ശാ​ന്തി​ദൂ​ത​ൻ അ​ന്ന് ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു
ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് അ​ധി​നി​വേ​ശ​ത്തി​ൽ​നി​ന്നു ഭാ​ര​തം സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​യ നി​മി​ഷ​ത്തി​ന്‍റെ അ​ത്യാ​ഹ്ലാ​ദ​ത്തി​ൽ പ​ങ്കു​ചേ​രാ​ൻ ആ ​രാ​ത്രി മ​ഹാ​ത്മാ​ഗാ​ന്ധി ഡ​ൽ​ഹി​യി​ൽ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

ചോ​ര​പ്പു​ഴ​യൊ​ഴു​കി​യ ആ ​ദി​ന​ങ്ങ​ളി​ൽ ഹി​ന്ദു-​മു​സ്ലിം വ​ർ​ഗീ​യ ല​ഹ​ള​ക​ൾ​ക്കു ന​ടു​വി​ൽ ശാ​ന്തി​ദൂ​ത​നാ​യി മ​ഹാ​ത്മ​ജി ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ല​ബ്ധി​യേ​ക്കാ​ൾ അ​ഹിം​സ​യു​ടെ ആ​ചാ​ര്യ​ന് പ​ര​മ​പ്ര​ധാ​നം സ​മാ​ധാ​ന​വും മ​ത​മൈ​ത്രി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു.

1947 ഓ​ഗ​സ്റ്റ് ആ​റി​ന് വൈ​കു​ന്നേ​രം പാ​റ്റ്ന വ​ഴി ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള ക​ൽ​ക്ക​ട്ട മെ​യി​ൽ ട്രെ​യി​നി​ൽ ലാ​ഹോ​റി​ൽ നി​ന്നാ​ണ് ഗാ​ന്ധി​ജി യാ​ത്ര​പു​റ​പ്പെ​ട്ട​ത്.

ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ലെ​ത്തി​യ​ശേ​ഷം ഇ​പ്പോ​ഴ​ത്തെ ബം​ഗ്ലാ​ദേ​ശി​ൽ​പ്പെ​ട്ട ന​വോ​ഖാ​ലി​യി​ലേ​ക്കു പോ​കാ​നാ​യി​രു​ന്നു മു​ൻ​കൂ​ർ തീ​രു​മാ​നം. ഓ​ഗ​സ്റ്റ് ഒ​ൻ​പ​തി​ന് ഗാ​ന്ധി ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ൽ ട്രെ​യി​നി​റ​ങ്ങി.

ന്യൂ​ന​പ​ക്ഷ​മാ​യ ത​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ധൈ​ര്യ​വും സു​ര​ക്ഷ​യും പ​ക​രാ​ൻ ഗാ​ന്ധി​ജി എ​ത്ത​ണ​മെ​ന്ന ഹൈ​ന്ദ​വ​രു​ടെ മു​റ​വി​ളി മു​ൻ​നി​ർ​ത്തി​യാ​ണ് ന​വോ​ഖാ​ലി​യി​ലെ​ത്താ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹം വെ​ന്പ​ൽ​കൊ​ണ്ട​ത്.

ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ലെ​ത്തി​യ ഗാ​ന്ധി​ജി പി​ന്നോ​ക്ക ചേ​രി​പ്ര​ദേ​ശ​മാ​യ മി​യാ​ബാ​ഗാ​നി​ലെ ബ​ലി​യാ​ഘ​ട്ടി​ൽ കാ​ല​പ്പ​ഴ​ക്കം ചെ​ന്ന ഹൈ​ദേ​രി മാ​ൻ​ഷ​നി (നി​ല​വി​ൽ ഗാ​ന്ധി ഭ​വ​ൻ)​ലാ​യി​രു​ന്നു താ​മ​സം. അ​വി​ടെ ക​ൽ​ക്ക​ട്ട ജി​ല്ലാ മു​സ്ലീം ലീ​ഗ് നേ​താ​വ് മു​ഹ​മ്മ​ദ് ഉ​സ്മാ​ന്‍റെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ലു​ള്ള പ്ര​തി​നി​ധി​ക​ൾ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ചു. മു​സ്ലീം​ക​ളു​ടെ സു​ര​ക്ഷ ഉ​റ​പ്പാ​ക്കാ​തെ ബാ​പ്പു​ജി ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ൽ നി​ന്ന് ന​വോ​ഖാ​ലി​യി​ലേ​ക്കു പോ​ക​രു​തെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അ​വ​രു​ടെ അ​ഭ്യ​ർ​ഥ​ന.

ന​വോ​ഖാ​ലി​യി​ലെ ഹി​ന്ദു​ക്ക​ളു​ടെ സു​ര​ക്ഷ ഉ​റ​പ്പാ​ക്കു​മെ​ന്ന​തി​ൽ ഉ​റ​പ്പു​ത​രാ​മെ​ങ്കി​ൽ താ​ൻ ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ൽ ത​ങ്ങാ​മെ​ന്ന ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ നി​ല​പാ​ട് അ​വ​ർ അം​ഗീ​ക​രി​ച്ചു. അ​തി​നാ​ൽ ന​വോ​ഖാ​ലി യാ​ത്ര മാ​റ്റി​വ​ച്ചു. വാ​ക്കി​നു വി​പ​രീ​ത​മാ​യി ന​വോ​ഖാ​ലി​യി​ൽ ഹൈ​ന്ദ​വ​ർ ആ​ക്ര​മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടാ​ൽ താ​ൻ മ​ര​ണം വ​രെ ഉ​പ​വ​സി​ക്കു​മെ​ന്നും ഗാ​ന്ധി​ജി അ​വ​ർ​ക്കു മു​ന്ന​റി​യി​പ്പു ന​ൽ​കി​യി​രു​ന്നു.

ഓ​ഗ​സ്റ്റ് 11ന് ​ബം​ഗാ​ൾ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ഹു​സൈ​ൻ ഷ​ഹീ​ദ് സു​ഹ്റ​വാ​ർ​ഡി ബാ​പ്പു​ജി​യെ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ചു മു​സ്ലീ​ങ്ങ​ളു​ടെ അ​ര​ക്ഷി​താ​വ​സ്ഥ​യി​ൽ ആ​ശ​ങ്ക അ​റി​യി​ച്ചു. ന​വോ​ഖാ​ലി​യി​ൽ സ​മാ​ധാ​നം ഉ​റ​പ്പാ​ക്കു​മെ​ങ്കി​ൽ സ​മാ​ധാ​ന​പാ​ല​ക​നാ​യി താ​ൻ ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ൽ തു​ട​രാ​മെ​ന്ന ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ വാ​ക്ക് സു​ഹ്റ​വാ​ർ​ഡി അം​ഗീ​ക​രി​ച്ചു. ഇ​രു​സ​മു​ദാ​യ​ങ്ങ​ളി​ലും സു​ര​ക്ഷാ​ബോ​ധം ഉ​റ​പ്പാ​ക്കാ​ൻ സു​ഹ്റ​വാ​ർ​ഡി ഗാ​ന്ധി​ജി​ക്കൊ​പ്പം ഹൈ​ദേ​രി മാ​ൻ​ഷ​നി​ൽ ആ ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ താ​മ​സി​ച്ചു.

മു​സ്ലിം​ക​ളു​ടെ സു​ര​ക്ഷ​യെ​പ്ര​തി മ​ഹാ​ത്മ​ജി ഹൈ​ദേ​രി മാ​ൻ​ഷ​നി​ൽ താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ അ​സ​ഹി​ഷ്ണു​ക്ക​ളാ​യ ഒ​രു വി​ഭാ​ഗം ഹി​ന്ദു യു​വാ​ക്ക​ൾ ക്രു​ദ്ധ​രാ​യി അ​വി​ടേ​ക്കു പാ​ഞ്ഞ​ടു​ത്തു. ഗാ​ന്ധി​ജി അ​വ​രെ ശാ​ന്ത​രാ​ക്കാ​ൻ ശ്ര​മി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും വി​ജ​യി​ച്ചി​ല്ല. ര​ണ്ടു ദി​വ​സ​ത്തോ​ളം അ​വ​രു​ടെ പ്ര​തി​ഷേ​ധം തു​ട​ർ​ന്നു.

ആ​യു​സി​ന്‍റെ പ​കു​തി​യി​ലേ​റെ പി​ന്നി​ട്ട ത​നി​ക്ക് ഇ​നി​യേ​റെ കാ​ലം ബാ​ക്കി​യി​ല്ലെ​ന്നും ജ​ന​ങ്ങ​ൾ മ​ത​ത്തി​ന്‍റെ പേ​രി​ൽ ഭ്രാ​ന്ത​ൻ​മാ​രാ​യി മാ​റ​രു​തെ​ന്നും ഗാ​ന്ധി​ജി അ​വ​രെ ഉ​പ​ദേ​ശി​ച്ചു.

ഹി​ന്ദു​ക്ക​ളു​ടെ​യും മു​സ്ലീം​ക​ളു​ടെ​യും സു​ര​ക്ഷ ത​നി​ക്ക് ഒ​രു​പോ​ലെ​യാ​ണെ​ന്നും ന​വോ​ഖാ​ലി​യി​ലെ ഹൈ​ന്ദ​വ​ർ ആ​ക്ര​മി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടാ​ൽ അ​ത് ത​ന്‍റെ അ​ന്ത്യ​ത്തി​ലേ ക​ലാ​ശി​ക്കൂ എ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം ആ​വ​ർ​ത്തി​ച്ചു. സ​മാ​ധാ​നം കാം​ക്ഷി​ച്ച് ഓ​ഗ​സ്റ്റ് പ​തി​നാ​ലി​ലെ സാ​യാ​ഹ്ന പ്രാ​ർ​ഥ​നാ​യോ​ഗ​ത്തി​ലേ​ക്കും 24 മ​ണി​ക്കൂ​ർ ഉ​പ​വാ​സ​ത്തി​ലേ​ക്കും ഗാ​ന്ധി​ജി എ​ല്ലാ​വി​ഭാ​ഗ​ക്കാ​രെ​യും ക്ഷ​ണി​ച്ചു. ഏ​വ​രും ച​ർ​ക്ക​യി​ൽ നൂ​ൽ നൂ​ൽ​ക്കാ​നും ഗാ​ന്ധി​ജി ആ​ഹ്വാ​നം ചെ​യ്തു.

പ്രാ​ർ​ഥ​ന​യ്ക്കും ഉ​പ​വാ​സ​ത്തി​നും തൊ​ട്ടു​പി​ന്നാ​ലെ ഹൈ​ദേ​രി മാ​ൻ​ഷ​ൻ ആ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​നി​ര​യാ​യി. ക​ണ്ണാ​ടി ജ​നാ​ല​ക​ൾ ത​ക​ർ​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. ചി​ല്ലു​ക​ളും ക​ല്ലു​ക​ളും ഗാ​ന്ധി​ജി പാ​ർ​ത്തി​രു​ന്ന മു​റി​യി​ൽ നി​റ​ഞ്ഞു. പ്ര​തി​ഷേ​ധ​ക്കാ​ർ വാ​തി​ൽ വ​ലി​ച്ച​ട​ച്ച​തോ​ടെ ഗാ​ന്ധി​ജി ജ​നാ​ല​യി​ലൂ​ടെ അ​വ​രോ​ടു ശാ​ന്ത​മാ​യി സം​സാ​രി​ച്ചു. പ്ര​ക്ഷു​ബ്ധ​മാ​യ അ​ന്ത​രീ​ക്ഷം അ​ൽ​പം ശാ​ന്ത​മാ​യ​തോ​ടെ സു​ഹ്റ​വാ​ർ​ഡി വ്ര​ണി​ത​ഹൃ​ദ​യ​നാ​യി ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ പി​ന്നി​ലേ​ക്ക് ന​ട​ന്നു​വ​ന്നു.

ഗാ​ന്ധി​ജി അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ തോ​ളി​ൽ കൈ​യി​ട്ടു​നി​ന്നു. ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ൽ ആ ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ലു​ണ്ടാ​യ അ​ക്ര​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഉ​ത്ത​ര​വാ​ദി​ത്വം സു​ഹ്റ​വാ​ർ​ഡി ഏ​ൽ​ക്കു​ക​യും നി​ർ​ഭാ​ഗ്യ​ക​ര​മാ​യ സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളി​ൽ ക്ഷ​മ ചോ​ദി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത​തോ​ടെ രം​ഗം ശാ​ന്ത​മാ​യി.

മ​ഹാ​ത്മ​ജി താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന മു​റി​യി​ൽ പ​തി​ച്ച ക​ല്ലു​ക​ളും ചി​ല്ലു​ക​ളും പെ​റു​ക്കി അ​വി​ടം കി​ട​ക്കാ​ൻ പാ​ക​ത്തി​ലാ​ക്കാ​ൻ രാ​ത്രി 11 വ​രെ അ​ധ്വാ​നം വേ​ണ്ടി​വ​ന്നു.

ഓ​ഗ്സ്റ്റ് 14ന് ​അ​ർ​ധ​രാ​ത്രി ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് അ​ധീ​ന​ത​യി​ൽ​നി​ന്ന് രാ​ജ്യം സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു വാ​തി​ൽ തു​റ​ന്നു. പാ​ർ​ല​മെ​ന്‍റ് സെ​ൻ​ട്ര​ൽ ഹാ​ളി​ലെ അ​ധി​കാ​ര​ക്കൈ​മാ​റ്റം എ​ന്ന ച​രി​ത്ര​നി​മി​ഷ​ത്തി​നു സാ​ക്ഷി​യാ​കാ​ൻ സ​ഹ​ന​സ​മ​ര​ത്തി​ലൂ​ടെ ഭാ​ര​ത​ത്തെ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു ന​യി​ച്ച ബാ​പ്പു​ജി ഡ​ൽ​ഹി​യി​ൽ സ​ന്നി​ഹി​ത​നാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

രാ​ജ്യ​ത്തി​ന് ഉ​റ​ക്കം വ​രാ​ത്ത ആ ​പാ​തി​രാ​വി​ൽ, ഹൈ​ദേ​രി മാ​ൻ​സ​നി​ലെ പ​രു​ക്ക​ൻ ക​യ​ർ​ക​ട്ടി​ലി​ൽ നേ​ർ​ത്ത ച​ണ​പ്പാ​യ വി​രി​ച്ച് അ​തി​ൽ ത​ല​ചാ​യ്ച്ച് കൈ​കാ​ലു​ക​ൾ ചു​രു​ട്ടി ഗാ​ഢ​നി​ദ്ര​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു മോ​ഹ​ൻ​ദാ​സ് ക​രം​ച​ന്ദ് ഗാ​ന്ധി. ഭാ​ര​ത​ത്തി​ന്‍റെ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ല​ബ്ദി​യേ​ക്കാ​ൾ ത​നി​ക്കു വ​ലു​ത് ഹി​ന്ദു-​മു​സ്ലീം മ​ത​മൈ​ത്രി​യാ​ണെ​ന്ന് ത​ലേ​ന്നു പ​ക​ലും അ​ദ്ദേ​ഹം ആ​വ​ർ​ത്തി​ച്ചി​രു​ന്നു.

ഓ​ഗ​സ്റ്റ് 15ന് ​പ​തി​വു​പോ​ലെ പു​ല​ർ​ച്ചെ 3.45ന് ​ബാ​പ്പു​ജി ഉ​ണ​ർ​ന്നു. വി​മോ​ച​ന​ത്തി​ലേ​ക്ക് രാ​ജ്യ​ത്തെ ന​യി​ച്ച ആ​രാ​ധ്യ​നേ​താ​വി​ന് എ​ണ്ണ​മ​റ്റ അ​നു​മോ​ദ​ന സ​ന്ദേ​ശ​ങ്ങ​ൾ പ്ര​വ​ഹി​ക്കു​ന്പോ​ഴും ആ​ഹ്ലാ​ദ​ത്തി​ന്‍റെ​യും ആ​വേ​ശ​ത്തി​ന്‍റെ​യും നി​ഴ​ൽ​പോ​ലും ആ ​മു​ഖ​ത്തു പ്ര​തി​ഫ​ലി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല.

1911 വ​രെ ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​രു​ടെ ത​ല​സ്ഥാ​നം കൂ​ടി​യാ​യി​രു​ന്ന ക​ൽ​ക്ക​ട്ട​യി​ൽ ഗ​വ​ർ​ണ​റു​ടെ വ​സ​തി​ക്കു മു​ന്നി​ൽ അ​ന്നു രാ​വി​ലെ മു​ത​ൽ ജ​ന​ക്കൂ​ട്ടം ത​ടി​ച്ചു​കൂ​ടി. ബം​ഗാ​ൾ മ​ന്ത്രി​സ​ഭാം​ഗ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ഗാ​ന്ധി​ജി ആ​ശം​സ​ക​ൾ നേ​ർ​ന്നു. ലാ​ളി​ത്യ​ത്തോ​ടെ​യും സ​ത്യ​സ​ന്ധ​ത​യോ​ടെ​യും രാ​ജ്യ​ത്തെ​യും ജ​ന​ങ്ങ​ളെ​യും സേ​വി​ക്കാ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹം അ​വ​രെ ആ​ഹ്വാ​നം ചെ​യ്തു.

അ​ന്ന​ത്തെ സാ​യാ​ഹ്ന​പ്രാ​ർ​ഥ​ന​യി​ൽ ഗാ​ന്ധി​ജി ഇ​രു​സ​മു​ദാ​യ​ങ്ങ​ളും പു​ല​ർ​ത്തി​യ സം​യ​മ​ന​ത്തെ ആ​ശ്വാ​സ​പൂ​ർ​വം ശ്ലാ​ഘി​ച്ചു. ഹൈ​ന്ദ​വ​രും മു​സ്ലീം​ക​ളും തോ​ളോ​ടു തോ​ൾ​ചേ​ർ​ന്ന് ആ ​പ​ക​ൽ ദേ​ശീ​യ പ​താ​ക​ക​ളു​മാ​യി ക​ൽ​ക്ക​ട്ടാ ന​ഗ​ര​ത്തി​ലും ബം​ഗാ​ളി​ലു​ട​നീ​ള​വും ഒ​ത്തു​കൂ​ടി ആ​ശം​സ​ക​ൾ കൈ​മാ​റി. ഹൈ​ന്ദ​വ​ർ മോ​സ്കു​ക​ളി​ലും മു​സ്ലീം​ക​ൾ ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലു​മെ​ത്തി ദേ​ശ​സാ​ഹോ​ദ​ര്യം പ​ങ്കു​വ​ച്ചു.

ആ ​മ​ത​മൈ​ത്രി​യു​ടെ വൈ​കാ​രി​ക​സ്നേ​ഹ​ത്തി​ൽ സ​ന്തോ​ഷാ​ശ്രു പൊ​ഴി​ച്ചാ​ണ് രാ​ഷ്ട​പി​താ​വ് മ​ഹാ​ത്മ​ജി അ​ന്നു രാ​ത്രി സ​മാ​ധാ​ന​ത്തോ​ടെ ഉ​റ​ങ്ങി​യ​ത്.

റെ​ജി ജോ​സ​ഫ്