കസാഖ്സ്ഥാൻ പ്രക്ഷോഭം നല്കുന്ന പാഠം
ജ​​​ന​​​കീ​​​യ പ്ര​​​ശ്ന​​​ങ്ങ​​​ളെ അ​​​വ​​​ഗ​​​ണി​​​ച്ചും ജ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ളു​​​ടെ എ​​​തി​​​ർ​​​പ്പു​​​ക​​​ളെ അ​​​ടി​​​ച്ച​​​മ​​​ർ​​​ത്തി​​​യും മു​​​ന്നോ​​​ട്ടു​​​ പോ​​​കാ​​​മെ​​​ന്നു ക​​​രു​​​തു​​​ന്ന ഏ​​​കാ​​​ധി​​​പ​​​ത്യ​​​ശൈ​​​ലി​​​ക്കാ​​​രാ​​​യ ഭ​​​ര​​​ണാ​​​ധി​​​കാ​​​രി​​​ക​​​ൾ​​​ക്കു ക​​​സാ​​​ഖ്സ്ഥാ​​​ൻ സം​​​ഭ​​​വ​​​വി​​​കാ​​​സ​​​ങ്ങ​​​ൾ വ​​​ലി​​​യ പാ​​​ഠ​​​മാ​​​ണു മു​​​ന്നോ​​​ട്ടു​​​ വ​​​യ്ക്കു​​​ന്ന​​​ത്.

അ​​ധി​​കാ​​ര​​പ്ര​​മ​​ത്ത​​രാ​​യ ഭ​​ര​​ണാ​​ധി​​കാ​​രി​​ക​​​ളു​​​ടെ മ​​നു​​ഷ്യ​​ത്വ​​ര​​ഹി​​ത​​മാ​​യ ന​​​ട​​​പ​​​ടി​​​ക​​​ൾ സാ​​​ധാ​​​ര​​​ണ ജ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ളു​​​ടെ ജീ​​​വി​​​ത​​​ത്തെ എ​​​ങ്ങ​​​നെ ദു​​​ര​​​ന്ത​​​പൂ​​​ർ​​​ണ​​​മാ​​​ക്കു​​​മെ​​​ന്ന​​​തി​​​നു മി​​​ക​​​ച്ച ഉ​​​ദാ​​​ഹ​​​ര​​​ണ​​​മാ​​ണു മ​​​ധ്യേ​​​ഷ്യ​​​ൻ രാ​​​ജ്യ​​​മാ​​​യ ക​​​സാ​​​ഖ്സ്ഥാ​​​നി​​​ലെ സം​​​ഭ​​​വ​​​വി​​​കാ​​​സ​​​ങ്ങ​​​ൾ. ഇ​​​ന്ധ​​​ന​​​വി​​​ല​​​വ​​​ർ​​​ധ​​​ന​​​യ്ക്കെ​​​തി​​​രേ ക​​​സാ​​​ഖ്സ്ഥാ​​​നി​​​ൽ ന​​​ട​​​ന്നു​​​വ​​​രു​​​ന്ന ജ​​​ന​​​കീ​​​യ പ്ര​​​ക്ഷോ​​​ഭ​​​ത്തി​​​ൽ ഇ​​​രു​​​ന്നൂറോ​​​ളം​​ പേ​​​ർ ഇ​​​തു​​​വ​​​രെ മ​​രി​​ച്ച​​​താ​​​യാ​​​ണ് ഔ​​​ദ്യോ​​​ഗി​​​ക ക​​​ണ​​​ക്കു​​​ക​​​ൾ. യ​​​ഥാ​​​ർ​​​ഥ മ​​​ര​​​ണ​​​സം​​​ഖ്യ ഇ​​​തി​​​ലു​​​മേ​​​റെ​​​യാ​​​കാ​​​നാ​​​ണ് എ​​​ല്ലാ സാ​​​ധ്യ​​​ത​​യും. കൊ​​​ല്ല​​​പ്പെ​​​ട്ട​​​വ​​​രി​​​ൽ പ്ര​​​ക്ഷോ​​​ഭ​​​ക​​​രും സൈ​​​നി​​​ക​​​രും എ​​​ത്ര​​യു​​ണ്ട് എ​​​ന്നൊ​​​ന്നും വ്യ​​​ക്ത​​​മ​​​ല്ല. ര​​​ണ്ടാ​​​യി​​​ര​​​ത്തി​​​ല​​​ധി​​​കം പ്ര​​​ക്ഷോ​​​ഭ​​​ക​​​ർ​​​ക്കും 1300 സു​​​ര​​​ക്ഷാ ജീ​​​വ​​​ന​​​ക്കാ​​​ർ​​​ക്കും ഏ​​​റ്റു​​​മു​​​ട്ട​​​ലു​​​ക​​​ളി​​​ൽ പ​​​രി​​​ക്കേ​​​റ്റി​​​ട്ടു​​​ണ്ട്. ആ​​​റാ​​​യി​​​ര​​​ത്തോ​​​ളം പേ​​​ർ അ​​​റ​​​സ്റ്റി​​​ലാ​​​യി. ജ​​​നാ​​​ധി​​​പ​​​ത്യ ​അ​​വ​​കാ​​ശ​​​ങ്ങ​​​ളെ മാ​​​നി​​​ക്കാ​​​ത്ത ഒ​​​രു ഭ​​​ര​​​ണ​​​കൂ​​​ടം ജ​​​ന​​​കീ​​​യ​​സ​​മ​​ര​​ങ്ങ​​​ളെ​ എ​​​ത്ര ക്രൂ​​​ര​​​മാ​​​യാ​​​ണ് അ​​​ടി​​​ച്ച​​​മ​​​ർ​​​ത്തു​​​ന്ന​​​തെ​​​ന്നു പു​​​റ​​​ത്തു​​​വ​​​ന്ന വി​​വ​​ര​​ങ്ങ​​ൾ ത​​​ന്നെ വ്യ​​​ക്ത​​​മാ​​​ക്കു​​​ന്നു​​​ണ്ട്.

ഭ​​​ക്ഷ​​​ണ​​​വും പാ​​​ർ​​​പ്പി​​​ട​​​വും വ​​​സ്ത്ര​​​വും പോ​​​ലെ ഇ​​​ന്നു ജ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ൾ​​​ക്ക് അ​​​വ​​​ശ്യം​​​വേ​​​ണ്ട വ​​​സ്തു​​​വാ​​​ണ് ഇ​​​ന്ധ​​​ന​​​വും. ന്യാ​​​യ​​​മാ​​​യ വി​​​ല​​​യ്ക്ക് ഇ​​​ന്ധ​​​നം കി​​​ട്ടി​​​യി​​​ല്ലെ​​​ങ്കി​​​ൽ പ​​​രി​​​മി​​​ത വ​​​രു​​​മാ​​​ന​​​ക്കാ​​​രാ​​​യ ആ​​​ളു​​​ക​​​ളു​​​ടെ കു​​​ടും​​​ബ ബ​​​ജ​​​റ്റി​​ന്‍റെ ക​​ണ​​ക്കു തെ​​​റ്റും. ജ​​​ന​​​ക്ഷേ​​​മ​​​ത്തി​​​ൽ താ​​​ത്പ​​​ര്യ​​​മു​​​ള്ള സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രു​​​ക​​​ൾ രാ​​​ജ്യ​​​ത്തെ ഭൂ​​​രി​​​ഭാ​​​ഗം ജ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ളു​​​ടെ​​​യും വ​​​രു​​​മാ​​​ന​​​സ്ഥി​​​തി ക​​​ണ​​​ക്കി​​​ലെ​​​ടു​​​ത്താ​​​ണു ന​​യ​​പ​​​രി​​​പാ​​​ടി​​​ക​​​ൾ ആ​​​വി​​​ഷ്ക​​​രി​​​ക്കു​​​ക​​​യും ന​​​ട​​​പ്പാ​​​ക്കു​​​ക​​​യും ചെ​​​യ്യു​​​ക.

എ​​​ന്നാ​​​ൽ, ഭ​​​ര​​​ണ​​​ത്തി​​​ലേ​​​റി​​​ക്ക​​​ഴി​​​ഞ്ഞാ​​​ൽ പി​​​ന്നെ ജ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ളെ ശ്ര​​​ദ്ധി​​​ക്കേ​​​ണ്ട കാ​​​ര്യ​​​മി​​​ല്ലെ​​​ന്നു ക​​​രു​​​തു​​​ന്ന ഏ​​​കാ​​​ധി​​​പ​​​ത്യ പ്ര​​​വ​​​ണ​​​ത​​​ക്കാ​​​ർ സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രി​​​ന്‍റെ വ​​​രു​​​മാ​​​ന​​​വും ലാ​​​ഭ​​​വും മാ​​​ത്രം നോ​​​ക്കി തീ​​​രു​​​മാ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ളെ​​​ടു​​​ക്കു​​​ന്നു. എ​​​തി​​​ർ​​​ക്കു​​​ന്ന​​​വ​​​രെ നി​​​ഷ്ഠു​​​രം അ​​​ടി​​​ച്ച​​​മ​​​ർ​​​ത്തു​​​ന്നു. ജ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ൾ പ​​​റ​​​യു​​​ന്ന​​​തി​​​ൽ എ​​ന്തെ​​ങ്കി​​ലും കാ​​​ര്യ​​​മു​​​ണ്ടോ​​​യെ​​​ന്നു നോ​​​ക്കാ​​​ൻ ഇ​​​വ​​​ർ മെ​​​ന​​​ക്കെ​​​ടാ​​​റി​​​ല്ല. സ്വാ​​​ർ​​​ഥ​​​താ​​​ത്പ​​​ര്യ​​​ങ്ങ​​​ളോ ഉ​​​പ​​​ദേ​​​ശ​​​ക​​സം​​​ഘ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ തെ​​​റ്റാ​​​യ മാ​​ർ​​ഗ​​നി​​ർ​​ദേ​​​ശ​​​ങ്ങ​​​ളോ ഒ​​​ക്കെ​​​യാ​​​ണ് ഇ​​​വ​​​രെ ന​​​യി​​​ക്കു​​ന്ന​​ത്. ജ​​​നാ​​​ധി​​​പ​​​ത്യം വേ​​​രു​​​റ​​​ച്ചി​​​ട്ടി​​​ല്ലാ​​​ത്ത വി​​​ക​​​സ്വ​​​ര​​​രാ​​​ജ്യ​​​ങ്ങ​​​ളി​​​ലാ​​​ണ് ഇ​​​ത്ത​​​രം ഏ​​​കാ​​​ധി​​​പ​​​തി​​​ക​​​ൾ ത​​​ല​​​യു​​​യ​​​ർ​​​ത്തു​​​ന്ന​​​തും രാ​​​ജ്യ​​​ത്തി​​​നും ജ​​​ന​​​ങ്ങ​​ൾ​​ക്കും ശാ​​​പ​​​മാ​​​യി മാ​​​റു​​​ന്ന​​​തും.

പ​​​ഴ​​​യ സോ​​​വ്യ​​​റ്റ് യൂ​​​ണി​​​യ​​​ന്‍റെ ഭാ​​​ഗ​​​മാ​​​യി​​​രു​​​ന്ന ക​​​സാ​​​ഖ്സ്ഥാ​​​ൻ ക​​​മ്യൂ​​​ണി​​​സ​​​ത്തി​​​ന്‍റെ ത​​​ക​​​ർ​​​ച്ച​​​യെ​​​ത്തു​​​ട​​​ർ​​​ന്നാ​​​ണ് 1991-ൽ ​​​സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര റി​​​പ്പ​​​ബ്ളി​​​ക്കാ​​​യ​​​ത്.​ വ​​​ലി​​​പ്പം​​കൊ​​ണ്ടു ലോ​​​ക​​​ത്തി​​​ൽ ഒ​​​ന്പ​​​താം ​​സ്ഥാ​​​ന​​​മു​​​ള്ള (27,24,900 ച​​​തു​​​ര​​​ശ്ര കി​​​ലോ​​​മീ​​​റ്റ​​​ർ വി​​​സ്തീ​​​ർ​​​ണം) രാ​​​ജ്യ​​മാ​​യ ക​​​സാ​​​ഖ്സ്ഥാ​​​നി​​​ൽ ജ​​​ന​​​സം​​​ഖ്യ ര​​​ണ്ടു​​​കോ​​​ടി​​​യി​​​ൽ താ​​​ഴെ മാ​​​ത്രം (ലോ​​​ക​​​ത്തി​​​ൽ 64-ാം സ്ഥാ​​​നം). എ​​​ണ്ണ​​​യും പ്ര​​​കൃ​​​തി​​​വാ​​​ത​​​ക​​​വും കൊ​​​ണ്ടു സ​​​ന്പ​​​ന്ന​​​മാ​​​യ രാ​​​ജ്യ​​​മാ​​​ണി​​​തെ​​ങ്കി​​ലും ജ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ൾ​​​ക്കു ദു​​​ർ​​​വ​​​ഹ​​​മാ​​​യ രീ​​​തി​​​യി​​​ൽ ഇ​​​ന്ധ​​​ന​​​വി​​​ല വ​​​ർ​​​ധി​​​പ്പി​​​ക്കാ​​​ൻ ഭ​​​ര​​​ണ​​​കൂ​​​ടം ത​​​യാ​​​റാ​​​യി എ​​​ന്ന​​​താ​​​ണു വൈ​​​രു​​​ദ്ധ്യം. ക​​​സാ​​​ഖ്സ്ഥാ​​​ൻ ഔ​​​ദ്യോ​​​ഗി​​​ക​​​മാ​​​യി ജ​​​നാ​​​ധി​​​പ​​​ത്യ രാ​​​ജ്യ​​​മാ​​​ണെ​​​ങ്കി​​​ലും ഏ​​​കാ​​​ധി​​​പ​​​ത്യ ഭ​​​ര​​​ണ​​​കൂ​​​ട​​​മു​​​ള്ള രാ​​​ജ്യ​​​മാ​​​യി​​​ട്ടാ​​​ണു മ​​​നു​​​ഷ്യാ​​​വ​​​കാ​​​ശ സം​​​ഘ​​​ട​​​ന​​​ക​​​ൾ കാ​​​ണു​​​ന്ന​​​ത്. 1991 മു​​​ത​​​ൽ 2019 വ​​രെ രാ​​​ജ്യം ഭ​​​രി​​​ച്ച നൂ​​​ർ​​​സു​​​ൽ​​​ത്താ​​​ൻ ന​​​സ​​​ർ​​​ബാ​​​യേ​​​വി​​​ന്‍റെ പി​​​ൻ​​​ഗാ​​​മി കാ​​​സിം ജോ​​​ർ​​​മ​​​ത് ടോ​​​കാ​​​യോ​​​വ് ആ​​​ണ് ഇ​​​പ്പോ​​​ഴ​​​ത്തെ പ്ര​​​സി​​​ഡ​​​ന്‍റ്. സ​​​ർ​​​വ​​സൈ​​​ന്യാ​​​ധി​​​പ​​​ൻ കൂ​​​ടി​​​യാ​​​യ പ്ര​​​സി​​​ഡ​​​ന്‍റി​​​നു പാ​​​ർ​​​ല​​​മെ​​​ന്‍റ് പാ​​​സാ​​​ക്കി​​​യ നി​​​യ​​​മ​​​ങ്ങ​​​ൾ വീ​​​റ്റോ ചെ​​​യ്യാ​​​നും അ​​​ധി​​​കാ​​​ര​​​മു​​​ണ്ട്. അ​​​താ​​​യ​​​ത്, പ്ര​​​സി​​​ഡ​​​ന്‍റി​​​ന്‍റെ ഇ​​​ഷ്ടം​​​പോ​​​ലെ ഭ​​​ര​​​ണം ന​​​ട​​​ക്കും. പൗ​​​ര​​​ന്മാ​​​ർ​​​ക്ക് അ​​​ഭി​​​പ്രാ​​​യ​​​സ്വാ​​​ത​​​ന്ത്ര്യം മ​​​രീ​​​ചി​​​ക​​​യാ​​​ണ്. മാധ്യമസ്വാ​​ത​​ന്ത്ര്യ​​വും പ​​രി​​മി​​തം. സ്വ​​​ത​​​ന്ത്ര​​​മാ​​​യ തെ​​​ര​​​ഞ്ഞെ​​​ടു​​​പ്പ​​​ല്ല അ​​​വി​​​ടെ ന​​​ട​​​ക്കു​​​ന്ന​​​തെ​​​ന്നു രാ​​​ജ്യാ​​​ന്ത​​​ര ഏ​​​ജ​​​ൻ​​​സി​​​ക​​​ൾ പ​​​റ​​​യു​​​ന്നു. 2019-ൽ ​​​ടോ​​​കാ​​​യേ​​​വ് അ​​​ധി​​​കാ​​​ര​​​മേ​​​റ്റ​​​ശേ​​​ഷം ചി​​​ല പ​​​രി​​​ഷ്കാ​​​ര ന​​​ട​​​പ​​​ടി​​​ക​​​ൾ ആ​​​രം​​​ഭി​​​ച്ചെ​​​ന്ന് അ​​വ​​കാ​​ശ​​വാ​​ദ​​ങ്ങ​​ളു​​​ണ്ടാ​​​യെ​​​ങ്കി​​​ലും ഇ​​​ന്ധ​​​ന​​​വി​​​ല വ​​​ർ​​​ധ​​​ന​​​യ്ക്കെ​​​തി​​​രേ​​​യു​​​ള്ള ഇ​​​പ്പോ​​​ഴ​​​ത്തെ ര​​ക്ത​​രൂ​​ഷി​​ത ജ​​​ന​​​കീ​​​യ​​​പ്ര​​​ക്ഷോ​​​ഭ​​ത്തി​​ന്‍റെ രൂ​​പം ക​​​സാ​​​ഖ്സ്ഥാ​​​ന്‍റെ യ​​​ഥാ​​​ർ​​​ഥ ചി​​​ത്ര​​മാ​​ണു ന​​​ൽ​​​കു​​​ന്ന​​ത്.

ത​​​ന്‍റെ സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രി​​​നെ അ​​​ട്ടി​​​മ​​​റി​​​ക്കാ​​​നു​​​ള്ള നീ​​​ക്ക​​​മാ​​​ണ് ഇ​​​പ്പോ​​​ഴ​​​ത്തെ പ്ര​​​ക്ഷോ​​​ഭ​​​ത്തി​​​നു പി​​​ന്നി​​​ലു​​​ള്ള​​​തെ​​​ന്നാ​​​ണു പ്ര​​​സി​​​ഡ​​​ന്‍റ് ടോ​​​കാ​​​യേ​​​വി​​ന്‍റെ നി​​ല​​പാ​​ട്. സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​ർ​​വി​​​രു​​​ദ്ധ പ്ര​​​ക്ഷോ​​​ഭ​​​ത്തി​​നു പി​​​ന്നി​​ൽ വി​​​ദേ​​​ശ​​​ബ​​​ന്ധ​​​മു​​​ള്ള ഭീ​​​ക​​​ര​​​രാ​​ണെ​​​ന്നും അ​​​ദ്ദേ​​​ഹം കു​​​റ്റ​​​പ്പെ​​​ടു​​​ത്തു​​​ന്നു. രാ​​​ജ്യ​​​ത്തെ ഭീ​​​ക​​​ര​​​വി​​​രു​​​ദ്ധ ഏ​​​ജ​​​ൻ​​​സി​​​യു​​​ടെ മു​​​ൻ ത​​​ല​​​വ​​​ൻ ക​​​രിം മാ​​​സി​​​മോ​​​വി​​​നെ പ്ര​​​ക്ഷോ​​​ഭ​​​വു​​​മാ​​​യി ബ​​​ന്ധ​​​പ്പെ​​​ട്ടു ക​​​ഴി​​​ഞ്ഞ​​​ദി​​​വ​​​സം അ​​​റ​​​സ്റ്റ് ചെ​​​യ്തി​​​രു​​​ന്നു. സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രി​​​നെ അ​​​ട്ടി​​​മ​​​റി​​​ക്കാ​​​ൻ ശ്ര​​​മി​​​ച്ചെ​​ന്നാ​​​രോ​​​പി​​​ച്ചു രാ​​​ജ്യ​​​ദ്രോ​​​ഹ​​​ക്കു​​​റ്റം ചു​​​മ​​​ത്തി​​​യാ​​​ണ് അ​​​റ​​​സ്റ്റ്. സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രി​​നു​​ള്ളി​​ലെ അ​​​ധി​​​കാ​​​ര വ​​​ടം​​​വ​​​ലി​​​യാ​​​ണു മാ​​​സി​​​മോ​​​വി​​​ന്‍റെ അ​​​റ​​​സ്റ്റി​​​ലേ​​​ക്കു ന​​​യി​​​ച്ച​​​തെ​​​ന്നും റി​​​പ്പോ​​​ർ​​​ട്ടു​​​ണ്ട്.

റ​​​ഷ്യ​​​യു​​​ടെ സ​​​ഹാ​​​യ​​​ത്തോ​​​ടെ പ്ര​​​ക്ഷോ​​​ഭ​​​ത്തെ അ​​​ടി​​​ച്ച​​​മ​​​ർ​​​ത്താ​​​നാ​​​ണു ക​​​സാ​​​ഖ്സ്ഥാ​​​ൻ ഭ​​​ര​​​ണ​​​കൂ​​​ടം ശ്ര​​​മി​​​ക്കു​​​ന്ന​​​ത്. റ​​​ഷ്യ​​​യെ ഇ​​​ട​​​പെ​​​ടു​​​വി​​​ക്കാ​​​നു​​​ള്ള നീ​​​ക്ക​​​ത്തെ എ​​​തി​​​ർ​​​ത്ത് അ​​​മേ​​​രി​​​ക്ക​​​യും രം​​​ഗ​​​ത്തു​​​ണ്ട്. ഇ​​​ന്ധ​​​ന വി​​​ല​​​വ​​​ർ​​​ധ​​​നയ്​​​ക്കെ​​​തി​​​രേ​​​യു​​​ള്ള ജ​​​ന​​​കീ​​​യ പ്ര​​​ക്ഷോ​​ഭ​​വും അ​​തി​​നോ​​ടു മു​​ഖം​​തി​​രി​​ച്ചു​​ള്ള സ​​​ർ​​​ക്കാ​​​രി​​​ന്‍റെ ന​​​ട​​​പ​​​ടി​​​ക​​​ളും ക​​​സാ​​​ഖ്സ്ഥാ​​​നെ ശ​​രി​​ക്കും പ്ര​​​തി​​​സ​​​ന്ധി​​​യി​​​ലാ​​ണ് എ​​​ത്തി​​​ച്ചി​​​രി​​​ക്കു​​​ന്ന​​തെ​​ന്നു നി​​രീ​​ക്ഷ​​ക​​ർ ക​​രു​​തു​​ന്നു. ജ​​​ന​​​കീ​​​യ പ്ര​​​ശ്ന​​​ങ്ങ​​​ളെ അ​​​വ​​​ഗ​​​ണി​​​ച്ചും ജ​​​ന​​​ങ്ങ​​​ളു​​​ടെ എ​​​തി​​​ർ​​​പ്പു​​​ക​​​ളെ അ​​​ടി​​​ച്ച​​​മ​​​ർ​​​ത്തി​​​യും മു​​​ന്നോ​​​ട്ടു ​​​പോ​​​കാ​​​മെ​​​ന്നു ക​​​രു​​​തു​​​ന്ന ഏ​​​കാ​​​ധി​​​പ​​​ത്യ​​​ശൈ​​​ലി​​​ക്കാ​​​രാ​​​യ ഭ​​​ര​​​ണാ​​​ധി​​​കാ​​​രി​​​ക​​​ൾ​​​ക്കു ക​​​സാ​​​ഖ്സ്ഥാ​​​ൻ സം​​​ഭ​​​വ​​​വി​​​കാ​​​സ​​​ങ്ങ​​​ൾ വ​​​ലി​​​യ പാ​​​ഠ​​​മാ​​​ണു മു​​​ന്നോ​​​ട്ടു​​​വ​​​യ്ക്കു​​​ന്ന​​​ത്.