ഇ​റ്റ​ലി കാ​ണാ​ന്‍ വ​രു​ന്ന​വ​രി​ല്‍ മി​ക്ക​വ​രും ഒ​രു പു​രാ​ത​ന സം​സ്‌​കാ​ര​ത്തി​ന്‍റെ അ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ള്‍ അ​ടി​ഞ്ഞു​കൂ​ടി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന പൊം​പെ​യി​ലേ​ക്ക് പോ​കാ​തി​രി​ക്കി​ല്ല. യു​നെ​സ്കോ​യു​ടെ പൈ​തൃ​ക പ​ട്ടി​ക​യി​ൽ ഇ​ടം​പി​ടി​ച്ച സ്ഥ​ല​മാ​ണി​ത്.

ഭൂ​ക​ന്പ​ത്തി​ലും വെ​സൂ​വി​യ​സ് അ​ഗ്നി​പ​ര്‍​വ​ത സ്ഫോ​ട​ന​ത്തി​ലും ത​ക​ർ​ന്നു ത​രി​പ്പ​ണ​മാ​യ പോം​പെ.
ഹോ​ട്ട​ലി​ല്‍​നി​ന്ന് രാ​വി​ലെ ഏ​ഴു​മ​ണി​ക്കു​മു​ന്‍​പ് ടാ​ക്‌​സി​യി​ല്‍ റോ​മി​ലെ പോ​പ്പു​ല​ര്‍ സ്‌​ക്വ​യ​റി​ലെ​ത്തി. ഇ​വി​ടെ​നി​ന്ന് ഏ​ഴു​മ​ണി​ക്കു ത​ന്നെ ബ​സ് നേ​പി​ള്‍​സി​ലെ പൊം​പെ​യി​ലേ​ക്ക് പു​റ​പ്പെ​ടും. പൊം​പെ​യി​ലേ​ക്ക് ട്രെ​യി​ന്‍ സ​ര്‍​വീ​സു​ക​ളു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും സു​ഖ​ക​ര​മാ​യ യാ​ത്ര​യ്ക്ക് ടൂ​ര്‍ ബ​സ്സു​ക​ളാ​ണ് ന​ല്ല​ത്. ഞ​ങ്ങ​ള്‍ ചെ​ന്നി​റ​ങ്ങി​യ ച​ത്വ​ര​ത്തി​ന്‍റെ മ​ധ്യ​ഭാ​ഗ​ത്ത് ഒ​രു കെ​ട്ടി​ട​മു​ണ്ട്. ക​ട​ക​ളൊ​ന്നും തു​റ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. അ​ടു​ത്തു​ള്ള റോ​ഡ​രി​കി​ലൂ​ടെ ആ​ളു​ക​ള്‍ ന​ട​ക്കു​ന്നു, ചി​ല​ര്‍ ഓ​ടു​ന്നു. മ​റ്റു ചി​ല​ര്‍ സൈ​ക്കി​ളി​ലാ​ണ്. യു​റോ​പ്പി​ലെ​ങ്ങും സൈ​ക്കി​ള്‍ സ​വാ​രി നി​ത്യ​ക്കാ​ഴ്ച​യാ​ണ്. ആ​രോ​ഗ്യ​ത്തി​നും ആ​യു​സി​നും വ്യാ​യാ​മം അ​ത്യാ​വ​ശ്യ​മെ​ന്ന് സ്‌​കൂ​ള്‍ പ​ഠ​ന​കാ​ലം മു​ത​ലെ അ​വ​ര്‍ പ​ഠി​ച്ച​വ​രാ​ണ്. ആ ​കൂ​ട്ട​ത്തി​ല്‍ സം​സാ​രി​ച്ച് ന​ട​ന്നു നീ​ങ്ങു​ന്ന പ്ര​ണ​യ ജോ​ഡി​ക​ളു​മു​ണ്ട്.

റോ​ഡ​രി​കി​ലാ​യി സെ​ന്‍റ് മ​രി​യ ദേ​വാ​ല​യ​വും അ​തി​ന​ടു​ത്താ​യി ലോ​ക​പ്ര​ശ​സ്ത ചി​ത്ര​കാ​ര​നും ശി​ല്പി​യും ഗ​വേ​ഷ​ക​നു​മാ​യി​രു​ന്ന ലി​യ​നാ​ര്‍​ഡോ ഡാ​വി​ഞ്ചി​യു​ടെ മ്യൂ​സി​യ​വു​മു​ണ്ട്. ഇ​തൊ​ക്കെ രാ​വി​ല​ത്തെ ശീ​ത​ക്കാ​റ്റി​ല്‍ ഞാ​നൊ​ന്ന് ന​ട​ന്നു​ക​ണ്ട​താ​ണ്. അ​വി​ടേ​ക്ക് ന​ട​ന്നു​വ​രു​ന്ന​തും കാ​റി​ല്‍ വ​ന്നി​റ​ങ്ങു​ന്ന​തും സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളാ​ണ്. റോ​ഡ​രി​കി​ല്‍ മ​ര​ങ്ങ​ള്‍ നി​ര​നി​ര​യാ​യി നി​ല്ക്കു​ന്നു.
ഉ​ദ​യ​സൂ​ര്യ​ന്‍റെ തേ​ജ​സ് ക​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും മ​ര​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നും പ​ക്ഷി​ക​ളെ ക​ണ്ടി​ല്ല. ആ​കെ ക​ണ്ട​ത് പ്രാ​വു​ക​ളാ​ണ്. അ​വ​രെ​ല്ലാം മ​നു​ഷ്യ​രെ​പ്പോ​ലെ കൂ​ട്ട​മാ​യി​രു​ന്ന് ഇ​ന്ന​ത്തെ പ​രി​പാ​ടി​ക​ള്‍ പ​ങ്കു​വ​യ്ക്കു​ന്നു. ഞ​ങ്ങ​ള്‍​ക്ക് പോ​കേ​ണ്ട ബ​സ് വ​ന്നു. അ​തി​ല്‍ നി​ന്ന് മ​ധു​രം തു​ളു​മ്പു​ന്ന ചി​രി​യു​മാ​യി ഒ​രു സു​ന്ദ​രി ഇ​റ​ങ്ങി വ​ന്നി​ട്ട് "ബൊ​ൻ ജോ​ർ​ണോ' അ​ഥ​വാ ഗു​ഡ്‌​മോ​ണിം​ഗ് എ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞു. ഇം​ഗ്ലീ​ഷി​ലും ഇ​റ്റാ​ലി​യ​ന്‍ ഭാ​ഷ​യി​ലും വാ​ചാ​ല​മാ​യി സം​സാ​രി​ക്കാ​ന്‍ മി​ടു​ക്കി. അ​വ​ളു​ടെ പേ​ര് "റ​ബേ​ക്ക'. അ​വ​ള്‍ ഇം​ഗ്ല​ണ്ടു​കാ​രി​യും കാ​മു​ക​ന്‍ ഇ​റ്റ​ലി​ക്കാ​ര​നു​മാ​ണ്. ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ ക​ഴു​ത്തി​ല​ണി​യാ​ന്‍ നീ​ല നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള ബാ​ഡ്ജ് ത​ന്നു. ഒ​പ്പം ഹെ​ഡ്‌​ഫോ​ണും. കൂ​ട്ടം തെ​റ്റി​പ്പോ​കാ​തി​രി​ക്കാ​നാ​ണ് ഈ ​ബാ​ഡ്ജ്. ഞ​ങ്ങ​ളെ ഇ​ന്നു ന​യി​ക്കു​ന്ന​ത് റ​ബേ​ക്ക​യാ​ണ്. അ​വ​ള്‍ അ​ടു​ത്തു വ​ന്ന് ഓ​രോ​രു​ത്ത​രെ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ട്ടു. എ​ല്ലാ​വ​രും എ​ന്നെ ശ്ര​ദ്ധി​ക്കു​ക. സ്‌​നേ​ഹ​വാ​ത്സ​ല്യം നി​റ​ഞ്ഞ അ​വ​ളു​ടെ മി​ഴി​ക​ളി​ലേ​ക്ക് എ​ല്ലാ​വ​രും നോ​ക്കി.

എ.​ഡി. 79ൽ ​വെ​സൂ​വി​യ​സ് അ​ഗ്നി​പ​ര്‍​വ​തം പൊ​ട്ടി​ത്തെ​റി​ച്ചു​ണ്ടാ​യ വി​ഷ​വാ​ത​കം ജ​ന​ങ്ങ​ളെ മ​ര​ണ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ന​യി​ച്ച​തും എ.​ഡി. 62ല്‍ ​ഭൂ​മി​കു​ലു​ക്ക​മു​ണ്ടാ​യി പ​കു​തി​യി​ല​ധി​കം പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളും അ​വി​ട​ത്തെ മ​നു​ഷ്യ​ര​ട​ക്ക​മു​ള്ള ജീ​വ​ജാ​ല​ങ്ങ​ളും ന​ശി​ച്ച​തും ഇ​ന്ന് ഈ ​സ്ഥ​ലം യു​നെ​സ്‌​ക്കോ​യു​ടെ ലോ​ക​പൈ​തൃ​ക പ​ട്ടി​ക​യി​ല്‍ ഇ​ടം നേ​ടി​യ​തു​മെ​ല്ലാം വി​വ​രി​ച്ചു.

ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ പാ​സ്‌​പോ​ര്‍​ട്ടും ടി​ക്ക​റ്റു​മെ​ല്ലാം പ​രി​ശോ​ധി​ച്ചി​ട്ട് മ​യി​ല്‍​പ്പീ​ലി​പോ​ലെ അ​ഴ​കു​വി​രി​ച്ചു നി​ല്‍​ക്കു​ന്ന ഒ​രു ബ​സി​ലേ​ക്ക് ക​യ​റ്റി. അ​തി​നു​ള്ളി​ലെ യാ​ത്രി​ക​രെ​ല്ലാം വി​വി​ധ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ല്‍ നി​ന്നു​ള്ള​വ​രാ​ണ്. ബ​സ് നീ​ങ്ങി. ബ​സി​ന്‍റെ ജാ​ല​ക​ത്തി​നു പു​റ​ത്ത് റോം ​മി​ന്നി​മ​റ​യു​ന്നു. ഏ​ക​ദേ​ശം മൂ​ന്നു മ​ണി​ക്കൂ​റെ​ടു​ക്കും നേ​പ്പി​ള്‍​സി​ലെ​ത്താ​ന്‍. വ​ഴി​യോ​ര​ങ്ങ​ളി​ല്‍ ഉ​ദ​യ​സൂ​ര്യ​ന്‍ വി​രു​ന്നു​ന​ല്കി​യ​തു​പോ​ലെ വ്യ​ത്യ​സ്ത നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള പൂ​ക്ക​ള്‍ അ​ണി​ഞ്ഞൊ​രു​ങ്ങി നി​ല്ക്കു​ന്നു. ഇ​റ്റ​ലി​യി​ലെ ഓ​രോ ന​ഗ​ര​വും തെ​രു​വീ​ഥി​യും റോ​മ​ന്‍ ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തെ പ്ര​തി​ഫ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. പ​ല​യി​ട​ത്തും മ​നോ​ഹ​ര മാ​ര്‍​ബി​ള്‍ ശി​ല്പ​ങ്ങ​ള്‍ ഉ​യ​ര്‍​ന്നു നി​ല്പു​ണ്ട്. നീ​ണ്ടു കി​ട​ക്കു​ന്ന സു​ന്ദ​ര​മാ​യ റോ​ഡി​ലൂ​ടെ ബ​സ് മു​ന്നോ​ട്ട് പൊ​യ്‌​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കെ റോ​ഡി​ല്‍ നി​ന്ന് അ​ര​ക്കി​ലോ​മീ​റ്റ​ര്‍ അ​ക​ല​ത്തി​ല്‍ ഹി​മ​പ​ര്‍​വ​ത​നി​ര​ക​ള്‍ പോ​ലെ ഇ​രു​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി പ​ര്‍​വ​ത​ങ്ങ​ള്‍ സൂ​ര്യ​കി​ര​ണ​ങ്ങ​ളാ​ല്‍ തി​ള​ങ്ങു​ന്നു. ഓ​രോ പ​ര്‍​വ​ത​വും ഒ​ന്നി​നോ​ടൊ​ന്ന് മു​ട്ടി​യു​രു​മ്മി നി​ല്ക്കു​ന്നു.

പ​ര്‍​വ​ത​ങ്ങ​ളും അ​തി​നോ​ട് ചാ​ഞ്ഞി​റ​ങ്ങി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന കാ​ടു​ക​ളും കൃ​ഷി​യി​ട​ങ്ങ​ളും ചേ​തോ​ഹ​ര​മാ​യ കാ​ഴ്ച​യാ​ണ്. ചി​ല താ​ഴ്‌​വാ​ര​ങ്ങ​ളി​ല്‍ വീ​ടു​ക​ളു​മു​ണ്ട്. സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളെ​ല്ലാം അ​തെ​ല്ലാം ക​ണ്‍​കു​ളി​ര്‍​ക്കെ ക​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. റോ​ഡി​ലൂ​ടെ ബ​സും കാ​റും മാ​ത്ര​മ​ല്ല കു​തി​ര​പ്പു​റ​ത്ത് പോ​കു​ന്ന​വ​രെ​യും ക​ണ്ടു.

ഓ​രോ പ​ര്‍​വ​ത​വും ക​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കെ ഒ​രു പ​ര്‍​വ​ത​ത്തി​ന്‍റെ മു​ക​ളി​ല്‍ വ​ലി​യൊ​രു കു​രി​ശ് പ​ര്‍​വ​ത​ത്തി​ല്‍ കി​ളി​ര്‍​ത്തു നി​ല്ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി. അ​തി​നു മു​ക​ളി​ല്‍ കാ​ര്‍​മേ​ഘ​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ള്‍ ഉ​രു​ണ്ടു​കൂ​ടു​ന്നു.

നേ​പ്പി​ൾ‌​സ് ന​ഗ​ര​ത്തി​ന​ടു​ത്തു​കൂ​ടി​യാ​ണ് സാ​ര്‍​നോ ന​ദി​യൊ​ഴു​കു​ന്ന​ത്. ഒ​രു ഭാ​ഗ​ത്ത് പ​ര്‍​വ​ത​ങ്ങ​ളും താ​ഴെ ക​ട​ലു​മൊ​ക്കെ ശ​ത്രു​ക്ക​ളി​ല്‍ നി​ന്നു ര​ക്ഷ​പ്പെ​ടാ​നു​ള്ള പ്ര​തി​രോ​ധ മാ​ര്‍​ഗ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​നൊ​പ്പം ത​ന്നെ ദേ​വീ​ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ ആ​രാ​ധ​നാ​ല​യ​ങ്ങ​ളു​യ​ര്‍​ന്നു. ആ​ദ്യ​ദൈ​വ​ങ്ങ​ള്‍ ച​ക്ര​വ​ര്‍​ത്തി​മാ​രാ​യി​രു​ന്നു.

ഗൈ​ഡ് ബ​സി​നു​ള്ളി​ല്‍ വ​ച്ചു​ത​ന്നെ ഓ​രോ പ്ര​ദേ​ശ​ത്തി​ന്‍റെ​യും പ്ര​ത്യേ​ക​ത​ക​ള്‍ വി​വ​രി​ച്ചു. ആ​ദ്യം ഞ​ങ്ങ​ള്‍ ബ​സി​ല്‍ നി​ന്നി​റ​ങ്ങു​ന്ന​ത് പോ​ര്‍​ട്ട് മ​റീ​ന ഗേ​റ്റി​ലാ​ണ്. എ.​ഡി. 62 ലെ ​വി​ഷ​വാ​ത​കം നി​റ​ഞ്ഞ അ​ഗ്നി​പ​ര്‍​വ​ത സ്‌​ഫോ​ട​ന​ത്തി​ല്‍ ഈ ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തി​ന്‍റെ ന​ല്ലൊ​രു ഭാ​ഗ​വും ത​ക​ര്‍​ന്നു​കി​ട​ക്കു​ന്ന കാ​ഴ്ച​യാ​ണ്. തി​ര​യി​ല്ലാ​ത്ത ക​ട​ല്‍​ത്തീ​രം ദൂ​രെ കാ​ണാം. ആ​കാ​ശ​ത്തേ​ക്ക് ത​ല​യു​യ​ര്‍​ത്തി​നി​ല്ക്കു​ന്ന മ​റീ​ന ഗേ​റ്റ് റോ​മ​ന്‍​സി​ന് ഒ​ര​ഭി​മാ​ന​സ്തം​ഭം ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ന​ട​ന്നെ​ത്തി​യ​ത് ഇ​ടി​ഞ്ഞു​പൊ​ളി​ഞ്ഞു കി​ട​ക്കു​ന്ന വീ​ന​സി​ന്‍റെ ക്ഷേ​ത്ര​ത്തി​ലാ​ണ്. സ്‌​നേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ദേ​വ​ത​യാ​ണ് വീ​ന​സ്. മാ​ത്ര​വു​മ​ല്ല ചൈ​ത​ന്യ​മു​ള്ള ഈ ​സു​ന്ദ​രി​ദേ​വി എ​ല്ലാ വീ​ടു​ക​ള്‍​ക്കും ഒ​രു കാ​വ​ല്‍ മാ​ലാ​ഖ​യെ​ന്നും ജ​ന​ങ്ങ​ള്‍ വി​ശ്വ​സി​ച്ചു. ഇ​വി​ടെ​യും റോ​മി​ലും ഈ ​ദേ​വി​യു​ടെ ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ള്‍ പ​ണി​യാ​ന്‍ ച​ക്ര​വ​ര്‍​ത്തി ജൂ​ലി​യ​സ് സീ​സ​റാ​ണ് മു​ന്നി​ട്ടി​റ​ങ്ങി​യ​ത്. പി​ന്നീ​ട് ക​ണ്ട​ത് അ​പ്പോ​ളോ ദേ​വ​ന്‍റെ ക്ഷേ​ത്രം പൊ​ളി​ഞ്ഞു കി​ട​ക്കു​ന്ന​താ​ണ്.

തു​ട​ര്‍​ന്നു​ള്ള യാ​ത്ര​യി​ല്‍ ബ​സി​ല്‍ നി​ന്നി​റ​ങ്ങു​ന്ന​ത് പി​ര​മി​ഡ് രൂ​പ​ത്തി​ല്‍ തീ​ര്‍​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന ആം​ഫി തി​യ​റ്റ​ര്‍ കാ​ണാ​നാ​ണ്. ബി.​സി. 80ക​ളി​ല്‍ കാ​യി​ക-​ക​ലാ​രം​ഗ​ത്ത് ദൃ​ശ്യ​വി​രു​ന്നൊ​രു​ക്കി​യെ​ന്ന് കേ​ള്‍​ക്കു​മ്പോ​ള്‍ ആ​രി​ലും ആ​ശ്ച​ര്യ​മു​ണ്ടാ​ക്കും. മേ​ല്‍​ക്കൂ​ര​യി​ല്ലാ​ത്ത തി​യ​റ്റ​റു​ക​ള്‍​ക്കു​ള്ളി​ല്‍ അ​യ്യാ​യി​രം മു​ത​ല്‍ ഇ​രു​പ​ത്ത​യ്യാ​യി​ര​മാ​ളു​ക​ള്‍​ക്ക് ഇ​രി​ക്കാ​നു​ള്ള സൗ​ക​ര്യ​മു​ണ്ട്. റോ​മി​ന്‍റെ ആ​ദ്യ​കാ​ല ച​ക്ര​വ​ര്‍​ത്തി അ​ഗ​സ്റ്റ​സി​ന്‍റെ കാ​ല​ത്ത് ആ​രം​ഭി​ച്ച​താ​ണ് ആം​ഫി തി​യേ​റ്റ​റു​ക​ള്‍. ഒ​ന്നു മു​ത​ല്‍ ഇ​രു​പ​ത് പ​ടി​ക​ളു​ണ്ട്. മൂ​ന്നു ഭാ​ഗ​ത്ത് കാ​ഴ്ച​ക്കാ​ര്‍ ഇ​രി​ക്കു​മ്പോ​ള്‍ ഒ​രു ഭാ​ഗം വ​ലി​യ സ്റ്റേ​ജാ​ണ്. ആ ​സ്റ്റേ​ജി​ന്‍റെ അ​ടു​ത്താ​യി ഇ​രി​ക്കു​ന്ന​ത് രാ​ജ​കു​ടും​ബാം​ഗ​ങ്ങ​ളും ഉ​ന്ന​ത പ​ട്ടാ​ള ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രും ഗോ​ത്ര​ത്ത​ല​വ​ന്മാ​രും സ​മ്പ​ന്ന​രു​മാ​ണ്. റോ​മ​ക്കാ​രു​ടെ പ്ര​ധാ​ന പ​ട്ടാ​ള കേ​ന്ദ്ര​മാ​യ​തി​നാ​ല്‍, ഞാ​യ​ര്‍ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ല്‍ നാ​ട​ന്‍ ക​ലാ​പ​രി​പാ​ടി​ക​ളും മ​ല്ല​ന്മാ​ര്‍ ത​മ്മി​ലും മ​നു​ഷ്യ​രും മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളും ത​മ്മി​ലു​മു​ള്ള സം​ഘ​ട്ട​ന​ങ്ങ​ളും ന​ട​ക്കാ​റു​ണ്ട്. ന​മ്മു​ടെ ഏ​തെ​ങ്കി​ലും വ​ലി​യ പാ​റ​മ​ല​ക​ളി​ലും ഇ​തു​പോ​ലു​ള്ള തി​യ​റ്റ​റു​ക​ള്‍ നി​ര്‍​മി​ക്കാ​വു​ന്ന​താ​ണ്. മ​ഴ​വെ​ള്ളം ഒ​ഴു​കി​പ്പോ​കാ​നു​ള്ള സം​വി​ധാ​ന​മു​ണ്ട്. അ​ക​ത്തേ​ക്കു വ​രാ​നും പു​റ​ത്തേ​ക്ക് പോ​കാ​നും ഒ​രു ഗേ​റ്റ് മാ​ത്ര​മേ​യു​ള്ളു. ആ ​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ല്‍ ഏ​തോ തു​ര​ങ്ക​ത്തി​ലെ​ന്ന​പോ​ലെ ശു​ചി​മു​റി​ക​ളും മ​റ്റ് കാ​ര്യാ​ല​യ​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ട്.

ബ​സ്സി​ലി​രി​ക്കെ മ​ന​സ്സി​ല്‍ നി​റ​ഞ്ഞ​ത് ഗ്രീ​ക്ക് -റോ​മാ ആ​ധു​നി​ക സം​സ്‌​കാ​ര​ത്തി​ല്‍ ജീ​വി​ച്ചി​രു​ന്ന ഒ​രു സ​മൂ​ഹ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യാ​ണ്. ഒ​രു ദേ​ശം എ​ങ്ങ​നെ പൂ​ന്തോ​ട്ട​ങ്ങ​ളാ​ലും, കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളാ​ലും മ​നോ​ഹ​ര​മാ​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു മാ​ത്ര​മ​ല്ല, മൂ​ത്ര​പ്പു​ര​ക​ള്‍ എ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു​പോ​ലും പ​ഠി​പ്പി​ക്കു​ന്നു.

ബ​സ്സി​ല്‍ നി​ന്നി​റ​ങ്ങു​ന്ന​ത് ബി.​സി. 78-120 കാ​ല​യ​ള​വി​ല്‍ തീ​ര്‍​ത്ത പൊം​പെ​യു​ടെ ബ​സ​ലി​ക്ക​യി​ലാ​ണ്. ബി.​സി.​യി​ലും ഇ​വി​ടെ ബ​സി​ലി​ക്ക​യെ​ന്ന പേ​രു​ള്ള​ത് എ​നി​ക്കി​പ്പോ​ഴാ​ണ് മ​ന​സി​ലാ​യ​ത്. ബ​സി​ലി​ക്ക എ​ന്ന പ​ദ​ത്തി​ന് രാ​ജ​മ​ന്ദി​രം എ​ന്നാ​ണ് അ​ർ​ഥം. അ​ത്ത​രം മ​ന്ദി​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ശി​ല്പ​മാ​തൃ​ക അ​നു​സ​രി​ച്ച്, ബൃ​ഹ​ത്താ​യ അ​ള​വു​ക​ളി​ൽ, രാ​ജ​കീ​യ പ്രൗ​ഢി​യോ​ടെ പ​ണി​ത പ​ള്ളി​ക​ൾ​ക്കും പി​ന്നീ​ട് ആ ​പേ​രു ന​ല്കി​ത്തു​ട​ങ്ങി. വ​ത്തി​ക്കാ​നി​ലെ സെ​ന്‍റ് പീ​റ്റേ​ഴ്‌​സ് ബ​സി​ലി​ക്ക പ്ര​സി​ദ്ധ​മാ​ണ​ല്ലോ. റോ​മ​ന്‍ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്‍റെ പ​ട്ടാ​ള അ​ധി​പ​ന്മാ​ര്‍, ജു​പി​റ്റ​ര്‍, അ​പ്പോ​ളോ, ഹെ​ര്‍​ക്കു​ലീ​സ്, ഡ​യാ​നാ, ഇ​സ്സി​സ് തു​ട​ങ്ങി​യ ദേ​വീ​ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ള്‍, നീ​റോ ച​ക്ര​വ​ര്‍​ത്തി മ​ല്ല​ന്മാ​ര്‍​ക്കാ​യി തീ​ര്‍​ത്ത തി​യ​റ്റ​റു​ക​ള്‍, പൂ​ന്തോ​പ്പു​ക​ള്‍, ദേ​വീ​ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ-​ച​ക്ര​വ​ര്‍​ത്തി​മാ​രു​ടെ മാ​ര്‍​ബി​ള്‍ പ്ര​തി​മ​ക​ള്‍, ക​ട​ക​ന്പോ​ള​ങ്ങ​ള്‍, മൗ​ണ്ട് വെ​സു​വി​യ​സ് അ​ഗ്നി​പ​ര്‍​വ​തം... കാ​ഴ്ച​ക​ൾ അ​ദ്ഭു​ത​ങ്ങ​ളെ തു​റ​ന്നു​വി​ടു​ക​യാ​ണ്.


ഹി​രോ​ഷി​മ, നാ​ഗ​സാ​ക്കി ബോം​ബി​നെ​ക്കാ​ള്‍ ശ​ക്ത​മാ​യി ആ​കാ​ശ​മാ​കെ മൂ​ന്നു ദി​വ​സ​ത്തോ​ളം ഇ​രു​ട്ടു​പ​ര​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ട് പ​ത്തു കി​ലോ​മീ​റ്റ​ര്‍ ദൂ​ര​ത്തി​ല്‍ പൊം​പെ​ന​ഗ​ര​ത്തെ അ​ന്ത​രീ​ക്ഷ​ത്തി​ലു​യ​ര്‍​ന്ന വി​ഷ​ദ്രാ​വ​ക​ത്തി​ലും അ​ഗ്നി​പ​ര്‍​വ​ത​ത്തി​ല്‍ നി​ന്ന് ഉ​രു​കി​യൊ​ലി​ച്ചി​റ​ങ്ങി​യ ക​റു​ത്ത ലാ​വ​യി​ലും പു​ത​പ്പി​ച്ചു​ക​ള​ഞ്ഞു.

പൊം​പെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല അ​തി​ന​ടു​ത്തു​ള്ള ഹെ​ര്‍​കു​ലേ​നി​യം ന​ഗ​ര​മാ​കെ ചാ​മ്പ​ലാ​യി. അ​തു​വ​ഴി ഒ​ഴി​കി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന സാ​ര്‍​നോ ന​ദി​പോ​ലും ലാ​വ​യാ​ല്‍ മൂ​ട​പ്പെ​ട്ടു. എ.​ഡി. 1500ന്‍റെ അ​വ​സാ​ന കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലാ​ണ് അ​തി​നു വീ​ണ്ടും ജീ​വ​ന്‍ വ​ച്ച​ത്. റോ​മ​ന്‍ ച​ക്ര​വ​ര്‍​ത്തി​മാ​രു​ടെ സ​മ്പ​ത്തി​ന്‍റെ സിം​ഹ​ഭാ​ഗ​വും ഇ​വി​ട​ത്തെ ക്ഷേ​ത്ര​ഗു​ഹ​ക​ള്‍​ക്കു​ള്ളി​ലാ​ണ് സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. അ​തി​ല്‍ മ​ര​ത​ക​ക​ല്ലു​ക​ള്‍, ര​ത്‌​ന​ങ്ങ​ള്‍, ച​ക്ര​വ​ര്‍​ത്തി​മാ​രു​ടെ പ​ട​മു​ള്ള നാ​ണ​യ​ങ്ങ​ള്‍, വെ​ള്ളി, ചെ​മ്പ് തു​ട​ങ്ങി​യ വി​ല​പി​ടി​പ്പു​ള്ള​തെ​ല്ലാം ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ല്‍ ഇ​വ​യൊ​ക്കെ സൂ​ക്ഷി​ക്കാ​നു​ള്ള കാ​ര​ണം ദേ​വീ​ദേ​വ​ന്മാ​രു​ടെ ക​ടാ​ക്ഷ​മു​ണ്ടാ​കു​മെ​ന്ന വി​ശ്വാ​സ​മാ​ണ്.

ഇ​തി​ന​ടു​ത്തു ത​ന്നെ​യാ​ണ് യു​റോ​പ്പി​ലെ ശ​ക്ത​ന്മാ​രാ​യ മ​ല്ല​ന്മാ​ര്‍ (ഗ്ലാ​ഡി​യേ​റ്റേ​ഴ്‌​സ്) താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. അ​തും ച​ക്ര​വ​ര്‍​ത്തി​മാ​ര്‍​ക്ക് ക​രു​ത്തു​പ​ക​ര്‍​ന്നു. മ​ല്ല​ന്മാ​ര്‍ ത​മ്മി​ലും മ​ല്ല​ന്മാ​രും മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളും ത​മ്മി​ലും കൊ​ടും​കു​റ്റ​വാ​ളി​ക​ളും മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളും ത​മ്മി​ലു​മു​ള്ള പ്ര​ധാ​ന മ​ത്സ​ര​ങ്ങ​ള്‍ റോ​മി​ലെ കൊ​ളീ​സി​യ​ത്തി​ലാ​ണ് ന​ട​ന്നി​രു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും അ​വി​ടെ നി​ന്നു​ള്ള സിം​ഹം, പു​ലി, ഇ​ന്‍​ഡ്യ​യി​ല്‍ നി​ന്നു ക​ട​ല്‍ മാ​ര്‍​ഗ​മെ​ത്തി​യ ഇ​ന്‍​ഡ്യ​ന്‍ ക​ടു​വ, ചെ​ന്നാ​യ് ഇ​വ​യെ​ല്ലാം പോ​പെ​യി​ലു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഈ ​കൊ​ടും ക്രൂ​ര​ത​ക​ള്‍ ക​ണ്ട് ആ​സ്വ​ദി​ക്കു​ക ച​ക്ര​വ​ര്‍​ത്തി​മാ​ര്‍​ക്ക് ഒ​രു വി​നോ​ദ​മാ​യി​രു​ന്നു. പ​ര​സ്പ​രം പൊ​രു​തി പ​രാ​ജ​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന മ​ല്ല​ന്‍ ച​ക്ര​വ​ര്‍​ത്തി​യോ​ട് “ര​ക്ഷി​ക്ക​ണം'' എ​ന്ന​പേ​ക്ഷി​ച്ചാ​ല്‍ കാ​ഴ്ച​ക്കാ​രു​ടെ അ​ഭി​പ്രാ​യം മാ​നി​ച്ച് വി​ടു​ത​ല്‍ ന​ല്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ക്രി​സ്തീ​യ വി​ശ്വാ​സി​ക​ള്‍​ക്ക് ആ ​ആ​നു​കൂ​ല്യം ല​ഭി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല. ഇ​വ​രി​ല്‍ കൂ​ടു​ത​ലും വ​ന്യ​മൃ​ഗ​ങ്ങ​ളു​മാ​യു​ള്ള പോ​രാ​ട്ട​ത്തി​ലാ​ണ് വീ​ര​മൃ​ത്യു വ​രി​ച്ച​ത്.

സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളെ​ല്ലാം പ​ല​യി​ട​ത്തു​മാ​യി എ​ല്ലാം ക​ണ്ടു ന​ട​ക്കു​ന്നു. ഏ​തോ ഒ​രു ശ​വ​കു​ടീ​ര​ത്തി​ല്‍ വ​ന്ന പ്ര​തീ​തി. ചി​ന്നി​ച്ചി​ത​റി​ക്കി​ട​ക്കു​ന്ന ഒ​രു തി​യ​റ്റ​റി​നു മു​ന്നി​ല്‍ ചെ​ന്ന​പ്പോ​ള്‍ ഗൈ​ഡ് പ​റ​ഞ്ഞു. ഇ​വി​ടെ നാ​ട​ക​രൂ​പ​ത്തി​ലു​ള്ള ഗ്രീ​ക്ക്-​റോ​മ​ന്‍ ക​ല​ക​ള്‍ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ഗ്രീ​ക്ക് ക​ഥ​യു​ടെ പ​ശ്ചാ​ത്ത​ല​ത്തി​ല്‍ റോ​മാ​ക്കാ​രാ​ണ് അ​ഭി​ന​യി​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​തി​ല്‍ നൃ​ത്ത​വു​മു​ണ്ട്.

ഗൈ​ഡ് ച​രി​ത്ര​ബോ​ധ​മു​ള്ള ഒ​രു സ്ത്രീ​യാ​യി എ​നി​ക്ക് തോ​ന്നി. ഞാ​ന്‍ വാ​യി​ച്ച ച​രി​ത്ര​പു​സ്ത​ക​ത്തി​ലൂ​ടെ അ​വ​രു​ടെ വാ​ക്കു​ക​ള്‍ ഓ​രോ താ​ളു​ക​ളാ​യി മ​റി​ഞ്ഞു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. കൂ​ട്ടം​കൂ​ടി നി​ല്ക്കു​ന്ന​വ​ര്‍ ച​രി​ത്രാ​ന്വേ​ഷി​ക​ളെ​പ്പോ​ലെ​യാ​ണ് അ​വ​രു​ടെ ഓ​രോ വാ​ക്കും ശ്ര​ദ്ധി​ക്കു​ന്ന​ത്. ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്‍റെ ആ​ഴ​ങ്ങ​ൾ ക​ണ്ടാ​ണ് പോം​പെ യാ​ത്ര അ​വ​സാ​നി​ച്ച​ത്.

കാ​രൂ​ർ സോ​മ​ൻ