ഗു​രു​നാ​ഥ​ൻ
മ​ല​യാ​ള സാ​ഹി​ത്യ സാം​സ്കാ​രി​ക നി​ര​യി​ലെ ഗു​രു കാ​ര​ണ​വ​രാ​യ എം​കെ സാ​നു​മാ​ഷ് 95 ന്‍റെ നി​റ​വി​ൽ. ക​ർ​മ​വും ധ​ർ​മ​വും സ​മ​ന്വ​യി​പ്പി​ച്ച ഇ​തി​ഹാ​സം എ​ന്നാ​ണ് ഡോ. ​എ.​പി.​ജെ. അ​ബ്ദു​ൾ ക​ലാം സാ​നു​മാ​ഷി​നെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച​ത്. ത​ല​മു​റ​ക​ൾ​ക്ക് ഗു​രു​നാ​ഥ​നും അ​നേ​ക​ർ​ക്ക് ഗു​രു​സ്ഥാ​നീ​യ​നു​മാ​ണ് ഈ ​മ​നു​ഷ്യ​സ്നേ​ഹി.

ക​ർ​മ​വും ധ​ർ​മ​വും സ​മ​ന്വ​യി​പ്പി​ച്ച ഇ​തി​ഹാ​സം. 2013ൽ ​പ്ര​ഫ. എം.​കെ. സാ​നു എ​ൻ​ഡോ​വ്മെ​ന്‍റ് പ്ര​ഭാ​ഷ​ണം ഉ​ദ്ഘാ​ട​നം ചെ​യ്തു മു​ൻ രാ​ഷ്ട്ര​പ​തി ഡോ. ​എ.​പി.​ജെ. അ​ബ്ദു​ൾ ക​ലാം സാ​നു​മാ​ഷി​നെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചു.

അ​ഗാ​ധ​മാ​യ പാ​ണ്ഡി​ത്യ​ത്തെ അ​ക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഗു​രു​ശ്രേ​ഷ്ഠ​ൻ. സ്നേ​ഹ​വും ലാ​ളി​ത്യ​വും​കൊ​ണ്ടു അ​നു​പ​മ​മാ​യ വ്യ​ക്തി​ത്വം രൂ​പ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ മ​നു​ഷ്യ​സ്നേ​ഹി. സാം​സ്കാ​രി​ക കേ​ര​ളം ആ​ദ​ര​വോ​ടെ ക​രം​കൂ​പ്പു​ന്ന വ​ന്ദ്യ​ഗു​രു​ശ്രേ​ഷ്ഠ​ൻ- ഡോ. ​ക​ലാം ഇ​ങ്ങ​നെ​യും നി​ർ​വ​ചി​ച്ചു.

വാ​ക്കു​ക​ളി​ൽ മാ​ത്ര​മ​ല്ല, വാ​ക്കു​ക​ളു​ടെ ഇ​ട​വേ​ള​ക​ളി​ലും അ​ർ​ഥ​ങ്ങ​ളും ആ​ശ​യ​ങ്ങ​ളും സം​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്ന ഉ​ദാ​ത്ത വ്യ​ക്തി​ത്വം. ഇ​ന്നേ​വ​രെ എ​ഴു​തി​യ​തും പ​റ​ഞ്ഞ​തു​മെ​ല്ലാം ത​ന്‍റെ ജീ​വി​ത​വ​ഴി​ത്താ​ര​ക​ളോ​ടു ചേ​ർ​ത്തു​വാ​യി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​ണ് സാ​നു​മാ​ഷ് പ​റ​യാ​തെ പ​റ​യു​ന്ന​ത്. അ​ത്ര​മേ​ൽ ജീ​വി​ത​ഗ​ന്ധി​യാ​ണ് ആ ​വാ​ക്കു​ക​ളു​ടെ ത​നി​മ​യും ആ​ഴ​വും സൗ​ന്ദ​ര്യ​വും.

സ​ർ​ഗാ​ത്മ​ക​ത​യെ തീ​വ്ര​മാ​യി പ്ര​ണ​യി​ക്കു​ന്പോ​ഴും സ​മൂ​ഹ​ത്തെ അ​റി​യാ​നും സ​ന്തോ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ൽ പ​ങ്കു​ചേ​രാ​നും വേ​ദ​ന​ക​ളി​ൽ ആ​ശ്വ​സി​പ്പി​ക്കാ​നും പ​രു​വ​പ്പെ​ട്ടൊ​രു മ​ന​സ്. മ​നു​ഷ്യ​നെ ക​രം പി​ടി​ച്ചും ഹൃ​ദ​യ​ത്തോ​ടു ചേ​ർ​ത്തു​വ​ച്ചും സ്നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന​യാ​ൾ എ​ന്നാ​ണ് ഈ ​വ്യ​ക്തി​ത്വ​ത്തെ തി​ര​ക്ക​ഥാ​കൃ​ത്ത് ജോ​ണ്‍​പോ​ൾ ഒ​രി​ക്ക​ൽ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച​ത്.

ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ൻ, നി​രൂ​പ​ക​ൻ, എ​ഡി​റ്റ​ർ, പ​രി​ഭാ​ഷ​ക​ൻ, പ​ത്ര​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​ൻ, അ​ധ്യാ​പ​ക​ൻ, പ്ര​ഭാ​ഷ​ക​ൻ, സാ​മൂ​ഹ്യ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​ൻ തു​ട​ങ്ങി പ്ര​ഫ. എം.​കെ. സാ​നു​വി​ന്‍റെ ക​ർ​മ​പ​ഥ​ങ്ങ​ൾ വി​പു​ല​മാ​ണ്. ഇ​ദ്ദേ​ഹം മ​ല​യാ​ള​സം​സ്കൃ​തി​ക്കു സ​മ്മാ​നി​ച്ച ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ളു​ടെ എ​ണ്ണം 75 പി​ന്നി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.

പ​രി​ഭാ​ഷ​ക​ളും, എ​ഡി​റ്റു ചെ​യ്ത കൃ​തി​ക​ളും വേ​റെ. അ​നു​സ്യൂ​ത​മാ​യ എ​ഴു​ത്തി​നും പു​തി​യ താ​ളു​ക​ളി​ലേ​ക്കു​ള്ള പ​ര​ന്ന വാ​യ​ന​യ്ക്കും വി​രാ​മം കു​റി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. സാം​സ്കാ​രി​ക​നി​ര​യി​ലെ ഗു​രു കാ​ര​ണ​വ​ർ 95 ന്‍റെ നി​റ​വി​ലും ക​ർ​മ​നി​ര​ത​നാ​ണ്. കേ​ന്ദ്ര, കേ​ര​ള സാ​ഹി​ത്യ അ​ക്കാ​ദ​മി അ​വാ​ർ​ഡു​ക​ൾ, ആ​ശാ​ൻ പു​ര​സ്കാ​രം, വ​യ​ലാ​ർ അ​വാ​ർ​ഡ്, പി. ​കേ​ശ​വ​ദേ​വ് പു​ര​സ്കാ​രം, എ​ഴു​ത്ത​ച്ഛ​ൻ പു​ര​സ്കാ​രം തു​ട​ങ്ങി അ​ൻ​പ​തോ​ളം ബ​ഹു​മ​തി​ക​ൾ​ക്ക് അ​ർ​ഹ​നാ​യ അ​ക്ഷ​ര​പ്ര​തി​ഭ​യാ​ണ് സാ​നു​മാ​ഷ്.

സാ​ഹി​ത്യം ഇ​ണ​ങ്ങി​യ ബാ​ല്യം

1927 ഒ​ക്‌​ടോ​ബ​ർ 27ന് ​ആ​ല​പ്പു​ഴ തു​ന്പോ​ളി​യി​ൽ മം​ഗ​ല​ത്ത് എം.​സി. കേ​ശ​വ​ന്‍റെ​യും കെ.​പി. ഭ​വാ​നി​യു​ടെ​യും ഏ​ക മ​ക​നാ​യി ജ​ന​നം. ജൗ​ളി​ക്ക​ട ന​ട​ത്തി​യി​രു​ന്ന അ​ച്ഛ​ൻ വൈ​കു​ന്നേ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ മ​ക​നെ ക​ഥ​ക​ൾ പ​റ​ഞ്ഞു കേ​ൾ​പ്പി​ക്കും. അ​തേ​റെ​യും പു​രാ​ണ​ക​ഥ​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. ആ ​ക​ഥ​ക​ൾ ഭാ​വ​ന​യു​ടെ​യും ചി​ന്ത​യു​ടെ​യും എ​ഴു​ത്തി​ന്‍റെ​യും ലോ​ക​ത്തി​ലേ​ക്ക് സാ​നു​വി​നെ ആ​ന​യി​ച്ചു.

പ​ത്താം പി​റ​ന്നാ​ളി​ൽ അ​ച്ഛ​ൻ ന​ൽ​കി​യ സ​മ്മാ​നം ലി​യോ ടോ​ൾ​സ്റ്റോ​യി​യു​ടെ 23 ടെ​യി​ൽ​സ് എ​ന്ന പു​സ്ത​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. ഗു​ണ​പാ​ഠ​ക​ഥ​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു അ​തി​ലെ ഉ​ള്ള​ട​ക്കം. അ​ച്ഛ​ൻ സ​മ്മാ​നി​ച്ച പി​റ​ന്നാ​ൾ പു​സ്ത​കം സാ​നു​മാ​ഷ് ഭ​ദ്ര​മാ​യി സൂ​ക്ഷി​ച്ച് പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് കൊ​ച്ചു​മ​ക്ക​ൾ​ക്കു​വ​രെ വാ​യി​ക്കാ​ൻ കൊ​ടു​ത്തു.

സാ​നു​വി​നു പ​തി​നൊ​ന്നു വ​യ​സു​ള്ള​പ്പോ​ൾ അ​ച്ഛ​ൻ മ​രി​ച്ചു. പി​ന്നീ​ട് പ​ഠ​ന​വും സാ​ഹി​ത്യ​വും പ​രു​വ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​തി​ൽ അ​മ്മ വ​ലി​യ പ്ര​ചോ​ദ​ന​മാ​യി. അ​ച്ഛ​നും അ​മ്മ​യും ന​ൽ​കി​യ വാ​ത്സ​ല്യ​വും അ​ക്ഷ​ര ക​രു​ത​ലും സാ​ഹി​ത്യ ര​ച​ന​ക​ൾ​ക്ക് ആ​വേ​ശ​വും തീ​ക്ഷ്ണ​ത​യും പ​ക​ർ​ന്ന​താ​യി സാ​നു​മാ​ഷ് പ​റ​യു​ന്നു.

ആ​ദ്യ​പ്ര​സം​ഗം

മ​ല​യാ​ള​ത്തി​ലെ മു​ൻ​നി​ര​വാ​ഗ്മി​ക​ളി​ലൊ​രാ​ളാ​ണ് സാ​നു​മാ​ഷ്. ഭാ​ഷ​യു​ടെ വ​ശ്യ​ത​പോ​ലെ വി​ജ്ഞാ​ന​സ​ന്പു​ഷ്ട​വു​മാ​ണ് പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ​ങ്ങ​ൾ. വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​യാ​യി​രി​ക്കു​ന്പോ​ൾ, ആ​ല​പ്പു​ഴ തു​ന്പോ​ളി മൈ​താ​ന​ത്താ​യി​രു​ന്നു ആ​ദ്യ​മാ​യി പ്ര​സം​ഗം പ​റ​യാ​ൻ നി​യോ​ഗം.

എ​സ്എ​ൻ​ഡി​പി യോ​ഗം സ്വ​ത​ന്ത്ര തി​രു​വി​താം​കൂ​റി​നാ​യി പ്ര​മേ​യം പാ​സാ​ക്കാ​ൻ ചേ​ർ​ന്ന പൊ​തു​യോ​ഗം. കു​റെ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​ർ പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ക്കാ​നും ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​നു വേ​ണ്ടി ശ​ബ്ദ​മു​യ​ർ​ത്താ​നും അ​ന്നു തീ​രു​മാ​നി​ച്ചു. പ്ര​സം​ഗം പ​റ​യാ​ൻ നി​യോ​ഗി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന സു​ഹൃ​ത്ത് ര​മേ​ശ​ൻ പി​ൻ​മാ​റി​യ​തോ​ടെ സാ​നു​വി​നെ പ​ക​ര​ക്കാ​ര​നാ​യി സ്റ്റേ​ജി​ലേ​ക്കു നി​ർ​ബ​ന്ധി​ച്ചു ക​യ​റ്റി.

ഇ​ന്ത്യ സ്വ​ത​ന്ത്ര​രാ​ഷ്ട്ര​മാ​യി വ​ള​രു​ന്പോ​ൾ, രാ​ജ​ഭ​ര​ണ​മ​ല്ല, ആ​രു ഭ​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നു ജ​ന​ങ്ങ​ൾ നി​ശ്ച​യി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന ഉ​ള്ള​ട​ക്ക​ത്തോ​ടെ ന​ട​ത്തി​യ പ്ര​സം​ഗം പ്ര​ഭാ​ഷ​ണ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ അ​ര​ങ്ങേ​റ്റ​മാ​യി. ആ​വേ​ശം ഉ​ണ​ർ​ത്തി​യ പ്ര​സം​ഗ​മെ​ന്നു സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ൾ തോ​ളി​ൽ ത​ട്ടി അ​ഭി​ന​ന്ദി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

പ​ഠ​ന​വ​ഴി​ക​ൾ

ഇ​ന്‍റ​ർ​മീ​ഡി​യ​റ്റി​നു​ശേ​ഷം ആ​ല​പ്പു​ഴ​യി​ൽ ഒ​രു വ​ർ​ഷ​ത്തോ​ളം പ്രൈ​മ​റി സ്കൂ​ൾ അ​ധ്യാ​പ​ക​നാ​യി ജോ​ലി ചെ​യ്തു. ഇ​തേ കാ​ല​ത്ത് എ​സ്ഡി കോ​ള​ജി​ൽ മ​ല​യാ​ളം ബി​രു​ദം പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി. തു​ട​ർ​ന്ന് തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം യൂ​ണി​വേ​ഴ്സി​റ്റി കോ​ള​ജി​ൽ​നി​ന്നു റാ​ങ്കോ​ടെ ബി​രു​ദാ​ന​ന്ത​ര​ബി​രു​ദം നേ​ടി.

തു​ട​ർ​ന്നു കൊ​ല്ലം ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണ കോ​ള​ജി​ലും 1956 ൽ ​എ​റ​ണാ​കു​ളം മ​ഹാ​രാ​ജാ​സ് കോ​ള​ജി​ലും അ​ധ്യാ​പ​ക​നാ​യി. ത​ല​മു​റ​ക​ൾ​ക്ക് പാ​ഠ​ങ്ങ​ളും ഗു​ണ​പാ​ഠ​ങ്ങ​ളും പ​ക​ർ​ന്നു ന​ൽ​കി 1983 ൽ ​വി​ര​മി​ച്ചു.

ആ​ല​പ്പു​ഴ​യി​ൽ​നി​ന്നു കൊ​ച്ചി​യി​ലെ​ത്തി അ​ധ്യാ​പ​ന​ത്തി​നൊ​പ്പം എ​ഴു​ത്തി​ന്‍റെ ലോ​ക​ത്തി​ലും സാ​നു​മാ​ഷ് സ​ജീ​വ​മാ​യി. സാ​ഹി​ത്യ​ലോ​ക​ത്ത് സൗ​ഹൃ​ദ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​കാ​നും വി​വി​ധ സം​ഘ​ട​ന​ക​ൾ​ക്കൊ​പ്പം ചേ​ർ​ന്ന സാ​മൂ​ഹി​ക​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ൾ ദൃ​ഢ​മാ​ക്കാ​നും കൊ​ച്ചി ജീ​വി​തം ഇ​ട​യാ​ക്കി.

മ​ഹാ​രാ​ജാ​സി​ൽ ആ​ധ്യാ​പ​ക​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്പോ​ഴാ​ണു വൈ​ക്കം മു​ഹ​മ്മ​ദ് ബ​ഷീ​ർ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ നി​ര​വ​ധി പ്ര​തി​ഭ​ക​ളെ അ​ടു​ത്ത​റി​യാ​നും ഏ​റെ വാ​യി​ക്കാ​നും അ​വ​സ​ര​മു​ണ്ടാ​യ​ത്. ബ​ഷീ​റി​നു ബോ​ട്ടു​ജെ​ട്ടി​യി​ൽ അ​ന്നൊ​രു പു​സ്ത​ക​ശാ​ല​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പി.​കെ. ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​ന്‍റെ പു​സ്ത​ക​ശാ​ല പ്ര​സ് ക്ല​ബ് റോ​ഡി​ലും. ക​ട​യ​ട​ച്ച് വൈ​കു​ന്നേ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ ഇ​രു​വ​രും മ​റൈ​ൻ ഡ്രൈ​വി​ൽ വ​ർ​ത്ത​മാ​നം പ​റ​യാ​ൻ ഒ​ത്തു​ചേ​രും.

പോ​ഞ്ഞി​ക്ക​ര റാ​ഫി​യും ഒ​പ്പം സാ​നു​വും അ​വ​ർ​ക്കൊ​പ്പം സാ​യാ​ഹ്ന​സ​ദ​സി​ൽ പ​ങ്കു​ചേ​രും. സാ​ഹി​ത്യം, ക​ല, സം​സ്കാ​രം, മാ​ന​വി​ക​ത, രാ​ഷ്‌​ട്രീ​യം തു​ട​ങ്ങി പ​ല വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ൾ ക​യ​റി​യി​റ​ങ്ങു​ന്ന ച​ർ​ച്ച​ക​ൾ പ​ല​പ്പോ​ഴും രാ​ത്രി വൈ​കി​യും നീ​ളും. പ​ല ചി​ന്താ​ധാ​ര​ക​ളി​ലു​ള്ള​വ​ർ ഒ​ന്നു​ചേ​ർ​ന്ന് അ​ഭി​പ്രാ​യ​ങ്ങ​ൾ വ്യ​ക്തി സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​ത്തോ​ടെ പ​റ​യു​ന്പോ​ൾ അ​ത് കേ​ൾ​ക്കാ​നും വ​സ്തു​ത​ക​ളെ ഉ​ൾ​ക്കൊ​ള്ളാ​നു​മു​ള്ള വ​ലി​യ മ​ന​സു​ക​ളു​ടെ ഉ​ട​മ​ക​ളു​ടെ കൂ​ട്ടാ​യ്മ​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. ഈ ​സ​ദ​സി​ൽ​നി​ന്നൊ​ക്കെ​യാ​ണ് പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് സാ​നു​മാ​ഷി​ന്‍റെ പ​ല ര​ച​നാ​വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളും രൂ​പ​പ്പെ​ട്ട​ത്.

വൈ​ക്കം മു​ഹ​മ്മ​ദ് ബ​ഷീ​റി​ന്‍റെ വീ​ട്ടി​ലെ പ​തി​വ് സൗ​ഹൃ​ദ​സ​ദ​സു​ക​ളി​ലും സാ​നു​മാ​ഷു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ​ച്ച​മ​നു​ഷ്യ​നാ​യി​രു​ന്ന ബ​ഷീ​ർ മ​റ​വി​ല്ലാ​തെ ഒ​രു​പാ​ടു കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളും ജീ​വി​താ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും പ​ങ്കു​വ​ച്ചി​രു​ന്നു. ക​ഥ​ക​ളു​ടെ സു​ൽ​ത്താ​നാ​യ ബ​ഷീ​റി​ന്‍റെ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​മെ​ഴു​തു​ന്ന​തി​ലേ​ക്ക് പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് അ​തെ​ല്ലാം പ്ര​ചോ​ദ​ന​മാ​യി. എ​റ​ണാ​കു​ള​ത്തെ സൗ​ഹൃ​ദ​ങ്ങ​ളി​ലും സാ​യാ​ഹ്ന ന​ട​ത്ത​ത്തി​ലും ജ​സ്റ്റീ​സ് വി.​ആ​ർ. കൃ​ഷ്ണ​യ്യ​രു​മൊ​ത്തു​ള്ള നി​മി​ഷ​ങ്ങ​ളും അ​വി​സ്മ​ര​ണീ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു.

വി​വാ​ഹം

മു​ൻ മ​ന്ത്രി വൈ​ക്കം മാ​ധ​വ​ന്‍റെ മ​ക​ൾ ര​ത്ന​മ്മ​യാ​ണു സാ​നു​മാ​ഷി​ന്‍റെ ജീ​വി​ത​സ​ഖി. 1953 ലാ​യി​രു​ന്നു വി​വാ​ഹം. ഇ​ഡ്ഡ​ലി​യും ചാ​യ​യു​മാ​യി​രു​ന്നു ല​ളി​ത​മാ​യ സ​ൽ​ക്കാ​രം. മ​ന്ത്രി​പു​ത്രി​യു​ടെ വി​വാ​ഹ​ത്തി​ന് കേ​ന്ദ്ര​മ​ന്ത്രി കെ.​എ​ൻ. ക​ട്ജു, മ​ന്ത്രി​മാ​രാ​യി​രു​ന്ന പ​ന​ന്പി​ള്ളി ഗോ​വി​ന്ദ​മേ​നോ​ൻ, എ.​ജെ. ജോ​ണ്‍, ടി.​എം. വ​ർ​ഗീ​സ് തു​ട​ങ്ങി നി​ര​വ​ധി പ്ര​മു​ഖ​ർ പ​ങ്കെ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു.

ഓ​ർ​മ​ക​ളു​ടെ വെ​ളി​ച്ചം മ​ങ്ങി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യ ഇ​ക്കാ​ല​ത്തും ര​ത്ന​മ്മ​യു​ടെ സാ​മി​പ്യം സാ​നു​മാ​ഷി​ന്‍റെ എ​ഴു​ത്തി​നെ​യും വാ​യ​ന​യെ​യും ച​ര്യ​ക​ളെ​യും ദി​വ​സ​വും ക്ര​മ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്നു.

എ​ഴു​ത്ത് എ​ന്ന വേ​ദ​ന

എ​ഴു​ത്ത് നീ​റ്റ​ലും വേ​ദ​ന​യും ഉ​ള​വാ​ക്കു​ന്ന​താ​ണ്. ചി​ന്ത​ക​ളു​ടെ വേ​ലി​യേ​റ്റം ശ​രീ​ര​ത്തി​ലും മ​ന​സി​ലും ഒ​രു​മി​ച്ചു​വ​രു​ന്ന നി​മി​ഷ​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണ് വി​ര​ൽ​ത്തു​ന്പി​ലെ പേ​ന അ​ക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളെ കോ​റി​യി​ടു​ന്ന​ത്. രാ​വെ​ന്നോ പ​ക​ലെ​ന്നോ വ്യ​ത്യാ​സ​മി​ല്ലാ​തെ​യാ​ണ് എ​ഴു​ത്ത്.

പ​ക്ഷേ, വൈ​കാ​രി​ക​മാ​യ എ​ല്ലാ പ്ര​തി​സ​ന്ധി​ക​ളെ​യും ത​ര​ണം ചെ​യ്തു മ​ന​സി​നെ പ​രു​വ​പ്പെ​ടു​ത്തി ആ​ശ​യ​സ​ന്പു​ഷ്ട​മാ​യ സൃ​ഷ്ടി പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കാ​ൻ ഈ ​പ്ര​ക്രി​യ​യി​ൽ ഈ​ശ്വ​ര​ൻ അ​നു​വ​ദി​ക്കും.

എ​ത്ര​യോ പ്ര​തി​ബ​ന്ധ​ങ്ങ​ളാ​കും എ​ഴു​ത്തി​നി​ട​യി​ൽ പ​ല​പ്പോ​ഴും ക​ട​ന്നു വ​രി​ക. തി​ര​ക്കു​ക​ൾ, ഇ​ട​പെ​ട​ലു​ക​ൾ, അ​സ്വ​സ്ഥ​താ​ക​ര​മാ​യ വാ​ർ​ത്ത​ക​ൾ, മു​റി​യു​ന്ന ഏ​കാ​ന്ത​ത.. അ​ങ്ങ​നെ​യ​ങ്ങ​നെ.

ജ​ന​കീ​യ​ൻ

പ്ര​സം​ഗ​ത്തി​ലൂ​ടെ​യും എ​ഴു​ത്തി​ലൂ​ടെ​യും മ​ല​യാ​ള​ത്തെ​യും മ​ല​യാ​ളി​ക​ളെ​യും പോ​ഷി​പ്പി​ച്ച എം.​കെ. സാ​നു 1987ൽ ​നി​യ​മ​സ​ഭ​യി​ലേ​ക്ക് ഇ​ട​തു​സ്ഥാ​നാ​ർ​ഥി​യാ​യി. കോ​ണ്‍​ഗ്ര​സി​നു ക​രു​ത്തും ക​രു​ത​ലു​മു​ള്ള എ​റ​ണാ​കു​ളം പി​ടി​ക്കാ​ൻ ടി.​കെ. രാ​മ​കൃ​ഷ്ണ​ന്‍റെ​യും ഇ.​കെ. നാ​രാ​യ​ണ​ന്‍റെ​യും സ​മ്മ​ർ​ദ​ത്തി​നു വ​ഴ​ങ്ങി​യാ​ണു മ​ത്സ​ര രം​ഗ​ത്തി​റ​ങ്ങി​യ​ത്.

കോ​ണ്‍​ഗ്ര​സി​ന്‍റെ പൊ​തു​സ​മ്മ​ത​നാ​യ എ.​എ​ൽ. ജേ​ക്ക​ബി​നെ വീ​ഴ്ത്താ​നു​ള്ള നി​യോ​ഗ​മാ​യി​രു​ന്നു. ജ​ന​വി​ധി അ​നു​കൂ​ല​മാ​യ​തോ​ടെ ത​ന്‍റെ ചി​ന്ത​ക​ൾ​ക്കും കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ടു​ക​ൾ​ക്കും പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കും കൂ​ടു​ത​ൽ ജ​ന​കീ​യ​ത കൈ​വ​രി​ക്കാ​ൻ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പ​നു​ഭ​വം കാ​ര​ണ​മാ​യ​താ​യി സാ​നു​മാ​ഷ്.

പ്രാ​യാ​ധി​ക്യ​ത്തി​ലും ജ​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ പൊ​തു ആ​വ​ശ്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് രം​ഗ​ത്തേ​ക്കി​റ​ങ്ങാ​ൻ മാ​ഷി​ന് ഇ​ന്നും ഉ​ത്സാ​ഹ​മാ​ണ്. എ​റ​ണാ​കു​ള​ത്ത് കാ​ൻ​സ​ർ ഗ​വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നും ചി​കി​ത്സ​യ്ക്കു​മാ​യി പ്ര​ത്യേ​ക കേ​ന്ദ്രം തു​റ​ക്കാ​ൻ സാ​നു​മാ​ഷും ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എ​ച്ച്ഐ​വി ബാ​ധി​ത​രാ​യ കു​ട്ടി​ക​ളു​ടെ ക്ഷേ​മ​ത്തി​നും പു​ന​ര​ധി​വാ​സ​ത്തി​നു​മാ​യി പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന ചാ​വ​റ ഇ​ൻ​സ്പ​യ​ർ ചാ​രി​റ്റ​ബി​ൾ സൊ​സൈ​റ്റി​യു​ടെ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ളി​ലും സ​ജീ​വ​മാ​ണ്.

ആ​രോ​ടു​മി​ല്ല നോ!

​അ​ച്ഛ​ന്‍റെ ഏ​റ്റ​വും ആ​ക​ർ​ഷ​ണീ​യ​മാ​യ ഭാ​വം എ​ന്തെ​ന്നു സാ​നു​മാ​ഷി​ന്‍റെ മ​ക​ൻ ര​ഞ്ജി​ത്തി​നോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചാ​ൽ ഉ​ത്ത​രം ഇ​ങ്ങ​നെ. അ​ച്ഛ​ൻ ആ​രോ​ടും നോ ​പ​റ​യി​ല്ല.! ചെ​റു​തും വ​ലു​തു​മാ​യ സം​ഘ​ട​ന​ക്കാ​രൊ​ക്കെ പ്ര​സം​ഗി​ക്കാ​ൻ വി​ളി​ക്കും. ആ​രു വി​ളി​ച്ചാ​ലും അ​വ​ർ​ക്കൊ​പ്പം പോ​കു​ന്ന പ്ര​കൃ​തം അ​ന്നും ഇ​ന്നു​മു​ണ്ട്.

എ​ല്ലാ​വ​രോ​ടും യെ​സ് പ​റ​യു​ന്ന രീ​തി​യാ​യാ​ൽ ജീ​വി​ക്കാ​ൻ പ​റ്റു​മോ എ​ന്നു ചി​ല​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ആ​ലോ​ചി​ച്ചു​പോ​യി​ട്ടു​ണ്ട്. എ​ങ്കി​ലും അ​ച്ഛ​നാ​ണു ശ​രി എ​ന്നു പി​ന്നീ​ടു തി​രി​ച്ച​റി​യു​ന്നു.

ഒ​രി​ക്ക​ൽ സം​ഘാ​ട​ക​ർ ഒ​രു സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തി​നു​ശേ​ഷം അ​ച്ഛ​നെ വ​ഴി​യി​ലാ​ക്കി മ​ട​ങ്ങി. അ​ന്നു വീ​ട്ടി​ലെ​ത്താ​ൻ കൈ​യി​ൽ പ​ണ​മി​ല്ലാ​തെ വി​ഷ​മി​ച്ച സാ​ഹ​ച​ര്യം അ​ച്ഛ​ൻ പ​ങ്കു​വ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ബ​സി​ൽ ക​യ​റി​യ​പ്പോ​ൾ പ​രി​ച​യ​ക്കാ​ര​നെ ക​ണ്ട​താ​ണു ര​ക്ഷ​യാ​യ​ത്. അ​ദ്ദേ​ഹം ടി​ക്ക​റ്റെ​ടു​ത്ത​തി​നാ​ൽ വീ​ട്ടി​ലെ​ത്താ​നാ​യി.!

ഇ​ത്ത​രം അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും എ​ത്താ​വു​ന്ന ഇ​ട​ങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലം അ​ച്ഛ​ൻ സാ​ന്നി​ധ്യം അ​റി​യി​ക്കും. രേ​ഖ, ഗീ​ത, സീ​ത, ഹാ​രി​സ് എ​ന്നി​വ​രാ​ണു സാ​നു​മാ​ഷി​ന്‍റെ മ​റ്റു മ​ക്ക​ൾ.

ചാ​വ​റ​യ​ച്ച​ന്‍റെ സു​കൃ​തം

മ​ല​യാ​ള സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​ലെ എ​ണ്ണം പ​റ​ഞ്ഞ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ൻ​മാ​രി​ൽ ഒ​രാ​ളാ​ണ് പ്ര​ഫ. എം.​കെ. സാ​നു. ജീ​വ​ച​രി​ത്ര നി​രൂ​പ​ണ പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന്‍റെ മാ​ർ​ഗ​ദീ​പ​മെ​ന്ന വി​ശേ​ഷ​ണ​വും മാ​ഷി​നു സ്വ​ന്തം.
വി​ശു​ദ്ധ ചാ​വ​റ​യ​ച്ച​ന്‍റെ ജീ​വി​തം ത​ന്നെ സ​ന്ദേ​ശം എ​ന്ന ജീ​വ​ച​രി​ത്രം എ​ഴു​തി​യ​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് സാ​നു

മാ​ഷ് പ​റ​യു​ന്ന​തി​ങ്ങ​നെ: ‘ന​മ്മെ വി​സ്മ​യ​ത്തി​നു വി​ധേ​യ​രാ​ക്കു​ന്ന പു​ണ്യ​പു​രു​ഷ​ൻ​മാ​രു​ടെ ഗ​ണ​ത്തി​ൽ ചാ​വ​റ​യ​ച്ച​ൻ സ​മു​ന്ന​ത​സ്ഥാ​നം അ​ല​ങ്ക​രി​ക്കു​ന്നു. പ​ള്ളി​ക്കൊ​പ്പം പ​ള്ളി​ക്കൂ​ട​ങ്ങ​ൾ സ്ഥാ​പി​ച്ചു കേ​ര​ള​ത്തി​ൽ പൊ​തു​വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ത്തി​നു തു​ട​ക്ക​മി​ട്ട് അ​തി​ലൂ​ടെ പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ സൃ​ഷ്ടി​ക്കു നി​മി​ത്ത​വും പ്ര​ചോ​ദ​ന​വു​മാ​യ ചാ​വ​റ കു​റി​യാ​ക്കോ​സ് ഏ​ലി​യാ​സ​ച്ച​ന്‍റെ ജീ​വി​തം സ​ന്ദേ​ശ​മാ​ണ്.

മ​ത​ത്തി​ന​തീ​ത​മാ​യ സാ​ഹോ​ദ​ര്യ​ചി​ന്ത​യി​ലൂ​ടെ അ​പ​ര​നി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം മ​നു​ഷ്യ​നെ ക​ണ്ടെ​ത്തി. ആ ​ത​ല​മു​റ​യി​ലെ മ​ഹാ​പു​രു​ഷ​ൻ​മാ​രി​ൽ ഒ​രാ​ളാ​യി​രു​ന്നു ചാ​വ​റ​യ​ച്ച​ൻ. എ​ന്‍റെ ചി​ന്ത​ക​ളെ​യും എ​ഴു​ത്തി​നെ​യും ഏ​റെ സ്വാ​ധീ​നി​ച്ച ചാ​വ​റ​യ​ച്ച​ന്‍റെ ജീ​വി​ത​വും സ​ന്ദേ​ശ​വും ജീ​വ​ച​രി​ത്ര രൂ​പ​ത്തി​ൽ എ​ഴു​താ​നാ​യ​ത് അ​ഭി​മാ​ന​മാ​യി ക​രു​തു​ന്നു.’

കേ​ര​ളീ​യ ന​വോ​ത്ഥാ​ന​ത്തി​ലും വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ സാം​സ്കാ​രി​ക പു​രോ​ഗ​തി​യി​ലും ക്രൈ​സ്ത​വ​സ​ഭ​യും മി​ഷ​ന​റി​മാ​രും ന​ൽ​കി​യ സം​ഭാ​വ​ന​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ച് എം.​കെ. സാ​നു പ​ഠി​ക്കു​ക​യും പ്ര​ബോ​ധി​പ്പി​ക്കു​ക​യും എ​ഴു​തു​ക​യും ചെ​യ്തി​ട്ടു​ണ്ട്. ആ​ത്മ​ബ​ന്ധ​മു​ള്ള​വ​രു​ടെ​യും ആ​ദ​ര​വോ​ടെ കാ​ണു​ന്ന​വ​രു​ടെ​യും ജീ​വ​ച​രി​ത്രം എ​ഴു​താ​നാ​ണ് സ​മ​യം ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​ത്.

ച​ങ്ങ​ന്പു​ഴ, കു​മാ​ര​നാ​ശാ​ൻ, എം.​ഗോ​വി​ന്ദ​ൻ, പി.​കെ. ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​ൻ, ശ്രീ​നാ​രാ​യ​ണ​ഗു​രു, സ​ഹോ​ദ​ര​ൻ അ​യ്യ​പ്പ​ൻ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രു​ടെ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ ഈ ​ഗ​ണ​ത്തി​ൽ​പ്പെ​ടും. ജീ​വ​ച​രി​ത്ര​ത്തെ​യും മ​നഃ​ശാ​സ്ത്ര​ത്തെ​യും കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കി​യ ജീ​വ​ച​രി​ത്ര നി​രൂ​പ​ണ​ങ്ങ​ളാ​ണു സാ​നു​മാ​ഷ് എ​ഴു​തി​യ​തെ​ന്നു തി​ര​ക്ക​ഥാ​കൃ​ത്ത് ജോ​ണ്‍​പോ​ൾ അ​ഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ചി​ട്ട​യാ​യ അ​വ​താ​ര​ണ മി​ക​വു​കൊ​ണ്ട് ഇ​വ​യേ​റെ ഒൗ​ന്ന​ത്യ​ത്തി​ൽ നി​ൽ​ക്കു​ന്നു.

കാ​ണു​ന്ന ആ​ളെ​യും വാ​യി​ക്കു​ന്ന ആ​ശ​യ​ത്തെ​യും ഉ​ദി​ക്കു​ന്ന ചി​ന്ത​യെ​യും ഉ​ള്ളി​ൽ കാ​ഴ്ച​യാ​യി സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന ക​ണ്ണാ​ടി​യാ​ണു സാ​നു​വി​ന്‍റെ മ​ന​സ്- എ​ഴു​ത്തു​കാ​രി റോ​സി തോ​മ​സ് ഒ​രി​ക്ക​ൽ വി​ല​യി​രു​ത്തി. ’ക​ർ​മ​ഗ​തി’ ആ​ണ് എം.​കെ. സാ​നു​വി​ന്‍റെ ആ​ത്മ​ക​ഥ.

’സ​ന്ധ്യ’​യി​ൽ സ​സ്നേ​ഹം

അ​നേ​ക​ർ​ക്കു ഗു​രു​നാ​ഥ​നാ​യും അ​തി​ലേ​റെ​പ്പേ​ർ​ക്കു ഗു​രു​സ്ഥാ​നീ​യ​നാ​യും സാ​നു​മാ​ഷ് ധ​ന്യ​ത പ​ക​രു​ന്ന സാ​ന്നി​ധ്യ​മാ​ണ്. അ​ടു​ത്ത​യി​ടെ പി​ടി​പെ​ട്ട കോ​വി​ഡി​ന്‍റെ അ​സ്വ​സ്ഥ​ക​ളി​ൽ നി​ന്നാ​ണു 95-ാം പി​റ​ന്നാ​ളി​ന്‍റെ മ​ധു​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു മാ​ഷ് ചു​വ​ടു​വ​യ്ക്കു​ന്ന​ത്. ഭാ​ര്യ ര​ത്ന​മ്മ​യും കോ​വി​ഡ്മു​ക്ത​യാ​യി. ഗ​ഹ​ന​ചി​ന്ത​ക​ളും ആ​ഴ​മു​ള്ള എ​ഴു​ത്തും പ​ര​ന്ന വാ​യ​ന​യും ഒ​പ്പം ചി​ട്ട​യാ​യ ദി​ന​ച​ര്യ​ക​ളു​മാ​യി എ​റ​ണാ​കു​ളം കാ​രി​ക്കാ​മു​റി​യി​ലെ ‘സ​ന്ധ്യ’ വീ​ട്ടി​ൽ സാ​നു മാ​ഷു​ണ്ട്.

അ​ക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളെ​യ​ന്ന​പോ​ലെ മ​നു​ഷ്യ​നെ​യും മാ​ന​വി​ക​ത​യെ​യും സ്നേ​ഹി​ക്കു​ന്ന സാ​നു​മാ​ഷി​ന് അ​ധ്യാ​പ​നം പോ​ലെ ധ​ന്യ​ത പ​ക​രു​ന്ന​താ​ണ് സ​മൂ​ഹ​വു​മാ​യു​ള്ള സം​സ​ർ​ഗം.

സി​ജോ പൈ​നാ​ട​ത്ത്