ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഭ​ര​ണ​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് ലോ​ക​ത്തെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ രാ​ജ്യ​മാ​യി ഇ​ന്ത്യ വ​ള​ർ​ന്ന​തി​ന്‍റെ ഓ​രോ ഘ​ട്ട​ത്തെ​യും അ​നു​സ്മ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന പ്ര​തീ​ക​ങ്ങ​ൾ രാ​ജ്ഭ​വ​നി​ലു​ണ്ട്. നി​ല​വി​ൽ ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​ർ​ക്കു മാ​ത്ര​മേ സാ​ധാ​ര​ണ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ രാ​ജ്ഭ​വ​നി​ൽ പ്ര​വേ​ശ​ന​ത്തി​ന് അ​നു​മ​തി​യു​ള്ളൂ. പ​ക്ഷേ, ര​ണ്ടു മാ​സ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ഈ ​ച​രി​ത്ര​മ​ന്ദി​രം പൂ​ർ​ണ​മാ​യി സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​ർ​ക്കു തു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ക്കു​മെ​ന്നാ​ണ് പ്ര​തീ​ക്ഷ.

അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ന്‍റെ ഇ​ട​നാ​ഴി​ക​ളി​ലൂ​ടെ ക​ട​ന്നു​പോ​യ അ​ന​വ​ധി ത​ല​മു​റ​ക​ളു​ടെ ക​ഥ​ക​ൾ പ​റ​യാ​നു​ണ്ട് കോ​ൽ​ക്ക​ത്ത രാ​ജ്ഭ​വ​ന്. കേ​ര​ളീ​യ​ർ​ക്കാ​വ​ട്ടെ മ​ല​യാ​ളി​യാ​യ പ​ശ്ചി​മ ബം​ഗാ​ൾ ഗ​വ​ർ​ണ​ർ ഡോ. ​സി.​വി. ആ​ന​ന്ദ​ബോ​സി​ന്‍റെ ഒൗ​ദ്യോ​ഗി​ക വ​സ​തി​യെ​ന്ന നി​ല​യി​ൽ ഈ ​മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ന്‍റെ ച​രി​ത്ര​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് അ​റി​യാ​ൻ കൗ​തു​കം കൂ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യും.

കോ​ൽ​ക്ക​ത്ത​യി​ലെ റെ​ഡ്റോ​ഡും മൈ​താ​ന​വും ക​ട​ന്നു​ചെ​ല്ലു​ന്പോ​ഴേ നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളു​ടെ ച​രി​ത്രം പേ​റി ത​ല​യെ​ടു​പ്പോ​ടെ നി​ൽ​ക്കു​ന്ന രാ​ജ്ഭ​വ​ൻ കാ​ണാം. പ്രൗ​ഢ​ഗം​ഭീ​ര​മാ​യ ക​മാ​ന​വും ക​വാ​ട​വും ക​ട​ന്നു​ചെ​ല്ലു​ന്പോ​ൾ ഒ​ട്ടേ​റെ​ക്കാ​ലം വ​രെ ഗ​വ​ണ്‍​മെ​ന്‍റ് ഹൗ​സ് എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന രാ​ജ്ഭ​വ​ൻ അ​തി​ന്‍റെ പ്ര​താ​പം ന​മ്മു​ടെ മു​ന്നി​ലേ​ക്ക് നീ​ട്ടി​വ​യ്ക്കും. ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്ത് വൈ​സ്രോ​യി​മാ​ർ, ഗ​വ​ർ​ണ​ർ ജ​ന​റ​ൽ​മാ​ർ എ​ന്നി​വ​രു​ടെ ഒൗ​ദ്യോ​ഗി​ക വ​സ​തി​യാ​യി​രു​ന്നു ഈ ​മ​ന്ദി​രം.

ബൈ​ശാ​ഖി ആ​ഘോ​ഷ​ത്തോ​ട​നു​ബ​ന്ധി​ച്ച് രാ​ജ്ഭ​വ​ൻ ഈ ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​ർ​ക്കാ​യി തു​റ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ട്. കോ​ൽ​ക്ക​ത്ത​യി​ലെ ഏ​റ്റ​വും പ​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നാ​ണ് രാ​ജ്ഭ​വ​ൻ. 1803ലാ​ണ് ഇ​തി​ന്‍റെ നി​ർ​മാ​ണം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​യ​ത്. ക​ഴ്സ​ണ്‍ പ്ര​ഭു​വി​ന്‍റെ കൊ​ട്ടാ​ര​മാ​യി​രു​ന്ന ഡെ​ർ​ബി​ഷെ​യ​റി​ലെ കി​ഡി​ൽ​സ്റ്റ​ണ്‍ ഹാ​ളി​ന്‍റെ മാ​തൃ​ക​യി​ലാ​ണ് നി​ർ​മി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്.

ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ലെ മാ​ളി​ക​ക​ളു​ടെ ത​ന​തു​മാ​തൃ​ക​യി​ൽ നി​ർ​മി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന ഈ ​കെ​ട്ടി​ടം ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് അ​ക്ഷ​രം എ​ച്ച് മാ​തൃ​ക​യി​ലാ​ണ്. നി​യോ​ക്ലാ​സി​ക്ക​ൽ, ബാ​റോ​ക്ക് ശൈ​ലി​ക​ൾ കൂ​ടി​ച്ചേ​രു​ന്പോ​ൾ പ​ഴ​മ​യു​ടെ പ്രൗ​ഢ​ഗേ​ഹ​മാ​യി ഈ ​മാ​ളി​ക മാ​റു​ന്നു.

ബ്രി​ട്ടീ​ഷ്കാ​ല​ത്ത് സിം​ഗ​പ്പൂ​ർ, ചൈ​ന തു​ട​ങ്ങി​യ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ ചു​മ​ത​ല​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രു​ടെ​യും ആ​സ്ഥാ​നം ഇ​വി​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു. ഇ​തി​നു പ​റ​ഞ്ഞാ​ൽ തീ​രാ​ത്ത​ത്ര വി​ശേ​ഷ​ങ്ങ​ളു​ണ്ട്. നി​ർ​ബ​ന്ധ​മാ​യും ഇ​തി​നു​ള്ളി​ൽ കാ​ണേ​ണ്ട​തും അ​റി​യേ​ണ്ട​തു​മാ​യ അ​ഞ്ചു സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് ചു​രു​ക്കി പ​റ​യാം.

രാ​ജ്ഭ​വ​ൻ ആ​ദ്യ​മാ​യി നി​ർ​മി​ക്കു​ന്പോ​ൾ ഉ​ദ്യാ​ന​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ന്‍റെ നി​ർ​മാ​ണം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​യി അ​ര നൂ​റ്റാ​ണ്ട് പി​ന്നി​ട്ട​ശേ​ഷ​മാ​ണ് മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ പൂ​ന്തോ​ട്ടം ഒ​രു​ക്കി​യ​ത്. ഓ​ക്ക്‌​ലാ​ൻ​ഡ് പ്ര​ഭു​വി​ന്‍റെ സ​ഹോ​ദ​രി എ​മി​ലി ഈ​ഡ​നാ​ണ് ഈ ​വ​ള​പ്പി​ൽ ആ​ദ്യ​മാ​യി ഒ​രു വൃ​ക്ഷ​ത്തൈ ന​ട്ടു​പി​ടി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഇ​പ്പോ​ൾ വി​ശാ​ല​മാ​യ പൂ​ന്തോ​ട്ടം പു​റ​ത്തു​നി​ന്നു നോ​ക്കു​ന്ന​വ​രി​ൽ​നി​ന്ന് രാ​ജ്ഭ​വ​നെ മ​റ​ച്ചു പി​ടി​ക്കാ​ൻ മാ​ത്രം വ​ലു​താ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

വ​ട​ക്കേ ഗേ​റ്റി​നോ​ട് ചേ​ർ​ന്നു​ള്ള പ​ടി​ക്കെ​ട്ടു​ക​ളു​ടെ ചു​വ​ട്ടി​ൽ വ​ലി​യൊ​രു പീ​ര​ങ്കി കാ​ണാം. 1839-1842 കാ​ല​ത്തെ ക​റു​പ്പു​യു​ദ്ധ​ത്തി​ൽ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച പീ​ര​ങ്കി​ക​ളി​ലൊ​ന്നാ​ണി​ത്. നാ​ങ്കിം​ഗി​ൽ​നി​ന്ന് എ​ല​ൻ​ബെ​റോ പ്ര​ഭു​വാ​ണ് ഈ ​പീ​ര​ങ്കി കോ​ൽ​ക്ക​ത്ത​യി​ലെ​ത്തി​ച്ച​ത്. കാ​ർ​ഷി​ക​മേ​ഖ​ല​യെ പൂ​ർ​ണ​മാ​യി വ്യ​വ​സാ​യ​വ​ത്ക​രി​ച്ച ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്വ ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്‍റെ പ്ര​തീ​കം​കൂ​ടി​യാ​ണ് ഈ ​പീ​ര​ങ്കി.

രാ​ജ്ഭ​വ​ന്‍റെ അ​ക​ത്ത​ള​ങ്ങ​ൾ വ​ള​രെ വി​ശേ​ഷ​പ്പെ​ട്ട ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ മാ​ത്ര​മേ സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​ർ​ക്കു മു​ന്നി​ൽ വാ​തി​ൽ തു​റ​ക്കാ​റു​ള്ളൂ. അ​തും ഒ​ന്നാം നി​ല മാ​ത്രം. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ ദി​ന​ത്തി​ലും റി​പ്പ​ബ്ലി​ക് ദി​ന​ത്തി​ലും മാ​ത്ര​മാ​ണ് ബാ​ൾ റൂം ​തു​റ​ക്കാ​റു​ള്ള​ത്.

മു​ൻ​പ് സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​രെ സ്വീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്ന മ​ഞ്ഞ​യ​ണി​ഞ്ഞ വി​ശാ​ല​മാ​യ ഹാ​ളും ഡൈ​നിം​ഗ് ഹാ​ളും ഭ​ര​ണ​പ​ര​മാ​യ തീ​രു​മാ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് സാ​ക്ഷ്യം വ​ഹി​ച്ച കൗ​ണ്‍​സി​ൽ ചേം​ബ​റു​മെ​ല്ലാം പ​ല ത​ല​മു​റ​ക​ൾ കൈ​വ​ശം വ​ച്ച​നു​ഭ​വി​ച്ച അ​ധി​കാ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ക​ഥ​ക​ൾ പ​റ​യും.

രാ​ജ്ഭ​വ​നു​ള്ളി​ൽ ത്രോ​ണ്‍ റൂം ​എ​ന്ന മു​റി​ക്കും ചെ​റു​ത​ല്ലാ​ത്ത ഒ​രു ച​രി​ത്രം പ​റ​യാ​നു​ണ്ട്. ടി​പ്പു സു​ൽ​ത്താ​ന്‍റെ പ​രാ​ജ​യ​ത്തി​നും മ​ര​ണ​ത്തി​നും ശേ​ഷം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ കി​രീ​ടം കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത് ഈ ​മു​റി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു.

എ​ന്നാ​ൽ, ടി​പ്പു പ​തി​വാ​യി ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന രാ​ജ​കീ​യ കി​രീ​ട​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല ഇ​തെ​ന്നും ശ്രീ​രം​ഗ​പ​ട്ട​ണ​ത്തെ യു​ദ്ധ​ത്തി​ൽ അ​ണി​ഞ്ഞി​രു​ന്ന മ​റ്റൊ​രു കി​രീ​ട​മാ​യി​രു​ന്നു ഇ​തെ​ന്നും ചി​ല ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ൻ​മാ​ർ ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടു​ന്നു. ടി​പ്പു ആ​ന​പ്പു​റ​ത്തു ക​യാ​റാ​ൻ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്ന സ്വ​ർ​ണ​പാ​ളി​ക​ൾ പ​തി​പ്പി​ച്ച ഒ​രു പീ​ഢ​വും ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ട്.

ഇ​തി​നൊ​ക്കെ പു​റ​മേ പ്ര​ശ​സ്ത​രാ​യ നി​ര​വ​ധി ക​ലാ​കാ​ര​ൻ​മാ​രു​ടെ സൃ​ഷ്ടി​ക​ളും രാ​ജ്ഭ​വ​നെ വ​ർ​ണാ​ഭ​മാ​ക്കു​ന്നു. കൊ​ളോ​ണി​യ​ൽ കാ​ല​ത്തി​നും മു​ൻ​പേ​യു​ള്ള ചി​ത്ര​ര​ച​ന​ക​ളും ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ട്. ജെ​മി​നി റോ​യ് വ​ര​ച്ച ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ എ​ണ്ണ​ച്ഛാ​യാ ചി​ത്ര​വും ബി​കാ​ഷ് ഭ​ട്ടാ​ചാ​ര്യ വ​ര​ച്ച ഇ​ന്ദി​രാ​ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ചി​ത്ര​വു​ണ്ട്. ഏ​റ്റ​വും ഒ​ടു​വി​ലാ​യി ഇ​പ്പോ​ഴ​ത്തെ ഉ​പ​രാ​ഷ്ട്ര​പ​തി ജ​ഗ​ദീ​പ് ധ​ൻ​ക​ർ എ​ത്തി​ച്ച മു​ൻ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി അ​ട​ൽ ബി​ഹാ​രി വാ​ജ്പേ​യി​യു​ടെ ഛായാ​ചി​ത്ര​വും രാ​ജ്ഭ​വ​ന്‍റെ ക​ലാ​ശേ​ഖ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കെ​ത്തി.

പ​ശ്ചി​മ​ബം​ഗാ​ളി​ന്‍റെ, പ്ര​ത്യേ​കി​ച്ച് മ​ഹാ​ന​ഗ​ര​ത്തി​ന്‍റെ ച​രി​ത്രാ​വ​ശേ​ഷി​പ്പു​ക​ളി​ൽ പ​ല​തും അ​തേ​പ​ടി സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. കോ​ൽ​ക്ക​ത്ത​യി​ൽ ആ​ദ്യ​മാ​യി ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി​യ ലി​ഫ്റ്റ് ഇ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​ൽ പെ​ടു​ന്നു. ബേ​ർ​ഡ് കേ​ജ് ലി​ഫ്റ്റ് എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന ഇ​ത് ഒ​രു ത​ര​ത്തി​ലു​ള്ള കേ​ടു​പാ​ടു​ക​ളു​മി​ല്ലാ​തെ സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

കോ​ൽ​ക്ക​ത്ത​യി​ൽ ആ​ദ്യ​മാ​യി വൈ​ദ്യു​തീ​ക​രി​ച്ച കെ​ട്ടി​ടം രാ​ജ്ഭ​വ​നാ​ണ്. സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യാ​ന​ന്ത​ര ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ച​രി​ത്രം പ​റ​യു​ന്ന നി​ര​വ​ധി ഫോ​ട്ടോ​ക​ളും പ്ര​ദ​ർ​ശി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഭ​ര​ണ​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് ലോ​ക​ത്തെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ രാ​ജ്യ​മാ​യി ഇ​ന്ത്യ വ​ള​ർ​ന്ന​തി​ന്‍റെ ഓ​രോ ഘ​ട്ട​ത്തെ​യും അ​നു​സ്മ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്ന പ്ര​തീ​ക​ങ്ങ​ൾ രാ​ജ്ഭ​വ​നി​ലു​ണ്ട്. നി​ല​വി​ൽ ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​വ​ർ​ക്കു മാ​ത്ര​മേ സാ​ധാ​ര​ണ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ രാ​ജ്ഭ​വ​നി​ൽ പ്ര​വേ​ശ​ന​ത്തി​ന് അ​നു​മ​തി​യു​ള്ളൂ. പ​ക്ഷേ, ര​ണ്ടു മാ​സ​ത്തി​നു​ശേ​ഷം ഈ ​ച​രി​ത്ര​മ​ന്ദി​രം പൂ​ർ​ണ​മാ​യി സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​ർ​ക്കു തു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ക്കു​മെ​ന്നാ​ണ് പ്ര​തീ​ക്ഷ.

സെ​ബി മാ​ത്യു