടുകൂടി ഓരോ സോണും ശുചിത്വത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ മുന്നേറാൻ തുടങ്ങി.
രാഷ്ട്രീയക്കളിയില്ല
കമ്മീഷണറും മേയറും ഏകോപിതമായിട്ടാണ് പ്രവർത്തിച്ചിരുന്നത്. ഉത്തരവാദിത്വബോധമില്ലാതെ പെരുമാറുന്ന തൊഴിലാളികൾക്കെതിരെ കമ്മീഷണർ അച്ചടക്ക നടപടി എടുത്താൽ അതിൽ രാഷ്ട്രീയ നേതൃത്വം ഇടപെടില്ല എന്ന് വ്യക്തമാക്കിക്കൊണ്ട് ആവശ്യാനുസരണം തീരുമാനമെടുക്കാനുള്ള അധികാരം കമ്മീഷണർക്കു നൽകി.
മാലിന്യം വേർതിരിച്ചെടുക്കണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകതയെക്കുറിച്ച് സമൂഹത്തിലെ എല്ലാ വിഭാഗത്തിലും പ്രത്യകിച്ച് താഴെക്കിടയിലുള്ളവരിൽ അവബോധം നടത്തി. വീട്ടിൽ തന്നെ മാലിന്യം വേർതിരിക്കാനുള്ള പരിശീലനം പൗരന്മാർക്ക് നൽകി. ഇന്ന് നഗരത്തിൽ ജി.പി.എസ് ബന്ധിപ്പിച്ചിട്ടുള്ള 600 വാഹനങ്ങൾ വീടുതോറും മാലിന്യശേഖരണത്തിനെത്തുന്നു.
മാസം 100 രൂപ
ഒരു മാസത്തെ ശേഖരണതുകയായി ഓരോ കുടുംബവും വെറും 100 രൂപ മാത്രമേ നഗരസഭയിലേക്ക് അടയ്ക്കണ്ടതുള്ളൂ. തന്ത്രപ്രധാനമായ 10 സ്ഥലങ്ങളിൽ അൾട്രാമോഡേണ് ട്രാൻസ്ഫർ സ്റ്റേഷനുകൾ രൂപീകരിച്ചു. പ്രതിദിനം ഇൻഡോർ നഗരം 1150 ടണ് മാലിന്യങ്ങൾ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നു. ഈ 1150 ടണ് മാലിന്യവും ദിവസേന ശേഖരിക്കാനും, ശാസ്ത്രീയമായി സംസ്ക്കരിക്കാനുമുള്ള ശേഷി മുൻസിപ്പാലിറ്റി വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. ഇൻഡോറിന്റെ പല ഭാഗങ്ങളിലായി കൂട്ടിയിട്ടിരിക്കുന്ന മാലിന്യങ്ങൾ ബയോമൈനിംഗിലൂടെ നീക്കം ചെയ്യുന്നതിന് 100 ഏക്കറോളം ഭൂമി കണ്ടെത്തി. നഗരത്തിൽ ഉത്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന മാലിന്യങ്ങൾ 100 ശതമാനം പരിസ്ഥിതി സുരക്ഷിതമായി സംസ്ക്കരിച്ചു. 2017 ൽ ക്ലീൻ സിറ്റി ടാഗ് നേടിക്കൊണ്ട് ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും വൃത്തിയുള്ള നഗരമെന്ന അംഗീകാരം ഇൻഡോറിന് ലഭിച്ചു. പിന്നെ തുടർച്ചയായി 2018, 2019, 2020 വർഷങ്ങളിൽ ഇൻഡോർ ഈ സ്ഥാനം നിലനിർത്തി. 2019ൽ ത്രീ ആർ (റെഡ്യൂസ്, റീയൂസ്, റീസൈക്കിൾ) അംഗീകാരവും 5 സ്റ്റാർ റേറ്റിങ്ങൂം ഇൻഡോറിന് സ്വന്തമായി. ഇന്ന് കന്പോസ്റ്റിന്റെയും, മാലിന്യ പുനരുപയോഗത്തിന്റെയും മാലിന്യ വിഭജനത്തിന്റെയും മാലിന്യസംസ്കരണത്തിന്റെയും കാര്യത്തിൽ 100% ശതമാനം വിജയിച്ചിരിക്കുന്ന നഗരമാണ് ഇഡോർ.
സംവിധാനങ്ങൾ
നഗരത്തിന്റെ വടക്കുഭാഗത്ത് കാൻ നദിയുടെ അടുത്തുള്ള കന്പിത്കേഡിയിൽ 78, 12, 245 എംഎൽഡി ശേഷിയുള്ള മൂന്ന് മലിനജല ശുദ്ധീകരണ പ്ലാന്റുകൾ നിർമിച്ചു. എല്ലാ പ്ലാന്റുകളുടെയും ശേഷി 335 എംഎൽഡി ആണ്. നഗരത്തിന്റെ ഇന്നത്തെ ആവശ്യം നിറവേറ്റാൻ ഇത് ധാരാളമാണ്. നഗരത്തിൽ ഉത്പാദിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന മലിനജലം കന്പിത്കേഡിയിലെ പ്ലാന്റിൽ എത്തിക്കുവാനായി 1450 കെ.എം. ദ്വതീയ ത്രിതീയ മലിന ജല സംവിധാനവും, 149 കെ.എം. പ്രാഥമിക സംവിധാനവും നഗരത്തിൽ നിർമിച്ചിട്ടുണ്ട്. എസ്ബിആർ സാങ്കേതിക വിദ്യയുപയോഗിച്ച് നിർമിച്ചിരിക്കുന്ന ഈ പ്ലാന്റ് 245 എംഎൽഡിയാണ്. ഇന്ന് ഇന്ത്യയിലെതന്നെ ഏറ്റവും വലിയ മലിനജല ശുദ്ധീകരണ പ്ലാന്റാണിത്.
മാലിന്യങ്ങൾ പുനരുപയോഗം ചെയ്തിരിക്കുന്നത് 2 സെൻട്രലൈസ്ഡ് മെറ്റീരിയൽ റിക്കവറി ഫസിലിറ്റിയും (എംആർഎഫ്) 4 ഡീസെൻട്രലൈസ്ഡ് എംആർഎഫും ഉപയോഗിച്ചാണ്. നഗരത്തിലെ ഖര മാലിന്യ സംസ്ക്കരണത്തിനും ഐഎംസി ത്രീ ആർ മിഷൻ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു. ഇത് ഏറ്റവും ആദ്യം പരീക്ഷിച്ചത് ലോകമാന്യനഗറിലെ 750 വീടുകളിലാണ്. ഈ പ്രോജക്റ്റിൽ മാലിന്യത്തിന്റെ 100 ശതമാനവും ശാസ്ത്രീയമായി സംസ്കരിക്കുന്നതിനും പുനരുപയോഗത്തിനുമായി വർക്ക്ഷോപ്പുകളും അവബോധ ക്യാന്പുകളും സംഘടിപ്പിച്ചു.
പ്ലാസ്റ്റിക്കില്ല
നഗരത്തിൽനിന്നും പ്ലാസ്റ്റിക്ക് ബാഗുകൾ പൂർണമായും പിൻവലിക്കുകയും പകരം പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദബാഗുകൾ പരിചയപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.
നഗരത്തിൽ 458 മാലിന്യ ദുർബല പ്രദേശങ്ങളുണ്ടായിരുന്നു. ഇവിടെ മാലിന്യം ഇടുന്നതിന് 1380 ബിന്നുകളും 408 മാലിന്യനിക്ഷേപ കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ടായിരുന്നു. എന്നാൽ 2016 ഡിസംന്പറിൽ ഇൻഡോർ ബിൻ ഫ്രീ സിറ്റി ആയി മാറി. ഈ പദവി ലഭിക്കുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യത്തെ നഗരം.
ഇന്ന് ഇൻഡോർ നഗരത്തിൽ പ്ലാസ്റ്റിക്ക് ബാഗുകൾ അനുവദനീയമല്ല. തുണി സഞ്ചികൾ ലഭ്യമാണ്.
മരുന്നുവില്പന പകുതിയായി
രണ്ടു വർഷംകൊണ്ട് നഗരവാസികളുടെ ആരോഗ്യനില മെച്ചപ്പെട്ടു. മരുന്ന് വിൽപ്പനയിൽ 50% ത്തോളം കുറവ് വന്നിരിക്കുന്നു എന്നാണ് ഐഎംഎയുടെ കണക്കുകൾ വെളിപ്പെടുത്തുന്നത്.
നൂതനവും സാങ്കേതികവുമായ ക്ലീനിഗ് സംവിധാനങ്ങളുപയോഗിച്ച് നഗരത്തിൽനിന്നും പൊടിപടലങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്യുന്നതുവഴി ശ്വാസകോശ സംബന്ധ രോഗങ്ങളിൽ ഗണ്യമായ കുറവ് കാണപ്പെട്ടു. ആരോഗ്യവകുപ്പിന്റെ കണക്കനുസരിച്ച് സാംക്രമികരോഗങ്ങളിൽ 75%ശതമാനം കുറവാണ് മുൻവർഷങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് ഇൻഡോറിൽ.
തൊഴിൽ ലഭ്യത
വിവിധ മാലിന്യനിർമാർജന പ്രോസസിംഗ് യുണിറ്റുകൾ വഴി 500 ൽ പരം ആളുകൾക്ക് ജോലി ലഭിച്ചു.
കേന്ദ്രങ്ങളിലെത്തുന്ന മാലിന്യങ്ങൾ വേർതിരിക്കുന്നതിന് 1113 പേരെ നിയോഗിച്ചു. സഫായി മിത്രയുടെ കീഴിൽ 8451 പേർ നഗരത്തിലുടനീളം മാലിന്യനിർമാർജനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. 4 എൻജിഒകൾ മികച്ച സേവനം കാഴ്ച്ചവയ്ക്കുന്നു.
ഭാവി പദ്ധതികൾ
വീടുകളിൽനിന്നു നനഞ്ഞ മാലിന്യങ്ങൾ, ഖരമാലിന്യങ്ങൾ, അപകടകരമായ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ വേർതിരിച്ച് വീടുകൾതോറും കയറി ശേഖരിക്കുന്നതിനായ് 600 ടിപ്പറുകൾ വാങ്ങാൻ പദ്ധതിയിടുന്നു.
മാലിന്യങ്ങളുടെ ദ്വിതീയ ഗതാഗതത്തിനായി 10 അൾട്രാമോഡേണ് ട്രാൻസ്ഫർ സ്റ്റേഷനുകളുടെ നിർമാണം നടത്താൻ ഉദ്ദേശിക്കുന്നു. ട്രാൻസ്ഫർ സ്റ്റേഷനിൽ നിന്നും മാലിന്യങ്ങൾ മെഷീനുകൾ വഴി കോംപാക്റ്റ് ചെയ്യുവാനും വലിയ വാഹനങ്ങളിൽ പ്രോസസിംഗ് പ്ലാന്റിലേക്ക് മാറ്റുവാനും സാധിക്കും. ഓരോ ട്രാൻസ്ഫർ സ്റ്റേഷനിലും നനഞ്ഞതും വരണ്ടതുമായ മാലിന്യങ്ങൾക്ക് പ്രത്യേക യന്ത്രങ്ങളും സ്ഥാപിക്കും.
റോഡിന്റെ വശങ്ങളിൽ കൂടുതൽ ലിറ്റർ ബിനുകൾ സ്ഥാപിക്കും. പഴയതും പ്രവർത്തനരഹിതവുമായ മാലിന്യസംസ്ക്കരണ പ്ലാന്റുകൾ ഏറ്റെടുത്ത് ആവശ്യമായ നവീകരണങ്ങളും പരിഷ്ക്കരണവും നടത്തും.
ഇൻഡോറിലെ കളക്ടറായിരുന്ന നർഹരി പറയുന്ന ഉത്തരം നമ്മുടെ അധികാരികളും ജനപ്രതിനിധികളും കേൾക്കുക:
സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ 73 വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞിട്ടും ഇന്നും എന്തുകൊണ്ടാണ് നമ്മുടെ പല നഗരങ്ങളും വൃത്തിഹീനമായിത്തന്നെ കിടക്കുന്നത് ?
ഒന്നാമതായി രാഷ്ട്രീയ നേതൃത്വം രാഷ്ട്രീയ പകപോക്കലുകൾ മറന്ന് ഒരേമനസോടെ പ്രവർത്തിക്കണം. മാറ്റത്തിനായുള്ള അടിയന്തരാവസ്ഥ സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം അഡ്മിനിസ്ട്രേഷന് കൊടുക്കണം. ശുചിത്വ മിഷനുവേണ്ടി കൂടുതൽ ജോലിക്കാരെ നിയമിക്കുകയും, അവർക്ക് വേണ്ടുന്ന നിർദേശങ്ങൾ നൽകുകയും ജോലി നിരീക്ഷിക്കുകയും വേണം. എല്ലാത്തിനുമുപരിയായി പൊതുജനങ്ങളിൽ ശുചിത്വനഗരത്തിന്റെ അവബോധം വളർത്തിയെടുക്കണം. ഒരോ പൗരനും ഞാൻ എന്റെ നഗരത്തെ മലിനമാക്കില്ല എന്ന തീരുമാനം എടുത്താൽ ചുരുങ്ങിയ സമയംകൊണ്ട് ഭാരതം ശുചിത്വത്തിൽ ഒന്നാമതു നിൽക്കുന്ന രാജ്യമായി മാറും.
ജെ.പി. കാപ്പുംതല
കാര്യം കാണാൻ കഴുത
ഒരു ലിറ്റര് കഴുതപ്പാലിനു വിപണിയില് 5,000 മുതല് 7,000 രൂപ വരെ വില. നഷ്ടത്തിലേക്കു പോയ അച്ഛന്റെ പശുവളർത്തലിനെ രക്
ചിറകുള്ള മോളി
ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടിൽ കനപ്പെട്ട ബാലൻസ് ഒന്നുമില്ല, വലിയ കുടുംബസ്വത്തോ ബിസിനസോ ഒന്നുമില്ല, ബന്ധുക്കളൊന്നും അത്ര വലിയ സന
ലാറ്ററൻ ഹൃദയം
ലാറ്ററൻ ബസിലിക്ക, കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ പ്രതീകം. രണ്ടര നൂറ്റാണ്ടു നീണ്ട മതപീഡനങ്ങൾക്കു ശേഷം റോമ്മാപുരിയിൽ ആദ്യമായി
പുത്തൻ പാന മനമുരുകും ധ്യാനം
അമ്മകന്നിമണിതന്റെ നിർമലദുഃഖങ്ങളിപ്പോൾ... എത്രയോ ഹൃദയസ്പർശിയാണ് ഈ വരികൾ. ഒരമ്മയുടെ നെഞ്ചുപിളർക്കുന്ന വിലാപ
ലണ്ടനിലെ മല്ലു ഷെഫ്
ലണ്ടൻ നഗരത്തിലെ ഒരു ഫൈവ് സ്റ്റാർ ഹോട്ടലിലേക്ക് എത്തുന്ന ഇംഗ്ലീഷുകാർ മലയാളികളുടെ നാടൻ വിഭവങ്ങളായ കപ്പയും മീനും ച
ഈ മലയും കടന്ന്
യാത്ര പോകുന്ന പലരുടെയും കഥകൾ നമ്മൾ കേൾക്കാറുണ്ട്. എന്നാൽ, സാഹസിക യാത്രകൾ പ്രിയമാക്കിയവരുടെയോ? മഞ്ഞുമലകൾ താണ്ട
ദേവദേയം ഈ സൗഭാഗ്യം
പല്ലിശേരിക്കുന്നിലെ കാരുണ്യപ്രവാഹം, അറിയുന്നവർക്കൊക്കെ മഹാവിസ്മയമാണ്. സ്നേഹപരിചരണത്തിന്റെയും കരുതലിന്റെയും ആ
ആ മൂന്നു വർഷങ്ങൾ
പി. ഭാസ്കരൻ...
മലയാളം നെഞ്ചിലേറ്റിയ പ്രിയ കവി. ആ തൂലികയിൽനിന്ന് ഉതിർന്നുവീണ കവിതാ ശകലങ്ങൾ മൂളാത്തവരായി ആ
കുട്ടനാടിന്റെ ഡോക്ടറമ്മയും മകനും
പഞ്ചനക്ഷത്ര ആശുപത്രികളിലെ ഗ്ലാമർ ജോലിയും സൗകര്യങ്ങളും വൻ പ്രതിഫലവും വേണ്ടെന്നു വച്ചു സ്വന്തം കൈയിലെ പണം മുടക്കി ഒ
പക്ഷിമൃഗാദികൾക്ക് പുത്തൻ ഊര്
ഭാവി നമ്മൾ പോകുന്നയിടമല്ല, സൃഷ്ടിക്കുന്നതാണ്. അതിലേക്കുള്ള പാതകൾ കണ്ടെത്തുന്നതല്ല, നിർമിക്കുന്നതാണ്. ഈ പാതകൾ നിർ
കുഞ്ഞിരാമാനന്ദം
ഈ ആശുപത്രിയുടെ ഉടമ ഒരു കല്പണിക്കാരനാണ്. സ്വന്തം അധ്വാനത്തിൽ കല്ലുകളടുക്കി കെട്ടിപ്പൊക്കിയ ആശുപത്രി ആറു മാസങ്ങൾ
രാജ്ഭവനിലെ രഹസ്യങ്ങൾ
വലിയൊരു കപ്പലിന്റെ ഡെക്കില് ഇരിക്കുന്നതു പോലെ ഒരു മുനമ്പിലിരുന്ന് അറബിക്കടലിന്റെ ഗോവൻ ഭംഗി ആസ്വദിക്കുക, ഇതൊരു സ്വ
മഹാപാപത്തിന് 25 വയസ്
ഗുജറാത്തിലും ഒറീസയിലെ കാണ്ഡമാലിലും മണിപ്പുരിലുമൊക്കെ ന്യൂനപക്ഷങ്ങൾ കൊല്ലാക്കൊല ചെയ്യപ്പെടുന്നതിനു മുന്പത്തെ കാര്
ഇന്ത്യയുടെ മാനേജ്മെന്റ് ഗുരു
ഇന്ത്യയിൽ ബിസിനസ് മാനേജ്മെന്റ് പഠനത്തിനു തുടക്കമിട്ടത് ജംഷഡ്പുർ എക്സ്എല്ആര്ഐയിലെ ഈശോ സഭാ വൈദികർ ആണെങ്കിൽ അ
കയാക്കിംഗ് പ്രീസ്റ്റ്
മുപ്പതു വയസു വരെ വെള്ളത്തിലിറങ്ങാൻ പേടിയായിരുന്ന ഒരു യുവാവ്. 32-ാം വയസിൽ നിർബന്ധത്താൽ നീന്തൽ പഠിക്കുന്നു. പിന്നെ പ
75 ലും വശീകരിക്കുന്നു വിഷകന്യക
ജീവിതവും മരണവും മുഖാമുഖം നിൽക്കുന്ന കുടിയേറ്റ ഭൂമിയിലെ രാപ്പകൽ യുദ്ധങ്ങൾ ആകാശവൃക്ഷത്തിലെ ഏറുമാടത്തിലിരുന്ന് ഒ
ഒന്നാം പുൽക്കൂട്
1223... വിശുദ്ധ ഫ്രാൻസിസ് അസീസി ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ പുൽക്കൂട് ഒരുക്കിയ വർഷം. ആ മഹാസംഭവത്തിന് ഈ ക്രിസ്മസ് ദിനത്തിൽ
ജാർഖണ്ഡിന്റെ കറുത്ത മുത്ത്, ധോരി മാതാവ്!
നൂറടി താഴ്ചയുള്ള കൽക്കരി ഖനിയിൽനിന്ന് ഒരു രൂപം കിട്ടുന്നു. അതു കാളിദേവിയാണെന്നു ധരിച്ച് ഒരു മുറിയിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു
പശുക്കൂട്ടിലെ പവർഹൗസ്
വൈദ്യുതിച്ചാർജിനെച്ചൊല്ലി പലരും ആശങ്കയിലും ആശയക്കുഴപ്പത്തിലും കഴിയുന്പോൾ ദേ ഇവിടൊരാൾ തന്റെ പശുക്കൂട്ടിൽനിന്ന
ആ രാത്രിയുടെ കാവൽ മാലാഖ
സ്വന്തം ജീവൻ ബലികഴിച്ച് നൂറ്റന്പതോളം ഹോസ്റ്റൽവാസികളെ ജീവിതത്തിലേക്കു പിടിച്ചുകയറ്റിയ സിസ്റ്റർ ലയോള സിഎംസി എന്ന ധ
കാര്യം കാണാൻ കഴുത
ഒരു ലിറ്റര് കഴുതപ്പാലിനു വിപണിയില് 5,000 മുതല് 7,000 രൂപ വരെ വില. നഷ്ടത്തിലേക്കു പോയ അച്ഛന്റെ പശുവളർത്തലിനെ രക്
ചിറകുള്ള മോളി
ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടിൽ കനപ്പെട്ട ബാലൻസ് ഒന്നുമില്ല, വലിയ കുടുംബസ്വത്തോ ബിസിനസോ ഒന്നുമില്ല, ബന്ധുക്കളൊന്നും അത്ര വലിയ സന
ലാറ്ററൻ ഹൃദയം
ലാറ്ററൻ ബസിലിക്ക, കത്തോലിക്കാ സഭയുടെ പ്രതീകം. രണ്ടര നൂറ്റാണ്ടു നീണ്ട മതപീഡനങ്ങൾക്കു ശേഷം റോമ്മാപുരിയിൽ ആദ്യമായി
പുത്തൻ പാന മനമുരുകും ധ്യാനം
അമ്മകന്നിമണിതന്റെ നിർമലദുഃഖങ്ങളിപ്പോൾ... എത്രയോ ഹൃദയസ്പർശിയാണ് ഈ വരികൾ. ഒരമ്മയുടെ നെഞ്ചുപിളർക്കുന്ന വിലാപ
ലണ്ടനിലെ മല്ലു ഷെഫ്
ലണ്ടൻ നഗരത്തിലെ ഒരു ഫൈവ് സ്റ്റാർ ഹോട്ടലിലേക്ക് എത്തുന്ന ഇംഗ്ലീഷുകാർ മലയാളികളുടെ നാടൻ വിഭവങ്ങളായ കപ്പയും മീനും ച
ഈ മലയും കടന്ന്
യാത്ര പോകുന്ന പലരുടെയും കഥകൾ നമ്മൾ കേൾക്കാറുണ്ട്. എന്നാൽ, സാഹസിക യാത്രകൾ പ്രിയമാക്കിയവരുടെയോ? മഞ്ഞുമലകൾ താണ്ട
ദേവദേയം ഈ സൗഭാഗ്യം
പല്ലിശേരിക്കുന്നിലെ കാരുണ്യപ്രവാഹം, അറിയുന്നവർക്കൊക്കെ മഹാവിസ്മയമാണ്. സ്നേഹപരിചരണത്തിന്റെയും കരുതലിന്റെയും ആ
ആ മൂന്നു വർഷങ്ങൾ
പി. ഭാസ്കരൻ...
മലയാളം നെഞ്ചിലേറ്റിയ പ്രിയ കവി. ആ തൂലികയിൽനിന്ന് ഉതിർന്നുവീണ കവിതാ ശകലങ്ങൾ മൂളാത്തവരായി ആ
കുട്ടനാടിന്റെ ഡോക്ടറമ്മയും മകനും
പഞ്ചനക്ഷത്ര ആശുപത്രികളിലെ ഗ്ലാമർ ജോലിയും സൗകര്യങ്ങളും വൻ പ്രതിഫലവും വേണ്ടെന്നു വച്ചു സ്വന്തം കൈയിലെ പണം മുടക്കി ഒ
പക്ഷിമൃഗാദികൾക്ക് പുത്തൻ ഊര്
ഭാവി നമ്മൾ പോകുന്നയിടമല്ല, സൃഷ്ടിക്കുന്നതാണ്. അതിലേക്കുള്ള പാതകൾ കണ്ടെത്തുന്നതല്ല, നിർമിക്കുന്നതാണ്. ഈ പാതകൾ നിർ
കുഞ്ഞിരാമാനന്ദം
ഈ ആശുപത്രിയുടെ ഉടമ ഒരു കല്പണിക്കാരനാണ്. സ്വന്തം അധ്വാനത്തിൽ കല്ലുകളടുക്കി കെട്ടിപ്പൊക്കിയ ആശുപത്രി ആറു മാസങ്ങൾ
രാജ്ഭവനിലെ രഹസ്യങ്ങൾ
വലിയൊരു കപ്പലിന്റെ ഡെക്കില് ഇരിക്കുന്നതു പോലെ ഒരു മുനമ്പിലിരുന്ന് അറബിക്കടലിന്റെ ഗോവൻ ഭംഗി ആസ്വദിക്കുക, ഇതൊരു സ്വ
മഹാപാപത്തിന് 25 വയസ്
ഗുജറാത്തിലും ഒറീസയിലെ കാണ്ഡമാലിലും മണിപ്പുരിലുമൊക്കെ ന്യൂനപക്ഷങ്ങൾ കൊല്ലാക്കൊല ചെയ്യപ്പെടുന്നതിനു മുന്പത്തെ കാര്
ഇന്ത്യയുടെ മാനേജ്മെന്റ് ഗുരു
ഇന്ത്യയിൽ ബിസിനസ് മാനേജ്മെന്റ് പഠനത്തിനു തുടക്കമിട്ടത് ജംഷഡ്പുർ എക്സ്എല്ആര്ഐയിലെ ഈശോ സഭാ വൈദികർ ആണെങ്കിൽ അ
കയാക്കിംഗ് പ്രീസ്റ്റ്
മുപ്പതു വയസു വരെ വെള്ളത്തിലിറങ്ങാൻ പേടിയായിരുന്ന ഒരു യുവാവ്. 32-ാം വയസിൽ നിർബന്ധത്താൽ നീന്തൽ പഠിക്കുന്നു. പിന്നെ പ
75 ലും വശീകരിക്കുന്നു വിഷകന്യക
ജീവിതവും മരണവും മുഖാമുഖം നിൽക്കുന്ന കുടിയേറ്റ ഭൂമിയിലെ രാപ്പകൽ യുദ്ധങ്ങൾ ആകാശവൃക്ഷത്തിലെ ഏറുമാടത്തിലിരുന്ന് ഒ
ഒന്നാം പുൽക്കൂട്
1223... വിശുദ്ധ ഫ്രാൻസിസ് അസീസി ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ പുൽക്കൂട് ഒരുക്കിയ വർഷം. ആ മഹാസംഭവത്തിന് ഈ ക്രിസ്മസ് ദിനത്തിൽ
ജാർഖണ്ഡിന്റെ കറുത്ത മുത്ത്, ധോരി മാതാവ്!
നൂറടി താഴ്ചയുള്ള കൽക്കരി ഖനിയിൽനിന്ന് ഒരു രൂപം കിട്ടുന്നു. അതു കാളിദേവിയാണെന്നു ധരിച്ച് ഒരു മുറിയിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചു
പശുക്കൂട്ടിലെ പവർഹൗസ്
വൈദ്യുതിച്ചാർജിനെച്ചൊല്ലി പലരും ആശങ്കയിലും ആശയക്കുഴപ്പത്തിലും കഴിയുന്പോൾ ദേ ഇവിടൊരാൾ തന്റെ പശുക്കൂട്ടിൽനിന്ന
ആ രാത്രിയുടെ കാവൽ മാലാഖ
സ്വന്തം ജീവൻ ബലികഴിച്ച് നൂറ്റന്പതോളം ഹോസ്റ്റൽവാസികളെ ജീവിതത്തിലേക്കു പിടിച്ചുകയറ്റിയ സിസ്റ്റർ ലയോള സിഎംസി എന്ന ധ
ഗോക്കളെ മേയ്ച്ചും....മനസുണ്ടെങ്കിൽ എല്ലാം മനോഹരമാകും
പഠനത്തിന് ഇടവേള കിട്ടിയാൽ മൊബൈൽ ഫോണിൽ തോണ്ടിയോ ടിവിക്കു മുന്നിൽ
ചടഞ്ഞിരുന്നോ സമയം നീക്കുന്നവരാണ് പല കൗമാരക്
മുരിങ്ങയിലകൊണ്ട് പുട്ട് ഉണ്ടാക്കിയ കഥ!
നാൽപ്പത്തിയേഴാം വയസിൽ സ്വകാര്യ ബാങ്കിലെ സീനിയർ മാനേജർ പദവി രാജിവച്ച് ഒരു വ്യവസായം തുടങ്ങിയപ്പോൾ പലരും എതിർത്തു
ചിപ്പിലിത്തോട്ടിലെ ലോകകപ്പ്
ലോകകപ്പ് ക്രിക്കറ്റ് ഫൈനൽ ജ്വരത്തിൽ ലോകം ആറാടുന്പോൾ ഇവിടെയൊരാൾ ക്രിക്കറ്റിന്റെ മറ്റൊരു ആവേശക്കാഴ്ച തീർത്തു ക്രിക്ക
ചൂടൻ സിറ്റി വഴി കുവൈറ്റ്
ആത്മാവു സിറ്റിയിലൂടെ മോസ്കോയിലെത്താം. അവിടെനിന്നു കുവൈറ്റ് സിറ്റി വഴി അമേരിക്കൻകുന്നിൽ ലാൻഡ് ചെയ്യാം. ചൂടൻ സിറ്റിയി
കലിഗ്രഫിയില് കൈവച്ചാല്
കൈയക്ഷരം മോശമാണെന്നു പരിഭവിക്കുന്നവരാണോ നിങ്ങൾ...! എങ്കിൽ കലിഗ്രഫിയിൽ ഒന്നു കൈവച്ചാലോ..? മലയാള സിനിമയുടെ പരസ്യ
യഹൂദന്റെ മസ്തിഷ്കം
ഹമാസ് ഭീകരർ ഇസ്രയേൽ ആക്രമിച്ചതിലൂടെ തുടക്കമിട്ട മറ്റൊരു യുദ്ധം ലോകത്തെ മുറിവേൽപിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. യഹൂദരെപ്
സൺഡേ ദീപിക അവതരിപ്പിക്കുന്നു...ബാൻഡ് മേളം ചന്പക്കുളം സിസ്റ്റേഴ്സ്
“ഉടൻതന്നെ മൈതാനത്ത് നിങ്ങൾ ഏവരും ആകാംക്ഷയോടെ കാത്തിരുന്ന ആ അപൂർവ കലാവിരുന്ന് ആരംഭിക്കുന്നു. സുപ്രസിദ്ധ ബാൻഡ് സം
ഇത്തിരി പുളിക്കും
ഗ്രാമത്തിൽ എല്ലാവരുംകൂടി ചേർന്ന് വർഷം ഏകദേശം 35 ടണ് കുടംപുളിയാണ് വിളവെടുക്കുന്നത്. അതായത്, പ്രതിവര്ഷം 65 ലക്ഷ
സിൻ ചാവോ വിയറ്റ്നാം വിളിക്കുന്നു!
പതിറ്റാണ്ടുകൾ നീണ്ട യുദ്ധത്തിൽ ബോംബുകൾ നക്കിത്തുടച്ച ഒരു നാട്. ചോരയും നിലവിളിയും പട്ടിണിയും ഭീതി പരത്തിയ മണ്ണ്. ഒര
ഘടികാരങ്ങൾ നിലച്ച സമയം
79 ദിവസം ഐസിയുവിൽ... അതിൽ 60 ദിവസവും വെന്റിലേറ്ററിൽ...45 ദിവസം തുടർച്ചയായ ഡയാലിസിസ്, അവയവങ്ങൾ 80 ശതമാനവും പ്ര
Latest News
അമാനത്തുള്ള ഖാനെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തില്ലെന്ന് ഇഡി
വീട്ടുവളപ്പിൽ കഞ്ചാവ് ചെടികൾ; മലപ്പുറത്ത് വീട്ടുടമ അറസ്റ്റിൽ
കപ്പലിലെ 16 ഇന്ത്യക്കാർക്കും മടങ്ങാൻ അനുമതി നൽകിയതായി ഇറാൻ സ്ഥാനപതി
ഇന്തോനേഷ്യയിൽ അഗ്നിപർവത സ്ഫോടനം: 11,000 പേരെ ഒഴിപ്പിച്ചു
ആം ആദ്മി എംഎൽഎ അമാനത്തുള്ള ഖാനെ അറസ്റ്റു ചെയ്ത് ഇഡി
Latest News
അമാനത്തുള്ള ഖാനെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തില്ലെന്ന് ഇഡി
വീട്ടുവളപ്പിൽ കഞ്ചാവ് ചെടികൾ; മലപ്പുറത്ത് വീട്ടുടമ അറസ്റ്റിൽ
കപ്പലിലെ 16 ഇന്ത്യക്കാർക്കും മടങ്ങാൻ അനുമതി നൽകിയതായി ഇറാൻ സ്ഥാനപതി
ഇന്തോനേഷ്യയിൽ അഗ്നിപർവത സ്ഫോടനം: 11,000 പേരെ ഒഴിപ്പിച്ചു
ആം ആദ്മി എംഎൽഎ അമാനത്തുള്ള ഖാനെ അറസ്റ്റു ചെയ്ത് ഇഡി
Chairman - Dr. Francis Cleetus | MD - Benny Mundanatt | Chief Editor - George Kudilil
Copyright © 2024
, RDL. All rights reserved To access reprinting rights, please contact
[email protected]
Tel: +91 481 2566706,2566707,2566708
Privacy policy
    
Terms and conditions for online payment
Copyright @ 2022 , Rashtra Deepika Ltd.
Top