ചു​വ​പ്പ​ണി​ഞ്ഞ് ചെ​ങ്കോ​ട്ട

ഒ​ന്നി​ലേ​റെ വൈ​ദേ​ശി​ക ആ​ക്ര​ണ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് വി​ധേ​യ​മാ​യി​ട്ടു​ണ്ട് ചെ​ങ്കോ​ട്ട. 1739ൽ ​പേ​ർ​ഷ്യ​ൻ ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി ന​ദീ​ർ ഷാ ​ചെ​ങ്കോ​ട്ട ആ​ക്ര​മി​ക്കു​ക​യും കോ​ഹീ​നൂ​ർ ര​ത്നം പ​തി​ച്ച മ​യൂ​ര കി​രീ​ടം ക​വ​ർ​ന്നെ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. പി​ന്നീ​ട് അ​ഫ്ഗാ​ൻ റോ​ഹി​ല്ല​ക​ളും മ​റാ​ത്ത​ക​ളും ഒ​ടു​വി​ലാ​യി ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഈ​സ്റ്റ് ഇ​ന്ത്യ ക​ന്പ​നി​യും കോ​ട്ട​യെ ആ​ക്ര​മി​ച്ചു.


ഓ​ർ​മ​ക​ൾ ഒ​രാ​യി​രം സം​വ​ത്സ​ര​ങ്ങ​ളെ പി​ന്നി​ലാ​ക്കി കു​തി​ച്ചു പാ​ഞ്ഞാ​ലും മാ​ഞ്ഞു പോ​കാ​ത്ത വി​ധം സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ൾ പ​ടു​ത്തു​യ​ർ​ത്തി​യ​തി​ൽ ഷാ​ജ​ഹാ​ൻ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​യോ​ളം ഖ്യാ​തി ച​രി​ത്രം മ​റ്റാ​ർ​ക്കും ചാ​ർ​ത്തി​ക്കൊ​ടു​ത്തി​ട്ടി​ല്ല. ഇ​ന്ത്യ​ൻ വാ​സ്തു വി​ദ്യാ വി​സ്മ​യ​ത്തെ ലോ​ക​മ​ഹാ​ത്ഭു​ത​ങ്ങ​ളു​ടെ ത​ളി​ക​യി​ലേ​ക്ക് എ​ടു​ത്തു വെ​ച്ച താ​ജ്മ​ഹ​ലി​ന്‍റെ പേ​രി​ന​പ്പു​റം ഷാ​ജ​ഹാ​നെ ഓ​ർ​മി​ക്കു​വാ​ൻ സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ൾ ഒ​രു​പാ​ടു​ണ്ട് ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലും അ​യ​ൽ സം​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലും.

സ്വ​ത​ന്ത്ര ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ അ​ഭി​മാ​ന സ്തം​ഭ​ങ്ങ​ളി​ൽ എ​ന്നും ചു​വ​പ്പ​ണി​ഞ്ഞു നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യും ഷാ​ജ​ഹാ​ൻ എ​ന്ന മു​ഗ​ൾ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി 1649ൽ ​പ​ണി ക​ഴി​പ്പി​ച്ച​താ​ണ്. ഷാ​ജ​ഹാ​ൻ കി​ല ഇ ​മു​ല്ല എ​ന്ന് പേ​രി​ട്ട കോ​ട്ട​യെ ച​രി​ത്രം ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യാ​ക്കി മാ​റ്റി ആ​ധു​നീ​ക ഇ​ന്ത്യ​യ്ക്കു കൈ​മാ​റു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. മു​ഗ​ൾ രാ​ജ​വം​ശം പ​തി​നേ​ഴാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ൽ വ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന​തും ഈ ​കോ​ട്ട​യ്ക്കു​ള്ളി​ൽ ത​ന്നെ​യാ​യി​രു​ന്നു.

1857ൽ ​അ​ന്ന​ത്തെ മു​ഗ​ൾ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി ബ​ഹ​ദൂ​ർ​ഷാ സ​ഫ​റി​ൽ നി​ന്ന് ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​ർ പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്തു കൈ​വ​ശ​പ്പെ​ടു​ത്തും വ​രെ ചെ​ങ്കോ​ട്ട മു​ഗ​ൾ ഭ​ര​ണ​ത്തി​ന്‍റെ സി​രാ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി നി​ല​കൊ​ണ്ടു. ഷാ​ജ​ഹാ​ന്‍റെ ശി​ൽ​പി​ക​ളി​ൽ പ്ര​ധാ​നി​യും താ​ജ്മ​ഹ​ൽ എ​ന്ന വി​സ്മ​യ പ്ര​ണ​യ കു​ടീ​ര​ത്തി​ന്‍റെ നി​ർ​മാ​താ​വു​മാ​യ ഉ​സ്താ​ദ് അ​ഹ​മ്മ​ദ് ലാ​ഹോ​റി ത​ന്നെ​യാ​ണ് ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യു​ടെ​യും ശി​ൽ​പി.

ഒ​ന്നി​ലേ​റെ വൈ​ദേ​ശി​ക ആ​ക്ര​ണ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് വി​ധേ​യ​മാ​യി​ട്ടു​ണ്ട് ചെ​ങ്കോ​ട്ട. 1739ൽ ​പേ​ർ​ഷ്യ​ൻ ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി ന​ദീ​ർ ഷാ ​ചെ​ങ്കോ​ട്ട ആ​ക്ര​മി​ക്കു​ക​യും കോ​ഹീ​നൂ​ർ ര​ത്നം പ​തി​ച്ച മ​യൂ​ര കി​രീ​ടം ക​വ​ർ​ന്നെ​ടു​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. പി​ന്നീ​ട് അ​ഫ്ഗാ​ൻ റോ​ഹി​ല്ല​ക​ളും മ​റാ​ത്ത​ക​ളും ഒ​ടു​വി​ലാ​യി ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഈ​സ്റ്റ് ഇ​ന്ത്യ ക​ന്പ​നി​യും കോ​ട്ട​യെ ആ​ക്ര​മി​ച്ചു.

ബ്രീ​ട്ടീ​ഷ് ആ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ന്‍റെ അ​ന്ത്യം കു​റി​ച്ച അ​ർ​ധ​രാ​ത്രി​യി​ൽ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ദേ​ശീ​യ താ​ക​യെ നെ​ഞ്ചി​ലേ​റ്റി ഉ​യ​ർ​ത്താ​ൻ ച​രി​ത്രം നി​യോ​ഗി​ച്ച​തും ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യെ ആ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന​ത് മ​റ്റൊ​രു യാ​ദൃ​ച്ഛി​ക​ത. പി​ന്നീ​ടു​ള്ള എ​ല്ലാ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ ദി​ന​ങ്ങ​ളി​ലും ഇ​ന്ത്യ​ൻ പ​താ​ക ത്രി​വ​ർ​ണ ഭാ​വ​ത്തി​ൽ അ​ഭി​മാ​ന​ത്തോ​ടെ ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യി​ലെ കൊ​ടി​മ​ര​ത്തി​ൽ പാ​റി.

പ്ര​ഥ​മ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്റു​വാ​ണ് ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യി​ൽ ഏ​റ്റ​വും കൂ​ടു​ത​ൽ ത​വ​ണ പ​താ​ക ഉ​യ​ർ​ത്തി​യി​ട്ടു​ള്ള​ത്. പ​തി​നേ​ഴ് ത​വ​ണ​യാ​ണ് ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യി​ൽ ത്രി​വ​ർ​ണ പ​താ​ക ഉ​യ​ർ​ത്തി നെ​ഹ്റു രാ​ജ്യ​ത്തി​നൊ​പ്പം സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ ദി​നം ആ​ഘോ​ഷി​ച്ച​ത്. പി​ന്നാ​ലെ ഇ​ന്ദി​ര​ഗാ​ന്ധി പ​തി​നാ​റ് ത​വ​ണ ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യി​ൽ പ​താ​ക ഉ​യ​ർ​ത്തി. ഡോ. ​മ​ൻ​മോ​ഹ​ൻ സിം​ഗ് പ​ത്തു ത​വ​ണ​യും നി​ല​വി​ലെ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ന​രേ​ന്ദ്ര മോ​ദി എ​ട്ടു ത​വ​ണ​യും ഇ​വി​ടെ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ ദി​ന​ത്തി​ൽ ത്രി​വ​ർ​ണ പ​താ​ക ഉ​യ​ർ​ത്തി.

ലാ​ഹോ​റി ഗേ​റ്റ് എ​ന്ന വി​ശാ​ല ക​വാ​ടം ക​ട​ന്നു​വേ​ണം ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യി​ലേ​ക്ക് ക​ട​ക്കാ​ൻ. നി​ർ​മാ​ണ കാ​ല​ത്ത് ലാ​ഹോ​റി​ലേ​ക്ക് മു​ഖം തി​രി​ച്ചു നി​ൽ​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​ലാ​ണ് ക​വാ​ട​ത്തി​ന് ഈ ​പേ​ര് ല​ഭി​ച്ച​ത്. ലാ​ഹോ​റി ഗേ​റ്റി​ന് മു​ന്നി​ലെ ത​ട്ടി​ൽ നി​ന്നാ​ണ് പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ ദി​ന​ത്തി​ൽ പ​താ​ക ഉ​യ​ർ​ത്തു​ന്ന​ത്. കോ​ട്ട​യു​ടെ തെ​ക്ക് വ​ശ​ത്തു​ള്ള ഡ​ൽ​ഹി ഗേ​റ്റി​ലൂ​ടെ​യും അ​ക​ത്തേ​ക്കു ക​ട​ക്കാം.

ലാ​ഹോ​റി ഗേ​റ്റ് ക​ട​ന്നു ചെ​ല്ലു​ന്പോ​ൾ ഛത്ത ​ചൗ​ക്കി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ് ക​ട​ന്നു പോ​കേ​ണ്ട​ത്. മു​ഗ​ൾ കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ൽ രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​ള്ള ആ​ഡം​ബ​ര വ​സ്തു​വ​ക​ക​ൾ വി​റ്റി​രു​ന്ന വാ​ണി​ജ്യ കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി​രു​ന്നു ഇ​ത്. ഛത്ത ​ചൗ​ക്ക് ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ൽ വാ​ദ്യ​ഘോ​ഷ​ങ്ങ​ൾ ന​ട​ന്നി​രു​ന്ന നോ​ബ​ത്് ഖാ​ന ആ​ണ്. അ​തും ക​ട​ന്നാ​ൽ മു​ഗ​ൾ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​മാ​ർ ജ​ന​ങ്ങ​ളെ അ​ഭി​സം​ബോ​ധ​ന ചെ​യ്തി​രു​ന്ന ദി​വാ​ൻ ഇ ​ആം ആ​ണ്.

ദി​വാ​ൻ ഇ ​ആം ക​ട​ന്ന് കി​ഴ​ക്ക് ഭാ​ഗ​ത്തേ​ക്ക് ക​ട​ന്നാ​ൽ യ​മു​ന ന​ദി​ക്കു സ​മാ​ന്ത​ര​മാ​യി രാ​ജ​കീ​യ മ​ന്ദി​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ നി​ര​ക​ളാ​ണ്. കി​ഴ​ക്കേ അ​റ്റ​ത്ത് കോ​ട്ട​യ്ക്കു​ള്ളി​ലെ ജ​ല​സേ​ച​ന സൗ​ക​ര്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്കാ​യി സ​ജ്ജീ​ക​രി​ച്ച ഷാ ​ബു​ർ​ജ് കാ​ണാം.

ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യ്ക്കു​ള്ളി​ലെ വെ​ളു​ത്ത വി​സ്മ​യ​മാ​ണ് ഹീ​ര മ​ഹ​ൽ. അ​തും ക​ട​ന്നു​ചെ​ന്നാ​ൽ രാ​ജ​കീ​യ കാ​ല​ത്തെ ആ​ഡം​ബ​ര കു​ളി​മു​റി​ക​ളാ​ണു​ള്ള​ത്. കോ​ട്ട​യു​ടെ കി​ഴ​ക്കേ അ​റ്റ​ത്താ​ണ് മോ​ത്തി മ​സ്ജി​ദ്. അ​തി​ന​ടു​ത്താ​യി ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി ഉ​ന്ന​ത ഭ​ര​ണ​പ്ര​തി​നി​ധി​ക​ളു​മാ​യി കൂ​ടി​ക്കാ​ഴ്ച ന​ട​ത്തി​യി​രു​ന്ന ദി​വാ​ൻ ഇ ​ഖാ​സ് കാ​ണാം.

ഖാ​സ് മ​ഹ​ൽ, രം​ഗ് മ​ഹ​ൽ എ​ന്നീ കൊ​ട്ടാ​ര​ങ്ങ​ൾ​ക്കൊ​പ്പം ഷാ​ജ​ഹാ​ന്‍റെ പ്രി​യ​ത​മ​യു​ടെ സ്മ​ര​ണ​യി​ൽ മും​താ​സ് മ​ഹ​ലും കോ​ട്ട​യ്ക്കു​ള്ളി​ലു​ണ്ട്. ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യ്ക്കു​ള്ളി​ലെ മ​റ്റൊ​രു വി​സ്മ​യം ഹ​യാ​ത് ബ​ക്ഷ് പൂ​ന്തോ​ട്ട​മാ​ണ്. പൂ​ന്തോ​ട്ട​ത്തി​ന്‍റെ ര​ണ്ട​റ്റ​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി പ​ര​സ്പ​രം നോ​ക്കി നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ര​ണ്ട് മ​ണ്ഡ​പ​ങ്ങ​ളു​ണ്ട്. പൂ​ന്തോ​ട്ട​ത്തി​ന്‍റെ ഒ​ത്ത ന​ടു​വി​ലാ​യി ഒ​രു ജ​ല​സം​ഭ​ര​ണി​യും സ​ഫ​ർ മ​ഹ​ൽ എ​ന്ന പേ​രി​ലു​ള്ള ഒ​രു ചു​വ​ന്ന കെ​ട്ടി​ട​വു​മു​ണ്ട്.

മു​ഗ​ൾ നി​ർ​മി​തി​യോ​ട് കൂ​ട്ടി​ച്ചേ​ർ​ത്ത​ത് എ​ന്ന മ​ട്ടി​ൽ ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യ്ക്കു​ള്ളി​ൽ ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ആ​ധി​പ​ത്യ​കാ​ല​ത്ത് നി​ർ​മി​ച്ച ബാ​ര​ക്കു​ക​ളു​മു​ണ്ട്. കോ​ട്ട പി​ടി​ച്ചെ​ടു​ത്ത​തി​ന് ശേ​ഷം ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​ർ ഒ​ട്ടേ​റെ നാ​ശ​ങ്ങ​ളും ഇ​വി​ടെ ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ട്.

2018ൽ ​അ​ഡോ​പ്റ്റ് എ ​ഹെ​റി​റ്റേ​ജ് എ​ന്ന പ​ദ്ധ​തി​യു​ടെ ഭാ​ഗ​മാ​യി ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യു​ടെ ന​ട​ത്തി​പ്പ് കേ​ന്ദ്ര സ​ർ​ക്കാ​ർ ഡാ​ൽ​മി​യ ഗ്രൂ​പ്പി​ന് കൈ​മാ​റി​യി​രു​ന്നു. കോ​വി​ഡ് കാ​ല​ത്ത് സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​ർ കു​റ​ഞ്ഞെ​ങ്കി​ലും പ​ല​ത​വ​ണ ക​ണ്ട വി​സ്മ​യ​ത്തെ വീ​ണ്ടും വീ​ണ്ടും കാ​ണാ​ൻ ഒ​ട്ടേ​റെ​പ്പേ​ർ ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യു​ടെ ശീ​ത​ള ഛായ​യി​ലേ​ക്ക് ഒ​ഴു​കി​യെ​ത്തു​ന്നു​ണ്ട്.

യു​നെ​സ്കോ​യു​ടെ പൈ​തൃ​ക പ​ട്ടി​ക​യി​ൽ ഇ​ടം പി​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള ചെ​ങ്കോ​ട്ട എ​ന്നും ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ അ​ഭി​മാ​ന സ്തം​ഭ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഏ​റെ പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ള്ള ഒ​രു വാ​സ്തു വി​സ്മ​യം ത​ന്നെ​യാ​ണ്. രാ​വി​ലെ ഏ​ഴ് മു​ത​ൽ വൈ​കു​ന്നേ​രം അ​ഞ്ച​ര വ​രെ​യാ​ണ് സ​ന്ദ​ർ​ശ​ന സ​മ​യം. സെ​പ്റ്റം​ബ​ർ- ന​വം​ബ​ർ മാ​സ​ങ്ങ​ളി​ലെ മി​ത​ശീ​തോ​ഷ്ണ കാ​ലാ​വ​സ്ഥ​യാ​ണ് ചെ​ങ്കോ​ട്ട സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്കാ​ൻ ഏ​റ്റ​വും പ​റ്റി​യ സ​മ​യം.

സെബി മാത്യു